|
Elektrotehnika va elektronikaBog'liq ELEKTROTEHNIKA VA ELEKTRONIKA oquv qollanman
2
chastotagacha aylantirish lozim. Bir fazali motorni bevosita ishga tushirish uchun
uning statoridagi chulg‘amga berilgan tokdan aylanuvchi magnit maydon hosil bo‘lishi zarur.
Buning uchun motor statoriga, o‘qlari bir-biriga nisbatan,
90
0
burchakka farqlanuvchi ikkita
chulg‘amni joylashtirib, ulardagi tokni bir-biriga nisbatan
90
0
ga siljitish kerak [4] .
Shu sababli bir fazali asinxron motor statoriga asosiy chulg‘amdan tashqari, ko‘pincha, ishga
tushirish chulg‘ami deb ataluvchi chulg‘am ham o‘raladi. Bu chulg‘amlardagi toklarning fazasi o‘zaro
90
0
ga yaqin burchakka farq qilishi uchun bir fazali motorni -rasm,
a
va
b
da ko‘rsatilgan sxemalar bilan ishga
tushiriladi. Bir fazali motorning ishga tushirish chulg‘ami o‘ramlari soni kam bo‘lgan ingichka simdan
tayyorlanib, uning aktiv qarshiligi asosiy chulg‘amnikiga nisbatan katta, induktiv qarshiligi esa kichik
bo‘ladi. Shu sababli bu chulg‘amlardagi toklar fazasi 0
0
< φ <
90
0
ga farq qilib, statorda aylanuvchi
magnit maydon hosil bo‘ladi. Demak, bunday motorni bevosita ishga tushirish mumkin.
Amalda magnit qutblari o‘zgarmas tok mashinalaridagi singari ayon shakldagi tuzilishga ega bo‘lgan
bir fazali motorlar ham bo‘lib, ularning magnit qutblariga kiygizilgan mis halqachalar ishga tushirish
chulg‘ami
vazifasini
o‘taydi.
Bunday
motorlar
uchun
bo‘lib, ulardan, ko‘pincha, elektr patefonlarida,
kichik quvvatli ventilyatorlarda foydalaniladi. Hozirgi vaqtda tavsifi ancha yaxshilangan bunday motorlar
kir yuvish mashinalarida ham ishlatilmoqda. Umuman, bir fazali va kondensatorli motorlarning kichik
quvvatlilaridan avtomatikada, turmushda keng tarqalgan sovitish qurilmalarida, kir yuvish va tikuv
mshinalarida, magnitafon va shu kabilarda foydalaniladi. Bir fazali yuqori chastotali motorlar, bundan
tashqari, o‘rmon va qishloq xo‘jaligida ishlatiladigan bir qancha qo‘l asboblarida ham qo‘llanilmoqda
|
| |
