|
Lazerining biologic mexanizimlari
|
| bet | 4/4 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 181,56 Kb. | | #135714 |
Bog'liq kurs ishiRasm bor
2.1 Аrgon lazeri sxemasi.
1-sovutishtizimi(suv),2–boylamamagnitmaydoninihosilqiluvchisolenoid,
3–rezonatorkozgulari,4-aylanmanay,5–katod,6–anod,7–kapillyarnay
Kimyoviy lazer
Yarim o‘tkazgich materiallari generatsiya hosil qilish turiga qarab:
gomostrukturali;
to‘siqlar( yoki kvan to‘ralar) va kvant nuqtalar (ing.quantumwell yoki quant geterostrukturali;
kvant umdot) shaklida bo‘ladi.
Yarimo‘tkazgichlilazerlardadamlashturliusulvako‘rinishlardaamalgaoshirilishimumkin,jumladan,yarimo‘tkazgichhajminiboshqalazernuriyordamidako‘ndalangvabo‘ylamauyg‘otish,tashqielektronlardastasivaelektrtokiyordamidadamlashkabi.Shungako‘ra,yarimo‘tkazgichlilazerlarquyidagiturlargabo‘linadi:
1)elektrtokiyordamidadamlashasosidagiinjeksionlazerlar;
2)optikdamlashlilazerlar;
3)tezelektronlardastasibilanelektronlidamlash;
4)elektrmaydonidagiteshilishbilandamlashlilazerlar.
2.1 Lazer nurlari ta‘sirining biologik mexanizmi
Lazer nurlari ta‘sirining biologik mexanizmi Lazer-to‘qimalarning o’zaro ta’siri diagnostika va davolash maqsadlarida biomedikal optikada muhim qo‘llanilishi tufayli katta qiziqish uyg‘otadi.
Biyomedikal tadqiqotlarda e‘tiborga olinishi kerak bo’lgan lazer-to’qimalarning o’zaro ta’sirining asosiy jihatlari to‘qimalarning issiqlik xususiyatlari va yorug’lik va toq‘imalarning o‘zaro ta‘siri natijasida yuzaga keladigan termal o’zgarishlardir.
Yorug‘likning turli haroratlarda to‘qimalarga ta‘siri muhokama qilinadi. Keyinchalik, issiqlik uzatishni miqdoriy jihatdan o‘rganishning sezilarli ahamiyati tufayli, ushbu hodisani boshqaruvchi tenglamalar taqdim etiladi.
Termografiya deb ataladigan tibbiy diagnostika usuli va uning ba’zi qo’llanilishi tushuntiriladi. Lazer nurlarining ta’siri. Lazer nurlari ta‘siri Fotonlar hujayra proliferatsiyasini va shifo jarayonlarini tezlashtirish qobiliyatiga ega.
Lazer energiyasi hujayra nafas olishining bir qismi bo’lgan flavinlar va sitoxromlar kabi endogen moddalarni rag‘batlantirishi ko’rsatilgan. So‘rilgan energiya erkin kislorodga aylanadi, bu nafas olishni rag‘batlantiradi va mitoxondriyalarda ishlab chiqarishni oshiradi. Keyin ishlab chiqarilishi va shakllanishini faollashtiradi, bu esa sitoplazmada kaltsiy kontsentratsiyasini oshiradi. Bu hujayra bo‘linishini oshirish uchun kerak, shuning uchun shifo jarayoni davom etishi mumkin.
ning ta’siri shundaki, lazer nurining energiyasi to‘planib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri hujayralarga aylanadi va shu bilan kislorodni yuta boshlaydi. Lazer bilan davolash qon tomirlarining kengayishi, to’qimalarning kislorodlanishi, fibroblas sintezining kuchayishi, kollagen biriktiruvchi to’qimalarning tezlashishi, shuningdek, donador to’qimalarning shakllanishi orqali qon oqimining oshishiga olib keladi. Bu oxir-oqibat yallig‘lanishning kamayishiga, shuningdek, yangi teri va to’qimalarning paydo bo’lishiga olib keladi. Bundan tashqari, bilan davolash limfa drenajiga ijobiy ta‘sir ko’rsatadi.
Makrofaglarni rag‘batlantirish ikkilamchi infektsiya xavfini bartaraf qiladi, bu shifo jarayonida muhim omil hisoblanadi. Umuman olganda, lazer nuri - quyidagi ta’sirga ega va o‘sish quyidagilarda kuzatiladi:
Hujayra faoliyati Hujayra metabolizmi ishlab chiqarish Lim- fotsitlar, leykotsitlar va makrofaglarning mahalliy kontsentratsiyasi Qon oqimi Kollagen ishlab chiqarish Hujayralarda kislorodni qabul qilish normallashtirildi Hujayra membranasining potensiali normallashadi Lazerlar biologiya va tibbiyotda keng qo’llaniladi va aksariyat shifoxonalarda diagnostika va terapevtik dasturlar uchun zamonaviy lazer tizimlari qo’llaniladi. Tibbiy lazer ilovalari lazer nurlari va to‘qimalar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sir turi bilan belgilanadi.
Lazer-to‘qimalarning o‘zaro ta’sirini bilish shifokorlar yoki jarrohlarga optimal lazer tizimlarini tanlashda va ularning terapiya turini o‘zgartirishda yordam beradi . Shuning uchun biz lazer va to‘qimalarning o‘zaro ta’siri mexanizmlarini ko’rib chiqishga intilamiz.
Ushbu maqolada biz biologik to’qimalarning issiqlik xususiyatlarini o’rganish. Sochni olib tashlash, saraton terapiyasi yoki lazerli interstitsial termoterapiya kabi isitishga asoslangan barcha tibbiy ilovalar paytida to‘qimalarda harorat taqsimoti haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lish maqsadga muvofiqdir. Ushbu harorat taqsimotini o’rganish biologik to‘qimalarning xususiyatlari haqida bilimlarni talab qiladi.
Biologik to‘qimalarda issiqlik energiyasini tashish murakkab jarayon bo‘lib, issiqlik o‘tkazuvchanligi, konveksiya, radiatsiya, metabolik faollik va faza o‘zgarishi kabi turli fenomenologik mexanizmlarni o‘z ichiga oladi. Agar biologik to‘qima neodimiy qo‘shilgan itriyum alyuminiy granatasi yoki karbonat angidrid kabi lazer nurlari bilan yoritilsa lazer, koagulyatsiya, bug‘lanish, karbonizatsiya yoki erish kabi bir nechta effektlarni ko‘rish mumkin. Ushbu ta‘sirlar lazerning eng yuqori kuchi va to‘lqin uzunligiga, shuningdek, biologik to‘qimalarning termal xususiyatlariga bog‘liq. Bu termal effektlar ko’rsatilgan.
1967 yilda doktor Kelli lazer koagulyatsiyasi haqidagi birinchi maqolani nashr etdi. U quyonlarda to‘r pardasidan oldingi qon ketish uchun lazerni qo‘llagan va u yuqori energiya uchun retinaning asab tolasi yo‘q qilinishi mumkinligini ta’kidlagan. Lazer hujayralar haroratini oshirishi mumkin va bu oqsillar va kollagenning denatüratsiyasiga olib keladi, bu esa to‘qimalarning koagulyatsiyasiga olib keladi va hujayralarni nekrotillashi mumkin.
Qizil qon tanachalari yashil nurni o’zlashtiradi, shuning uchun diabetik ko‘zlar uchun yashil yorug‘lik lazeri yaxshi tanlovdir Kaliy-titanilfosfat neodimiy qo‘shilgan nitriyum alyuminiy granatasi lazer nurlari bilan diabetik to‘r pardaning koagulyatsiyasi. Termal effektlar Tana haroratining ko‘tarilishi gipertermiya, koagulyatsiya va boshqa qaytarilmas to‘qimalar ta‘siri kabi bir qator ta‘sirlarga olib keladi. Haroratni oshirib, dastlabki ta'sir gipertermiya hisoblanadi. Odatda oralig‘i gipertermiya maydoni deb ataladi. Uning ichida ba’zi molekulyar aloqalar vayron bo‘ladi va membrana o‘zgaradi. Ferment faolligining pasayishi kuzatiladi. Biroq, bu harorat oralig‘idagi ta’sirlar qayta tiklanadi atrofidagi haroratlarda oqsillar va kollagenning denaturatsiyasi sodir bo‘ladi, bu esa to‘qimalarning koagulyatsiyasiga olib keladi va hujayralarni nekrotillashi mumkin.
va epilasyon kabi bir nechta optik muolajalar dan yuqori haroratlarda qo‘llaniladi. Yuqori haroratda hujayralar membranasining o‘tkazuvchanligi oshishi bilan kimyoviy konsentratsiyaning muvozanati buziladi. Suvning bug‘lanishi da sodir bo‘ladi. Bug‘lanish ba’zan termo- mexanik protsedura deb ataladi, chunki bug‘lanish bosqichida to‘qimalarning lazer bilan karbonlashtirilgan inson tishi, harorati o’zgarmaydi va gaz pufakchalari hosil bo‘ladi. Ushbu pufakchalarning ko‘payishi ularning hajmining o‘zgarishi bilan birga to‘qimalar bo‘laklarining termal parchalanishiga olib keladi. Agar barcha suv molekulalari bug‘langan bo‘lsa, uglerod atomlari ajralib chiqadi va qo‘shni to‘qimalar qorayadi va teridan tutun ko‘tariladi. Bu bosqich karbonizatsiya deb ataladi lazeridan 20 ta zarba bilan bug‘langan odam tishi (puls davomiyligi , puls energiyasi: , .
Nihoyat, dan yuqori haroratda erish sodir bo‘lishi mumkin. Turli haroratlar uchun lazer nurlarining termal effektlari Harorat Biologik ta’sirlar Oddiy Gipertermiya, ferment faolligining pasayishi, hujayraning haraka Oqsillar va kollagenning denaturatsiyasi; Koagulyatsiya 100°C Bug’lanish, termal parchalanish (ablatsiya) dan yuqori Karbonizatsiya dan yuqori Erish Shuni ta‘kidlash kerakki, kritik haroratdir, chunki undan yuqori haroratlarda yuzaga keladigan ko‘pgina biologik ta’sirlar qaytarilmasdir.
Issiqlik tashish Lazer energiyasi suv, melanin va qon kabi maqsadlar tomonidan so‘rilishi mumkin. Bu so‘rilgan energiya to‘qimalarning haroratining ko‘tarilishiga olib keladi. Bu energiyani issiqlik energiyasi sifatida qabul qilish mumkin. Ochiq to‘qima ichidagi issiqlik manbai yutilish koeffitsienti va lazer intensivligi ga bog‘liq. Shu munosabat bilan issiqlik o‘tkazuvchanligi va issiqlik konvektsiyasi muhim ahamiyatga ega, chunki ular issiqlik energiyasini to‘qimalarga o‘tkazadilar. Issiqlik uzatish fizikasi murakkab shuning uchun biz faqat ba’zi muhim natijalarni tushuntiramiz. Muhim parametrlardan biri dam olish vaqtidir. Bo’shashish vaqti - bu issiqlik energiyasining to‘qimalarga tarqalishi mumkin bo‘lgan vaqt. Bo‘shashish vaqti so‘nish koeffitsientining funktsiyasidir. Bo‘shashish vaqtini aniqlashdan oldin, e’tiborga olinishi kerak bo‘lgan yana bir muhim parametr bo‘lgan termal penetratsiya chuqurligi quyidagicha aniqlanadi:
Xulosa
Kurs ishida quyidagi xulosalar qilindi:Lazer butun Jahonda rivoj topayotganligi va buni Tibbiyotga tadbig‘ini kuchayib ketgani insonni jarroxlik yo‘llari siz davolash usuluni takomillashganini kuzatib ko‘rib bildim.
Demak lazer sohasini qancha rivoj topishi uni jamiatga insonlarga nafi tegishini bildim.
Foydalanilgan adabiyotlar
G‘. Eshonqulov Lazer fizikasi “4-kurs Lazerlar turlari” o‘quv qo‘llanmasining a’ruza slaydi fayllaridan ma’lumotlar olindi.
SH.Sodiqova, SH.Otajonov,M.Kurbonov. Lazerlar va ularning amalyotdagi o‘rni Darstlik o‘quv qo‘llanasidan
|
| |
