|
Farg’ona politexnika instituti energetika fakulteti
|
| bet | 4/18 | | Sana | 17.05.2024 | | Hajmi | 2,08 Mb. | | #239919 |
Bog'liq kurs ishiDavriy ishlaydigan
rektifikatsion qurilma sxemasi:
1-haydash kubi;
2-retfikasion kolona;
3-deflegmator; 4-ajratkich;
5-sovitkich; 6,7-yig'gichlar;
Dastlabki aralashma haydash kubiga beriladi. Kub ichiga
isituvchi zmeevik joylashtirilgan boʼlib, aralashma qaynash temperaturasigacha isitiladi. Hosil
boʼlgan bugʼlar rektifikatsion kolonna oxirgi tarelkasining pastki qismiga oʼtadi.
Bu kolonna buylab koʼtarilgan sari engil uchuvchan komponent bilan toʼyinib boradi.
Deflegmatordan kolonnaga qaytgan bir qism distillyat flegma deb yuritiladi.
Flegma (suyuq faza) kolonnaning eng yuqori tarelkasiga beriladi va pastga qarab
harakat qiladi. Suyuq faza pastga harakat qilishida ӯz tarkibidagi engil uchuvchan
komponentni bugʼ fazasiga beradi. Bugʼ va suyuq fazalarning bir necha bor oʼzaro
kontakti natijasida bu fazasi yuqoriga harakat qilgani sari engil uchuvchan
komponent bilan toʼyinib borsa, suyuqlik esa pastga tomon harakat kilgani sari
tarkibida qiyin uchuvchan komponentning miqdori oshib boradi. Kolonnaning
yuqorigi qismidan bugʼlar diflegmatorga oʼtadi va u yerda toʼla yoki qisman
kondensatsiyaga uchraydi. Bugʼlar toʼla kondensatsiyalanganda hosil
boʼlgan suyuqlik ajratgich yordamida ikki qism (distillyat va flegma)ga ajraladi.
Oxirgi mahsulot (distillyat) sovitgichda sovitilgandan soʼng, yigʼish idishiga
yuboriladi. Kubda qolgan qoldiq suyuqlik kerakli tarkibga erishgandagina jarayon
tӯxtatiladi, qoldiq tushiriladi va sikl qaytadan boshlanadi. Qoldiqni tegishli
tarkibga ega boʼlishini uning qaynash temperaturasiga qarab aniqlanadi.
Uzluksiz ishlaydigan rektifikatsion qurilma
Bunday qurilmalar sanoatda keng ishlatiladi. Uzluksiz ishlaydigan rektifikatsion qurilmaning printsipial sxemasi 2– rasmda koʼrsatilgan Qurilmaning asosiy kismi rektifikatsion kolonnadir.Kolonna silindrsimon shaklda boʼlib, uning ichiga tarelkalar yoki nasadkalar joylashtirilgan boʼladi. Dastlabki aralashma isitgichda qaynash temperaturasigacha isitiladi, soʼngra kolonnaning taʼminlovchi tarelkasiga yuboriladi. Taʼminlovchi tarelka qurilmani ikki qismga (yuqorigi va pastki kolonnaga) boʼladi.
Yuqorigi kolonnada buning tarkibi engil uchuvchan komponent bilan boyib boradi, natijada tarkibi toza engil uchuvchan komponentga yaqin boʼlgan bugʼlar deflegmatorga beriladi.
Pastki kolonnadagi suyuqlik tarkibidan maksimal miqdorda engil uchuvchan komponentni ajratib olish kerak, bunda qaynatgichga kirayotgan suyuqlikning tarkibi asosan toza holdagi qiyin uchuvchan komponentga yaqin boʼlishi kerak.
\
Shunday qilib, kolonnaning yuqorigi qismi bu tarkibini oshiruvchi qism yoki yuqorigi kolonna deb ataladi. Kolonnaning pastki qismi esa suyuqlikdan engil uchuvchan komponentni maksimal darajada ajratuvchi qism yoki pastki kolonna deb ataladi. Kolonnaning pastidan yuqoriga qarab bular harakat qiladi, bu bular kolonnaning pastki qismiga qaynatgich (issiqlik almashinish qurilmasi) orqali oʼtadi. Qaynatgich odatda kolonnaning tashqarisida yoki uning pastki qismida joylashgan boʼladi. Bu issiqlik almashinish qurilmasida buning yuqoriga yӯnalgan oqimi hosil qilinadi. Kolonnaning yukori kismidan pastga qarab suyuqlik harakat qiladi. Bular deflegmatorda kondensatsiyaga uchraydi. Deflegmator sovuq suv bilan sovitiladi. Hosil boʼlgan suyuqlik ajratgichda ikki qismga ajraladi. Birinchi qism flegma kolonnaning yuqori tarelkasiga beriladi. Shunday qilib, kolonnada suyuq fazaning pastga yӯnalgan oqimi yuzaga keladi. Ikkinchi qism – distillyat sovitilgandan soʼng yigichga yuboriladi. Deflegmatorda bular toʼla yoki qisman kondensatsiyaga uchraydi. Birinchi holda kondensat ikkiga boʼlinadi. Birinchi - qism flegma qurilmaga qaytariladi, ikkinchi qism esa distillyat (rektifikat) yoki yuqori mahsulot sovutgichda sovitilgandan soʼng, yiish idishiga yuboriladi. Ikkinchi holda esa deflegmatorda kondensatsiyaga uchramagan bular sovitgichda kondensatsiyalanadi va sovitiladi: bu holda ushbu issiqlik almashinish qurilmasi distillyat uchun kondensator – sovutgich
vazifasini bajaradi. Kolonnaning pastki qismidan chiqayotgan qoldiq ham ikki qismga boʼlinadi. Birinchi qism qaynatgichga yuboriladi, ikkinchi qism (pastki mahsulot) esa sovitgichda sovitilgandan soʼng yiish idishiga tushadi. Rektifikatsion qurilmalar odatda nazorat-oʼlchov va boshqaruv
asboblari bilan jihozlangan boʼladi. Bu asboblar yordamida qurilmaning ishini avtomatik ravishda boshqarish va jarayonni optimal rejimlarda olib borish imkoni tugʼiladi
|
| |
