Kurs ishining amaliy ahamiyati

5 
I.BOB.PSIXOLOGNING KASBIY O'ZLIKNI BELGILASHNING 
ETIKAVIY TAMOYILLARI. 
1.1.Psixologning kasbiy faoliyati haqida umumiy 
tushuncha 
Psixologiya zamonaviy insonning kundalik hayotida alohida o'rin tutadi, bu 
hayotning ijtimoiy va iqtisodiy sohalaridagi o'zgarishlar va jamiyat rivojlanishi, 
ushbu o'zgarishlarni keltirib chiqargan madaniy o'zgarishlar. Psixologiya insonning 
his-tuyg'ularini va his-tuyg'ularini tushunishga yordam beradigan insoniy xulq-
atvorning vakolatli talqinini olib boradi, bu hayotni optimallashtiradigan, unda 
uyg'unlikni yaratadigan, yangilangan hayot talablariga muvaffaqiyatli moslashishga 
yordam beradigan texnologiya. 
Amaliyot sohasidagi yuqori darajali va malakali mutaxassislarga tobora ortib 
borayotgan talab mavjud psixologiyaBunga bir qator o'rinli talablar: 
ma'lumotlarning mavjudligi, mahorat darajasi, bilimlarni amaliy ishda qo'llash 
qobiliyati, o'z ishlarining natijalari uchun javobgarlik. 
Amaliyot sohasidagi yuqori darajali va malakali mutaxassislarga tobora ortib 
borayotgan talab mavjud psixologiyaBunga bir qator o'rinli talablar: 
ma'lumotlarning mavjudligi, mahorat darajasi, bilimlarni amaliy ishda qo'llash 
qobiliyati, o'z ishlarining natijalari uchun javobgarlik.Axloqiy me'yorlarga rioya 
qilish mutaxassislar uchun eng muhim talabdir, aynan shu narsa malaka darajasining 
haqiqiyligini ko'rsatadi va tobora ko'proq munozaralarga sabab bo'ladi. Axloqiy 
me'yorlarni o'rganish psixolog zarur hisoblanadi: 
1. sanoatning asosiy yo'nalishlari va tushunchalarini aniqlang psixologiya paydo 
bo'lgan muammolar haqida umumiy ma'lumot bilan; 
2. axloqiy tamoyillarni tahlil qiling psixolog. 
Psixologik maslahat berish yangi yo'nalish psixologyaqinda mustaqil hudud 
sifatida aniqlandi faoliyati puxta talab qiladigan an'anaviy ish shakllari bilan bir 
qatorda o'qitish. 

6 
Psixologik maslahat berish yangi yo'nalish psixologyaqinda mustaqil hudud 
sifatida aniqlandi faoliyati puxta talab qiladigan an'anaviy ish shakllari bilan bir 
qatorda o'qitish. 
Asosiy bilimlar psixologik konsultatsiya ko'p sohalarda zarur bo'lib, ularning 
ustuvor yo'nalishi yordamdir odamga: tibbiyot, ijtimoiy ish, defektologiya va. va 
hokazo. Bu ko'plab muammolarni keltirib chiqarmoqda, chunki ushbu sohalarning 
har biri o'ziga xos xususiyatlarni hisobga olgan holda o'ziga xos xususiyatlarga 
nisbatan o'ziga xos talablarni qo'yadi. psixologik maslahat. 
Psixologik 
maslahat 
berish 
amaliy 
sohadir 
psixologiyaqaysi 
bir 
renderlash odamlarga psixologik yordam, mutaxassisning tavsiyalari va tavsiyalari 
shaklida - psixolog. 
Psixologik maslahat ma'lum bir vaqtda, bu uchun maxsus jihozlangan xonada, 
qoida tariqasida, begonalardan ajratilgan va maxfiylik sharoitida amalga oshiriladi. 
Maslahat majlisi vaqt bilan cheklanmagan holda, mijoz bilan suhbat shaklida bo'ladi. 
Hozirgi vaqtda mijozning shaxsiyati baholanadi va uning individual xususiyatlari, 
tavsiyalari berilib, ular muammoni hal qilish uchun ilmiy asoslangan, asoslangan. 
Psixologik Maslahat ma'lum bir vaqtda, bu uchun maxsus jihozlangan xonada, 
qoida tariqasida, begonalardan ajratilgan va maxfiylik sharoitida amalga oshiriladi. 
Maslahat majlisi vaqt bilan cheklanmagan holda, mijoz bilan suhbat shaklida bo'ladi. 
Hozirgi vaqtda mijozning shaxsiyati baholanadi va uning individual xususiyatlari, 
tavsiyalari berilib, ular muammoni hal qilish uchun ilmiy asoslangan, asoslangan. 
Shu bilan birga, hisob-kitob mijoz tomonidan uning muammosiz yordamisiz 
maslahat va tavsiyalardan mustaqil foydalanishiga yordam beradi psixolog. Buning 
asosi har bir normal, sog'lom odam bardosh bera oladi degan ishonchdir psixologik 
muammolaruning hayotida yuzaga keladigan va vazifa psixolog unga muammoning 
mohiyatini aniqlashga yordam bering. 

7 
Ishda ishlatiladigan barcha usullar va usullar batafsil tavsiyalar bilan muammoni 
hal qilish yo'lini aniqlash va aniq shakllantirishga mo'ljallangan psixolog 
mutaxassisimijozga tushunarli va tushunarli. 
Ishda ishlatiladigan barcha usullar va usullar batafsil tavsiyalar bilan muammoni 
hal qilish yo'lini aniqlash va aniq shakllantirishga mo'ljallangan psixolog 
mutaxassisimijozga tushunarli va tushunarli. 
Maslahatlar soni har bir alohida holat uchun alohida belgilanadi, masalaning 
mohiyati, uni hal qilish shartlari, uzoq vaqt talab qilinishiga qarab. psixologik 
yordam. 
Axloqiy tamoyillar - axloqiy tamoyillarga asoslangan zamonaviy jamiyatda qabul 
qilingan va tartibga solinadigan muayyan axloq qoidalari faoliyati, shuningdek, turli 
sohalardagi aloqa jarayoni ishtirokchilarining o'zaro ta'siri. Mutaxassislarni 
tayyorlashda - psixologlarmasalani o'rganish axloq, asosiy tayyorgarlikka kiritilgan. 
Axloqiy printsiplar asrlar davomida ishlab chiqilgan va tsivilizatsiyalar tarixi, 
falsafalari, madaniy an'analari va diniy qonunlari izidan chiqqan axloqiy me'yorlarni 
o'rnatadi. Ya'ni, bu tamoyillar qonunga emas, balki axloqiy me'yorlarga asoslanadi. 
Axloqiy printsiplar asrlar davomida ishlab chiqilgan va tsivilizatsiyalar tarixi, 
falsafalari, madaniy an'analari va diniy qonunlari izidan chiqqan axloqiy me'yorlarni 
o'rnatadi. Ya'ni, bu tamoyillar qonunga emas, balki axloqiy me'yorlarga asoslanadi. 
Falsafada axloqning ilmiy ta'rifi bilan, uning axloqiy manbalari, inson 
taraqqiyotidagi o'zgarishlar hisobga olinadi. Har qanday dunyo dinlarining 
shakllanishi ma'lum bir axloqiy tamoyillar va diniy ta'limotlar tarafdorlari rioya 
qilishi kerak bo'lgan normalarga asoslanadi. Madaniyat deganda odamlar o'rtasidagi 
munosabatlar normalari tsivilizatsiyalashgan jamiyatda ro'yobga chiqarilishini, urf-
odatlar va urf-odatlar uning tarkibiy qismlarini kiritishni anglatadi. Davlatlar, 
millatlar, ijtimoiy jamiyatlar, xalqlarning siyosiy manfaatlariga tayangan holda 
siyosat va mafkura ham axloqiy ong manbai bo'lib xizmat qiladi. Bu barcha 
manbalar axloqiy tamoyillarning shakllanishiga asoslanadi. 

8 
Axloq me'yorlari - bu pozitsiya, unga asoslanib, psixolog o'z faoliyatini quradi. 
Shunday qilib, printsiplar axloq kodeksini shakllantiradi, bu nafaqat ishlarni 
rejalashtirish va qurishda, balki unda muammoli vaziyatlar yuzaga kelganda ham 
qo'llanma bo'ladi. Asosiy maqsad jamiyatni bilimlardan mohirona foydalanishdan 
himoya qilishdir psixologiya, va psixologlarni obro'sizlantirishdan. Asosiy 
printsiplar o'zgarishsiz qoladi, ammo kerak bo'lganda, ma'lum shartlarga qarab, ular 
qayta ko'rib chiqiladi va o'zgartiriladi. 
Maxfiylik printsipi. Bu ixtiyoriy va ongli ravishda ishtirok etishni 
anglatadi psixologik jarayon, shuningdek, begona odamlarning ishtirok etishiga 
rozilik berish (rahbarlar, maslahatchilar, tomonlarning vakillari) Shuningdek, 
individual, o'quv, maslahat ishlari jarayonida olingan ma'lumotlarni oshkor qilishni 
taqiqlash. Agar oshkor qilish zarur bo'lsa, unda ma'lumot mijozning manfaatlariga 
zarar etkazadigan tarzda foydalanishni istisno qiladigan shaklda taqdim etilishi 
kerak. Shu bilan birga, ma'lumotlar yozib olinishi va oshkor qilinishini istisno 
qiladigan sharoitlarda saqlanishi kerak. Ish to'g'risidagi hisobotlar mijozni 
aniqlashga imkon bermaydigan shaklda taqdim etiladi. 
Maxfiylik printsipi. Bu ixtiyoriy va ongli ravishda ishtirok etishni 
anglatadi psixologik jarayon, shuningdek, begona odamlarning ishtirok etishiga 
rozilik berish (rahbarlar, maslahatchilar, tomonlarning vakillari) Shuningdek, 
individual, o'quv, maslahat ishlari jarayonida olingan ma'lumotlarni oshkor qilishni 
taqiqlash. Agar oshkor qilish zarur bo'lsa, unda ma'lumot mijozning manfaatlariga 
zarar etkazadigan tarzda foydalanishni istisno qiladigan shaklda taqdim etilishi 
kerak. Shu bilan birga, ma'lumotlar yozib olinishi va oshkor qilinishini istisno 
qiladigan sharoitlarda saqlanishi kerak. Ish to'g'risidagi hisobotlar mijozni 
aniqlashga imkon bermaydigan shaklda taqdim etiladi. 
Barkamollik printsipi. Bu vakolatlar chegaralarini aniq belgilash va ko'rib 
chiqishni anglatadi, psixolog, shuningdek, ishlarni rejalashtirish, usullarni tanlash, 
usullarni tanlash uchun javobgarlik. 

9 
Barkamollik printsipi. Bu vakolatlar chegaralarini aniq belgilash va ko'rib 
chiqishni anglatadi, psixolog, shuningdek, ishlarni rejalashtirish, usullarni tanlash, 
usullarni tanlash uchun javobgarlik. 
Mas'uliyat printsipi. Bu kabi, javobgarlikni anglashning bir turi professionalham 
shaxsan, ham uning uchun faoliyatimijozning farovonligi haqida g'amxo'rlik qilish. 
Malakali mutaxassis o'z bayonotlaridagi va nutqlaridagi ma'lumotlarning sifati 
uchun javobgardir psixologik mavzular. Siz ish natijalarini ishlata olmaysiz, bu 
mijozga zarar etkazishini taxmin qilib. Haqiqiy maqsadlarga erishishning muqobil 
usullari mavjud bo'lmaganda, mijozni ular to'g'risida xabardor qilmaslik mumkin. 
Taqdim etish orqali psixologik nogironlarga yordam berish, mutaxassis uning 
oqibatlari uchun to'liq javobgar bo'ladi. 
Bugungi kunda ko’pchilik umumiy o’rta ta’lim maktablari o’zining 
psixologlariga ega. Biroq shunga qaramay direktor va o’qituvchilar ko’pincha 
psixologning qo’lidan nima kelishi mumkinligini yaxshi tasavvur etolmaydilar. 
Ularga psixolog hamma muammolarini bir zumda hal qilib beradigandek tuyuladi. 
Ammo psixologning maktabda ish boshlaganidan keyin maktabda tashqi jihatdan 
hech narsa o’zgarmaganini ko’rishgach, ularda «Maktab psixologining o’zi nima 
keragi bor?» degan tipdagi savollar tug’iladi.
Shuni alohida ta’kidlash kerakki, maktabdagi amaliy ish uchun psixolog 
o’rgangan nazariy bilimlar etmay qoladi. Maktabga kelib qolgach, psixologlar 
ko’pincha amaliyotning ular oldiga qo’ygan muammolaridan dovdirab qoladilar. 
Shunday ahvolga tushib qolmasligi uchun psixolog avvalo maktabga nima 
maqsadda borayotganligini aniqlashtirib olishi kerak. Psixologik maslahatning 
umumiy maqsadlaridan kelib chiqib, psixolog umumiy o’rta ta’lim maktabida 
quyidagi vazifalarni bajarishi talab etiladi:
1. Bolalarning har-bir yosh bosqichida shaxs sifatida va intellektual jihatdan 
to’laqonli rivojlanishini ta’minlash, ularda o’z-o’zini tarbiyalash va rivojlantirish 
qobiliyatini shakllantirish:

10 
2. Har bir bolaga indivudual yondashuvni va uning psixologik- pedagogik 
o’rganilishini taminlash:
3. Bolaning intellektual jihatdan va shaxs sifatida rivojlanish jarayonida yuz 
berishi mumkin bo’lgan chetga chiqishlarni profilaktika qilish.

Download 375,51 Kb.