Talabalar mustaqil ta’limining mazmuni va hajmi

“Metrologiya va standartizasiya” fani bo’yicha reyting jadvallari, nazorat turi, shakli, soni hamda har bir nazoratga ajratilgan maksimal ball, shuningdek joriy va oraliq nazoratlarining saralash ballari haqidagi ma’lumotlar fan bo’yicha birinchi mashg’ulotda talabalarga e’lon qilinadi.

Fan bo’yicha talabalarning bilim saviyasi va o’zlashtirish darajasining Davlat ta’lim standartlariga muvofiqligini ta’minlash uchun quyidagi nazorat turlari o’tkaziladi:

joriy nazorat (JN) – talabaning fan mavzulari bo’yicha bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Joriy nazorat fanning xususiyatidan kelib chiqqan holda amaliy mashg’ulotlarda og’zaki so’rov, test o’tkazish, suhbat, nazorat ishi, kollekvium, uy vazifalarini tekshirish va shu kabi boshqa shakllarda o’tkazilishi mumkin;

oraliq nazorat (ON) – semestr davomida o’quv dasturining tegishli (fanlarning bir necha mavzularini o’z ichiga olgan) bo’limi tugallangandan keyin talabaning nazariy bilim va amaliy ko’nikma darajasini aniqlash va baholash usuli. Oraliq nazorat bir semestrda bir marta o’tkaziladi va shakli (yozma, og’zaki, test va hokazo) o’quv faniga ajratilgan umumiy soatlar hajmidan kelib chiqqan holda belgilanadi;

yakuniy nazorat (YaN) – semestr yakunida muayyan fan bo’yicha nazariy bilim va amaliy ko’nikmalarni talabalar tomonidan o’zlashtirish darajasini baholash usuli. Yakuniy nazorat asosan tayanch tushuncha va iboralarga asoslangan “Yozma ish” shaklida o’tkaziladi.

ON o’tkazish jarayoni kafedra mudiri tomonidan tuzilgan komissiya ishtirokida muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hollarda, ON natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda ON qayta o’tkaziladi.

Oliy ta’lim muassasasi rahbarining buyrug’i bilan ichki nazorat va monitoring bo’limi rahbarligida tuzilgan komissiya ishtirokida YaN ni o’tkazish jarayoni muntazam ravishda o’rganib boriladi va uni o’tkazish tartiblari buzilgan hollarda, YaN natijalari bekor qilinishi mumkin. Bunday hollarda YaN qayta o’tkaziladi.

Talabaning bilim saviyasi, ko’nikma va malakalarini nazorat qilishning reyting tizimi asosida talabaning fan bo’yicha o’zlashtirish darajasi ballar orqali ifodalanadi.

“Metrologiya va standartizasiya” fani bo’yicha talabalarning semestr davomidagi o’zlashtirish ko’rsatkichi 100 ballik tizimda baholanadi.

Ushbu 100 ball baholash turlari bo’yicha quyidagicha taqsimlanadi:

Talabaning fan bo’yicha to’plagan umumiy bali har-bir baholash turlarida to’plagan ballar yig’indisiga teng bo’ladi.

JBda fanning har bir mavzusi bo’yicha talabaning bilimi va amaliy ko’nikmalarini aniqlab borish ko’zda tutiladi va u laboratoriya mashg’ulotlarida amalga oshiriladi. Baholashda talabaning bilim darajasi, mashg’ulot materiallarini o’zlashtirishi, nazariy material muhokamasida va ta’limning interaktiv usullarida qatnashishning faollik darajasi, shuningdek amaliy bilim va ko’nikmalarni o’zlashtirish darajasi (ya’ni nazariy va amaliy yondashuvlar) hisobga olinadi.

Har bir mashg’ulotda barcha talabalar baholanishi shart.

Talabaning ballarda ifodalangan o’zlashtirishi quyidagicha baholanadi: har bir JB da talaba maksimal 5 ball oladi. 9 ta JB o’tkaziladi.

Talaba darsga kelib unga mutloq tayyorlanmaganida va muhokamada mutloq ishtirok etmaganida – 2 ball qo’yiladi.

Talabaning mustaqil ishi O’zR oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligining 21.02.2005 yil 34-sonli buyrug’i va institut rektori tomonidan 2005 yil 3 sentyabrda tasdiqlangan “Talaba mustaqil ishini tashkil etish, nazorat qilish va baholash tartibi to’g’risida Nizom” asosida tashkil etiladi.

Mustaqil ish bo’yicha belgilangan maksimal reyting balining 55%dan kam ball to’plagan talaba fan bo’yicha yakuniy nazoratga qo’yilmaydi.

Talabaning mustaqil ishi kafedra arxivida ro’yxatga olinadi va 2 yil mobaynida saqlanadi.

Metrologiya fanidan talaba mustaqil ishining kafedra nizomi ishlab chiqilgan. Bunda talaba mustaqil ishining shakl va turlari, har bir ish turiga soatlarni taqsimlash va aniq baholash mezonlari ko’rsatib berilgan.
TMI ning o’zlashtirishi quyidagicha baholanadi. Maksimal ball 5.

O’zlashtirish, %	Ballar	baho
86-100	4,3-5,0	“5” a’lo
71-85	3,6-4,2	“4” yaxshi
55-70	2,8-3,5	“3”qoniqarli
55 dan kam	2,8 dan kam	“2” qoniqarsiz

ORALIQ BAHOLASh

OB da fanning bir necha mavzularini qamrab olgan bo’limi yoki qismi bo’yicha mashg’ulotlar o’tib bo’lingandan so’ng, talabaning nazariy bilimlari baholanadi va unda talabaning muayyan savolga javob berish yoki muammoni yechish qobiliyati aniqlanadi. OB ga amaliy mashg’ulotdan qarzi bo’lmagan talabalar qo’yiladi.

OB kafedra majlisi qarori bilan yozma ish, test, og’zaki suxbat shakllarida yoki ularning kombinasiyalarida o’tkazilishi mumkin. OB bo’yicha belgilangan maksimal reyting balining 55 % dan kam ball to’plagan talaba YaBga qo’yilmaydi.

YaB da talabaning bilim, ko’nikma va malakalari fanning umumiy mazmuni doirasida baholanadi. YaB fan bo’yicha o’quv mashg’ulotlari tugaganidan so’ng o’tkaziladi. Elektrotexnika fani bir semestr davomida rejaga kiritilgan mavzular o’tiladi va semestr oxirida YaB o’tkaziladi.

JB, TMI va OB ga ajratilgan umumiy ballarning har biridan 55% dan yuqori ball to’plagan talabaga YaB da ishtirok etishga ruxsat beriladi.

YaB o’tkazish shakli – test, og’zaki, yozma ish yoki ushbu usullar kombinasiyasida Ilmiy Kengash qarori bilan belgilanadi. Institut ilmiy kengashining qaroriga muvofiq YaB belgilangan shaklda o’tkaziladi va 30 ball asosida baholanadi.

30 balli yakuniy baholash ballari quyidagicha o’zlashtirish ko’rsatkichlari bilan belgilanadi:

16,5 dan kam - qoniqarsiz

16,8 dan – 21,0 gacha qoniqarli

21,3 dan – 25,5 gacha yaxshi

25,8 dan – 30 gacha a’lo

JB, OB va YaB turlarida fanni o’zlashtira olmagan (55 % dan kam ball to’plagan) yoki uzrli sabablar bilan baholash turlarida ishtirok eta olmagan talabalarga quyidagi tartibda qayta baholashdan o’tishga ruxsat beriladi:

• 
  qoldirilgan amaliy mashg’ulot kelgusi darsga qadar guruh o’qituvchisiga qayta topshirish va maslahat kunida topshiriladi. 3ta mashg’ulotni qoldirgan talaba fakultet dekani ruxsati bilan qayta topshiradi;
  
• 
  OB ni 2 hafta muddatda qayta topshirishga ruxsat beriladi va bali koeffisientsiz qayd etiladi;
  
• 
  semestr yakunida fan bo’yicha saralash balidan kam ball to’plagan talabaning o’zlashtirishi qoniqarsiz (akademik qarzdor) hisoblanadi.
  

Namuna:

Talabaning fan bo’yicha baholash turlarida to’plagan ballari reyting qaydnomasiga butun sonlar bilan qayd qilinadi. Reyting daftarchasining “O’quv rejasida ajratilgan soat” ustuniga fanga ajratilgan umumiy yuklama soatlari, “Fandan olgan baho” ustuniga esa, talabaning mazkur Nizomining 3.1. – bandiga muvofiq 100 ballik tizimdagi o’zlashtirish bali qo’yiladi.

Talabaning saralash balidan past bo’lgan o’zlashtirishi “Reyting daftarchasi”da qayd etilmaydi.

Dekanat va kafedralar tomonidan belgilangan tartibda fan bo’yicha talabaning JB, OB hamda YaB turlarida ko’rsatilgan o’zlashtirish reyting ko’rsatgichlarining monitoringi olib boriladi. O’zlashtirish natijalari kafedralar tomonidan reyting nazorati ekranida muntazam ravishda yoritib boriladi va belgilangan tartibda qaydnomalarga kiritiladi. Reyting nazorati ekranini tashkil etish va uni belgilangan muddatlarda to’ldirish vazifasi kafedra mudiri va fakultet dekani zimmasiga yuklatiladi.

Talabaning reyting ko’rsatgichlari oliy ta’lim muassasasining Ilmiy kengashida muntazam ravishda muhokama etib boriladi va ular bo’yicha tegishli qarorlar qabul qilinadi.


ADABIYОTLAR RO’YXATI

Asosiy:

1. K.K.Nuriev. O’zaro almashinuvchanlik metrologiya va standartlashtirish. Toshkent 2005.

2. S.M.Mahkamov. U.S.Azimova. Metrologiya va standartlashtirish asoslari. T.Talqin 2006.

Qo’shimcha:

1. Muxamedov B.E. Metrologiya, texnologik parametrlarini o’lchash usullari va asboblari.- T. O’qituvchi. 1991y. –320 b.

2. Ismatullaev P.R. va boshqalar. Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish. T. 2000 y.

3. Axrorov N. O’lchovshunoslik asoslari va elektr o’lchashlaridan amaliy ishlar: .T.: O’zbekiston 1994. – 222 b.

4. Inog’omov S. Metrologiya va elektr o’lchashlar bo’yicha laboratoriya ishlari. T. 2007 y.

1. S.F. Amirov. Standartlash va metrologiya ma’ruzalar matnlari tuplami, Toshkent 2000 y.

2. Ismatullaev P.R, Abdullaev A.X , Kodirova Sh.A, A’zamov A.A, Miralieva A.K, «Metrologiya standartlashtirish va sertifi- katlashtirish fanidan ma’ruza matnlari tuplami» Toshkent1999.

3. Ismatullaev P.R va boshkalar. Standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirishga mukaddima. Ukuv kullanmasi. Konstruktor IGB Toshkent 1995y.

4. Ismatullaev P.R., Abdullaev A.X., Turg’unboev A., A’zamov A.A. O’lchashlarning fan va turmushdagi tutgan o’rni.Toshkent 1995y.

5. Qodirov A. va boshqalar. Metrologiya va elektr o’lchashlar. Laboratoriya ishlari uchun qo’llanma. T. 1995 y.

6. Osnovu metrologii, standartizasii i kontrolya kachestvom. I.F.Shishkin. Uchebnoe posobie. –M.Izdatel’stvo standartov 1991g.

7. Teoreticheskaya metrologiya. I.F.Shishkin. Uchebnik-M.Izdatel’stvo standartov 1990 g.