|
Fanining maqsad va vazifalari
|
| bet | 4/6 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 58,67 Kb. | | #262994 |
Bog'liq 1-Mavzu Pedagogika tariхi fan sifatida. Ibtidoiy jamoada tarbiy-www.hozir.org
2.
Eramizdan avvalgi birinchi ming yillikda Baqtriya, Xorazm , Sugiyon, Parfiya, Zarafshon vohalari, Parkana kabi ozbek xalqining hisoblangan sak-massagetlar, sugzaro va boshqa kolar bilan birlashib ketrgan va hozirgi Markaziy Osiyo hududidagi xalqlarning ajdodlaridir
Bu elatlar yashagan hududlarda oanalar tarkib topa borgan.Masalan, eramizdan oldingi birinchi asrning birinchi yarmida qadimiy davlatlar lkalarda xalq xoziga xos taraqqiyot yotdi. Bu taraqqiyot eramizdan oldingi IX-VI asrlarda paydo bo;lgan ahamoniylar hukmronligi keyinroq eramizdan avvalgi III asr ongra sosoniylar imperiyasi va nihoyat, turk xoqonligi davlatlarini olim at namoyandalarining ijodiy merosi, sanlumotlarga qaraganda, eng qadimgi tarbiya haqidagi yodgorliklar bizgacha bevosita yetib kelmagan.
Eramizdan oldingi birinchi ming yillik ogur va boshqa yozuvlar paydo bolib yashash an'anasi asta-sekin rivojlana bordi, jahon madaniyatida insoniyat tarixida muhim ahamiyatga ega boozning ixtiro etilishi, Hindistonda hisoblash, olishi, Mesopotamiyada yer kurrasining 154 graduslarga, sutkani soatlarga, minut va sekundlarga boylab topilishi, Markaziy Osiyoda Ozaro boglining vujudga kelishi, keyinchalik Xitoydan Markaziy Osiyo orqali Olining ochilishi kabi voqeyalar mazkur hududlarda yashovchi xalqlar madaniyatining rivojlanishi va yozuvning tarqalishiga sabab botgan oromiy, yunon va forsiy mixxat alifbosi asosida shakllangan Xorazm, Sod, Baqtriya yozuvlari qoat maktablari
Eramizdan oldin taxminan 484(480)ra ular koggp boa-salomlar yuborgan. Bundan tashqari bolalarning yoshiga ham e'tibor berishgan. Oil bolalarni besh yoshdan yigirma yoshigacha faqat uch narsaga: otda yurish, kamondan otish, tori sorgatilgan. Bolani besh yoshgacha otasiga kolgan. Mabodo ourmasligi uchun shunday qilganlar. Oillar hyech qachon ota-onasiga nisbatan hurmatsizlik qilmaganlar. Ular bunday holatni faqat nikohsiz tugonchilik va qarzdor bol yuvmaganlar1 . Gerodotning ushbu ma'lumotlaridan kogz vatanining haqiqiy himoyachisi, kuchli va botir inson etib tarbiyalashga katta e'tibor berganlar. Yigitlar va erkaklargina emas, hatto ayollarning ham jasorat kolub botaradilar: ysa, har bir ayolga bittadan oltin sovgrinib turibdiki, mavjud holatlar hamda shart-sharoitning orgatish, shuningdek, ularda jasurlik, torilik va botirlik xislatlarini tarbiyalash lozimligini taqozo etggan. Shu bois qadimgi ajdodlarimiz bolalarni orinda qayd etishicha, Aleksandr Makedonskiy yerli xalqlarga yaqinlashish maqsadida makedoniyaliklar bilan mahalliy xalqlarning urfodatlarini ounlashtirishga harakat qilgan. Shu maqsadda u olgan harbiy san'at sirlarini op murabbiylar tayinlangan. Yunon alifbosining keyinchalik bu yurtda qabul qilinishi oplab maktablar ochilgani hamda unda yerli aholi farzandlari ham oggida yashagan sodlik tijoratchi (savdogar)larning olgan xatlar3 tashkil qiladi. Imperator Yan Li (615-617)ning elchisi Vey Szi hisobotlarida ham Samarqand shahrida yoyilgan ta'lim-tarbiya haqidagi ma'lumotlar mavjud. Samarqandning mohir savdogarlari oil bola besh yoshga torgata boshlaydilar. Organishi bilan savdo ishlari ham ornak botgan. Bularning barchasi qadimgi davrlarda bolalarning besh yoshidan ogrisidagi ma'lumotlarni beradi. Bu ma'lumotlar qadimda bolalar olganligi va maktablardan tashqari bolalar maxsus murabbiylar tomonidan harbiy-jismoniy mashqlarni bajara olish va muayyan hunar sirlarini olga qozaki ijodi namunalari: afsonalar, qahramonlik eposlari, qooyalardan ham olishimiz mumkin. Chunki xalq donishmandligining yorqin namunasi bozaki ijodida xalq pedagogikasiga xos bozaki ijodining eng qadimgi janrlaridan biri bolishi uchun zulmat bilan kurash olib boradilar, yaxshilik va baxt-saodatga chulglkalarini yaratadilar. Aksariyat afsonalarning qahramonlarini inson sifatida gavdalangan xudolar tashkil etgan. Ibtidoiy tuzum kishilarining orzuistaklari, opchiligi bizga eng qadimgi yodgorliklar Avesto, Abulqosim Firdavsiyning Shohnoma asarlari orqali ma'lumdir.
|
| |
