OM QANUNU KOMPLEKS ŞƏKILINDƏ

Müvafiq olaraq:

cərəyan üçün
misal kimi: ;
gərginlik üçün
( ;
müqavimət üçün .

Hesabat aparılanda nəzərə alınmalıdır ki üstlü şəkildə kompleks kəmiyyətlərin hasili tapılanda onların modulları bir birinə vurulur, arqumemtləri (dərəcələri) isə toplanır:

Cərəyan və müqavimətin verilən qiymətlərindən istifadə edərək Om qanuna əsasən gərginliyin kompleks təsiredici qiymətini tapırıq. Misal kimi

Üstlü şəkildə kompleks kəmiyyətləri böləndə isə onların modulları bir birinə bölünür, arqumentləri (dərəcələri) isə çıxılır.

Misal üçün


Om qanuna əsasən kompleks müqavimət alınır

Burada

Yəni kompleks müqavimətin modulu Z=20 Om, arqumenti isə φ=60⁰

Qeyd etmək lazımdır ki, kompleks müqavimətin arqumenti φ gərginliklə cərəyan arasındakı faza fərqini təyin edir .

Dəyişən cərəyan dövrəsində tam güc bərabərdir

S = U·I VA

Aktiv güc P = U·I·cosφ= S·cosφ Vt

Dəyişən cərəyan dövrəsində rezistorun müqavimətinə (R) aktiv müqavimət deyilir.

Reaktiv müqavimətlər isə tezlikdən asılıdırlar.

Reaktiv induktiv müqavimət X_L tezliklə düz mütənasibdir.

Beləliklə dəyişən cərəyan dövrəsinin tam kompleks müqaviməti olur:

Bu düzbucaqlı müqavimətlər ücbucağı təşkil edirlər:

Burada: -tam müqavimətdir və kompleks müqavimətin moduludur.

Dəyişən cərəyan dövrələrində müqavimətlər ücbucağına uyğun olaraq gərginliklər və cərəyanlar üçbucaqları mövcuddur:

Burada: U-dövrəninin sıxaclarındakı tam gərginlikdir;.

U_a-dövrəninin aktiv müqavimətindəki gərginlik

düşküsüdür;

U_r-dövrəninin reaktiv müqavimətindəki gərginlik

düşküsüdür;

İ-dövrədən axan tam cərəyanıdır;

İ_a-dövrədən axan cərəyanın aktiv hissəsidir;

İ_r-dövrədən axan cərəyanın reaktiv hissəsidir;

Gərginliklər və cərəyanlar üçbucaqlarına uyğun olaraq dəyişən cərəyan dövrələrində güclər ücbucağıda mövcuddur.

Burada:

Актив эцж

Реактив эцж


Актив эцж мянбянин истещсал етдийи эцжцн башга эцж нювляриня чевриля биляндир (истилик, механики гцввя).

Реактив индуктив эцж магнит сащясинин йаранмасына сярф олунан эцждцр.

Реактив tutum эцж elektrik сащясинин йаранмасына сярф олунан эцждцр.
Məsələ №8
Verilmiş dəyişən cərəyan dövrəsinə induktiv aktiv xarakterli (sarğsc, mühərrik və s.)yük qoşulub. Dövrənin tezliyi =50 Hs-dir. Ölçü cihazların göstərişləri: voltmetr-100 V; Ampermetr-2A və Vattmetr-160 Vt: Yükün aktiv, reaktiv, tam müqavimətini güc əmsalı cosφ və induktivliyi L-i təyin edin:

Dəyişən cərəyan dövrəsinə sarğaç (induktiv-aktiv yük) qoşulub. Ölçü cıhazlarının göstəriciləri vasitəsi ilə tam Z, aktiv R, reaktiv X müqavimətlər və güc əmsalı müəyyən edilməlidir.

Nümunə üçün aşağıdakı dövrənin hesabatını aparaq. Elektromaqnin sistemli cıhazların göstəriciləri verilib:

Voltmetr – U_V = 100 V;

Ampermetr – I_A = 2 A;

Vattmetr – P_W = 160 Vt.

Məlumdur ki, gərginliyin təsiredici qiymətinin cərəyanın təsiredici qiymətinə nisbəti kompleks müqavimətin moduluna və ya tam müqavimətə bərabərdir.

Om

Aktiv güc isə

X_L

P=I²R

Buradan aktiv müqavimət

Om

Tam Z və aktiv R müqavimətləri təyin etdikdən sonra, müqavimətlər üçbucağından reaktiv induktiv X_L-i müqaviməti təyin edirik.

Güc əmsalı cos φ olur:

Buradan induktivlik L bərabərdir:

Qeyd etmək lazımdır ki, hesabatı asnlaşdırmaq məqsədilə rəqəmlər sadə seçilib (reallığa uyğun deyillər)

Kabelin tam müqaviməti Z bərabərdir:

Aktiv gücün ifadəsindən , Aktiv müqaviməti tapırıq:

Müqavimətlər üçbucağından tutum müqavimət X_C