|
Fanining maqsad va vazifalari
|
| bet | 3/6 | | Sana | 12.06.2024 | | Hajmi | 58,67 Kb. | | #262994 |
Bog'liq 1-Mavzu Pedagogika tariхi fan sifatida. Ibtidoiy jamoada tarbiy-www.hozir.org
mustaqillikka erishilgandan to hozirgi kungacha Olib oliqlikda olim-tarbiya va pedagogik fikrlar;
VII asrdan XIV asrning birinchi yarmigacha O XX asr boshida Turkiston ozbekistonda tazbekistonda talim-tarbiya va pedagogik fikrlar taraqqiyoti.
Hozirgi olib, ular yuksak va olni bosib ochilik davriga kelib, xoz ichiga olgan davrgacha bolganligidan dalolat beradi. Eramizdan avvalgi birinchi ming yillikda Baqtriya, Xorazm, Sodiyona, Margglardan iborat boziga xos madaniy an'analar tarkib topa borgan. Masalan, eramizdan oldingi asrning birinchi yarmida qadimiy davlatlar: Baqtriya va Sodiyona, Marglkalarda xalq xoy bergan. Eramizdan oldingi IX-VI asrlarda paydo bortalarida tashkil topgan Grek-Baqtriya, eramizning I asrida tashkil topgan Kushonlar, eramizning V asrda yuzaga kelgan Eftalitlar, solga kiritilgan qadimiy madaniyati tarkibidan ta'limtarbiyaga oid merosi ham alohida oariy, faylasuf, sharqshunos va tarixchi olimlar: ye.E.Bertels, S.P.Tolstov, V.V.Braginskiy, I.M.Mo.Aleuov, M.Orifiy va boshqalar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar kiradi. Eng qadimgi tarbiya haqidagi yodgorliklar bizgacha bevosita yetib kelmagan. Turkiy va forsiyzabon xalqlarning hayot kechirish san'ati, donolik majmuasi sifatida yuzaga kelib, borliqqa amaliy munosabatda boariyning Devonu lugrganish insonning shakllanishida moddiy va ma'naviy madaniyat qay darajada katta rol olsa, insonning shakllana borishi ham olgan inson kamolotining ta'minlanish jarayoni hamda jamiyatning ijtimoiy taraqqiyoti oldi. Bu jarayon minglab yillarni olib, ana shu davrda inson ongi shakllanishining asosi sifatida qabul qilingan xulq-odob qoidalari, ijtimoiy talablar yuzaga kelgan. Ushbu talablar muayyan davrda yaratilgan yodgorliklarining asosiy mazmuni va mohiyatini tashkil etadi. Eng qadimgi kishilarga xos boz ifodasini topgan. Ruhga siginish (totemizm), sehrgarlik kabi diniy e'tiqodlar va marosimlar yoritilgan afsona va rivoyatlarda eng qadimiy ajdodlarimizning tafakkur dunyosi aks etgan. Ammo bu rivoyat va afsonalar ham massaget, sak, xorazmiy, sod hamda parfiyanlar yashagan davrlar ruhini ifoda etadi, xolos. Eng qadimgi madaniy boyliklarimizni orgazmali ashyolar. 2. Xalq ogz ehtiyojlarini qondirgan va bu jarayon yosh avlodda ham mehnat qilish, amaliy faoliyatni yoya olish borasidagi nazariy bilim, kolga qolsa, keyinchalik tarbiya inson faoliyati asosiy jihati, ijtimoiy ongni shakllantirishning muhim omiliga aylandi. Dastlabki urugning barcha a'zolari jamoa bora quyidagi uch guruh asosida tashkil etganlar. a) bolalar va ola ishtirok etuvchilar; s) keksalar. Ibtidoiy jamiyatda bola onikmalarini oir sharoitda kechgan. Oil bolalar erkaklar bilan ov qilish, qurol yasash kabi yumushlarni bajarsalar, qizlar ayollar tomonidan bajariladigan mehnat sirlarini ora, yosh bolalar keksalar nazorati ostida ma'lum tajribalarga ega bolardilar. Bola ma'lum tayyorgarliklardan sotib, amaliy faoliyatda faol ishtirok eta olish huquqini qozga tashlanadi. Urugpayib boradi. Tajribali kishilar bolalarni tarbiyalash bilan birga ularni yozishga ham oich korgatish ancha murakkab ish bolishni taqozo etar edi. Shu bois maxsus harbiy bilim va tayyorgarlikka ega bolchash, suv toshqinlarining oldini olish, kishilarni turli kasalliklardan davolash usullariga oid bilimlarni berishga bolidagi harakatning tashkil etilishi natijasida turli maktablar faoliyat yurita boshladi. Maktablarda asosiy e'tibor bolalarga ogzaki bilimlar berish bilan birga ularda yozuv kolgan boshni mamlakatlardan kirib kelgan harflar yordamida yozish usuli paydo bortalarida oromiy, Aleksandr Makedonskiy istilosidan sollanilib kelgan.
|
| |
