|
Fizika texnika fakulteti
|
| bet | 6/11 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 0,76 Mb. | | #241696 |
Bog'liq YusufovaObyektiv usullar. Refraksiyani o'rganishning obyektiv usullariga skioskopiya, refraktometriya va oftalmometriya kiradi.
Skioskopiya. Skioskopiya (soya sinovi) ko’z tubi nafaqat nur yutish, balki undagi nurli hodisani aks ettirish qobiliyatiga asoslangan. Bemor vrachning qarshisida 1 m masofada o'tiradi, chiroq bemorning chap tomoniga o'rnatiladi. Shifokor ko'radigan ko'z qorachig’ini bilvosita oftalmoskopning tekis oynasi bilan yoritadi. Ko'zgu vertikal yoki gorizontal o'q atrofida yuritilganda, qorachiqda porlash o'zgaradi va soya paydo bo'ladi, uning harakati tabiati ko'zning klinik refraksiyasiga bog'liq bo'ladi.
Agar oynaning harakati oxirgi ko'rish nuqtasiga to'g'ri kelsa, u holda oftalmoskop aylanganda, qorachiq darhol qorayadi (1.2.5-rasm). Bunday holat miopiyada sodir bo'ladi, chunki miopiya bilan aniq ko'rishning keyingi nuqtasi ko'z oldida aniq masofada joylashgan. Miopiya darajasi oyna bilan ko`z orasidagi 1 m masofa 1 dioptriyaning miopiyasiga to'g'ri keladi.
1.2.5-rasm. Teskari yassi to`gri va yon oftalmoskopiya - skiaskopiyasidagi nurli nuqta ( uzoqdagi aniq ko`rinadigannuqta oftalmoskop oynasi to`grisida 1.0. dioptriyaga to`gri keladi)
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop tekisligining oldida joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli, soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 dioptriadan yuqori miopiyani ko'rsatadi. (1.2.6-rasm). Bunday soya harakati gipermetropiya,
emmetropiya, shuningdek miopiya bilan 1 diopterdan kam kuzatiladi.
1.2.6-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi (keyingi ko'rish nuqtasi ko'zgu orqasida joylashgan)
- Agar ko'rishning keyingi nuqtasi oftalmoskop tekisligining oldida joylashgan bo'lsa, u holda kesib o'tgan nurlar uning yuzasiga tushadi. Shu sababli, soya oyna harakatining teskari tomoniga o'tadi (1.2.7-rasm), bu 1 diopterdan yuqori miopiyani ko'rsatadi.
1.2.7-rasm. Skioskopiya paytida bilvosita oftalmoskopning harakati paytida qorachiqdagi yorug'lik joyiningo'zgarishi ( uzoq nuqtani aniq ko`rish oyna oldida joylashgan)
Refraksiyani yanada tiniqlash uchun 0,5 dan 19 dioptergacha bo'lgan sochish va yig’ish linzalar to'plamidan iborat skioskopik o'lchagichlar qo'llaniladi. Soya harakati ko'zgu oldidan 13 sm masofada harakatlantirilganda soyaning mos kelmasligi salbiy linzalar kuchlanishi bilan yo`qotiladi. Haqiqiy ko`z refraksiyasi neytrallaydigan linzaning kuchiga teng bo`ladi . (bu neytrallash linza - miopiya darajasiga to'g'ri keladi).
Refraktometriya - bu ko’z tubida aks etgan yorqin belgini o'rganish orqali klinik refraksiyani aniqlash usuli. Avtomatik refraktometrlarda retinadan aks ettirilgan infraqizil nur yo'nalishini tahlil qilish avtomatik ravishda kompyuter yordamida amalga oshiriladi.
Oftalmometriya - bu shox pardaning nur sindirish kuchini aniqlash (klinik refraksiya emas). Usul refraktometriyaga o'xshaydi, ammo sinov belgilarining ko'rinishi to’r pardada emas, balki shox pardada proyeksiyalangan. Ko'pincha oftalmometriya operatsiyalardan keyin va kontakt linzalarni tanlashda ishlatiladi.
Haqiqiy sharoitda ko'zning refraksiya kuchi doimo o'zgarib turadi, ya'ni dinamik refraksiya sodir bo'ladi. - dinamik refraksiya ko'zning turli masofalarda joylashgan obyektlar orasidagi aniq farqni aniqlash qobiliyati. Masofadan qat'iy nazar, uning tasviri har doim to’r pardada aniq ko`rinadi.
Uzoqqa qaraganda kipriksimon tana mushaklari bo'shashadi, kipriksimon tana ko`z olmasidagi ekvatorini bog'laydigan boylamlar taranglashadi va uning optik kuchi minimal bo'ladi (1.2.8-rasm).
Kipriksimon tana mushaklari qisqarishi natijasida ko'rish ravshanlanadi . Bu kipriksimon tana hosil qilgan doiraning torayishiga va sinn boylamlarining bo'shashishiga olib keladi. Uning egiluvchanligi tufayli ko`z olmasi ko'proq qabariqlashadi va uning nur sindirish kuchi oshadi
A. silliar mushaklar bo`sh gavhar shakli o`zgarmagan. B. silliar mushaklar qisqarganda gavhar shakli o`zgargan
1.2.8-rasm. Gelmgolts bo`yicha akkomodatsiya mexanizmi
Siliyar mushaklarida parasimpatik va simpatik innervatsiyalar mavjud. Xolinergik retseptorlarning parasimpatik tolalar tomonidan stimulyatsiyasi siliyar mushaklarning qisqarishiga olib keladi. Simpatik ta'sir trofik jarayonlarni tartibga soladi va siliyar mushakning qisqarishini kamaytiradi.
|
| |
