|
Fizika fakulteti
|
| bet | 1/4 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 181,56 Kb. | | #135714 |
Bog'liq kurs ishi
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI
O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
FIZIKA FAKULTETI
IV bosqich F-1906 guruh talabasi
Olimov Mirjalolning
Lazer nuri ta`sirig Fizikaviy va Bialogik mehanizmlari mavzusida tayyorlagan
KURS ISHI
TOSHKENT-2022
MUNDARIJA:
KIRISH 3
I.Lazer nurlari xususiyatlari va Fizikaviy mexanizmlari 5
1.1 Lazer nurining monoxromatik xossalari 5
1.2 Lazer nurining vaqtlik va kogorentlik xossalari 5
1.3 Lazer nurining yo‘nalganligi 6
1.4 Lazer nurining davomiyligi. 6
1.5 Lazer nurining energetik xarakteristikalari : 6
1.6 Fizikaviy mexanizmlari turlari 7
2.Lazerining biologic mexanizimlari 8
2.1 Аrgon lazeri sxemasi. 8
2.1 Lazer nurlari ta‘sirining biologik mexanizmi 9
Xulosa 13
Foydalanilgan adabiyotlar 13
KIRISH
Lazerlarning yaratilishi insoniyat ilmiy-texnik taraqqiyotining ulkan yutuq-lari dan biri desa bo’ladi. Lazerlar yaratilishining boshlanishi 1916-yilga borib taqaladi. O’sha yili buyuk fizik olim A. Eynshteyn birinchi bo’lib, majburiy nurlanish tushunchasini kiritdi va nazariy yo’l bilan majburiy nurlanish uni majburlovchi nurlanishga kogerentligini (mosligini) ko’rsatadi. 1930-yilda P. Dirak o’zi tomonidan yaratilgan nurlanishning kvantomexanik nazariyasi asosida majbu-riy nurlanish va uning kogerentlik xususiyatlarini chuqurroq va aniqroq tahlil qilib, tushintirib berdi. Lekin bu lazerlarning yaratilishi uchun yetarli emas edi. 1930-yildan boshlab optik spektroskopiya sohasida ko’plab ilmiy-tadqiqot ishlari boshlanib ketdi. Bu izlanishlar natijasida atomlar, molekulalar, fonlarning energetik sathlari haqida ko’plab ma’lumotlar olindi va keyinchalik turli lazerlarning yaratilishida ishlatildi. Bu ishlarga S. E. Frish va V. A. Fabrikant kabi olimlar ham o’z hissalarini qo’shishdi. 1939-yilda V. A. Fabrikant birinchi bo'lib, yorug'lik nurining majburiy nurlanish hisobiga kuchayishining imkoniyati borligini aytdi. 1951-yilning yozida, u o’zining xodimlari bilan majburiy nurlanish yordamida elektromagnit nurlanishni (ultrabinafsha. ko’zga ko’rinuvchi yorug’lik, infraqizil va radioto'lqinlar sohasida) kuchaytirish uslubi uchun avtorlik guvohnomasini olishga taklif berishgan. Bu takliflarida lazerlarning faol muhitini yaratishning asosiy g’oyalari bayon etilgan edi. Lekin optik kuchaytirish g’oyalaridan tashqari, uni amalda bajarish va nihoyat kogerent nurlanishni hosil qilish uchun o’ziga xos teskari bog’lanishli optik rezonator bo’lishi kerak edi. O’sha yillarda fanning optika bo’limida optik soha uchun rezonatorlar o’ylab topilmagan edi. Kvant elektronikasi yoki lazerlar fizikasining rivojlanishida radiofizikaning bo’limi bo’lgan radiospektroskopiya muhim omil bo’ldi. Uning keskin rivojlanishi 1940-yillardan boshlanib, ilmiy izlanishlar yo’nalishi atom va molekula spektrosko-piyasidan tashqari vaqt va chastotaning, ya’ni o’ta yuqori chastota (O’YuCh) stan-dartlarini yaratishga bag’ishlangan edi. Bu ilmiy izlanishlar natijasida 1950- yillar-ning boshlarida bir-birlaridan mustaqil ravishda N. G. Basov, A. M. Proxorov (FIAN,Rossiya) va Ch. Tauns (AQSH, Kolumbiya universiteti) tomonlaridan majburiy nurlanish g’oyalaridan amalda foydalanib, ammiak molekulasida ishlovchi molekulyar kuchaytirgich va generator (maser) yaratildi. Maser (maser)-microwave amplification by stimulated emission of radiation-ingliz tilidagi iboraning so’zlaridagi bosh harflaridan tashkil topgan va mazmuni mikroto’lqinni majburiy nurlanish hisobiga kuchaytirishdir. Shu ishlari uchun ular 1964-yili Nobel mukofotining sovrindori bo’lishdi.
Kvant elektronikasining rivojlanishi elektromagnit to’lqinining yangi, ya’ni infraqizil va ko’zga ko’rinuvchi sohalarda kogerent nurlanish olishga yo’naltirildi. Dunyoning ko’p ilmiy laboratoriyalarida lazerlar yaratish ustida ish boshlab yuboril-di. Bu ishlarning rivojlanishida A. M. Proxorovning kvant qurilmalarida ochiq optik rezonator sifatida Fabri-Pero (etaloni) interferometrini qo’llash g’oyasi hal qiluvchi omil bo’ldi.
(Laser-light amplification by stimulated emission of radiation)-ya’ni yorug’likni majburiy nurlanish hisobiga kuchaytirish demakdir
|
| |
