|
Ko'z refraksiyasi turlari
|
| bet | 4/11 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 0,76 Mb. | | #241696 |
Bog'liq Yusufova1.2. Ko'z refraksiyasi turlari
1756- yilda buyuk rus olimi M.V. Lomonosov rangni ko'rishning uch komponentli nazariyasini ilgari surdi. Akkomodatsiya va refraksiya nazariyalari F.K.Donders nomi bilan bog’liq. U “Akkomodatsiya va refraksiya anomaliyalari” asarida birinchi bo'lib gipermetropiya va miopiyalarda refraksiyaning ikkita variantini taqqoslab, presbiopsiyani akkomodatsiyaning buzilishi sifatida ajratdi.
Ko`z tizimi optikasi. Funksional jihatdan, ko'zni ikkita asosiy bo'limga bo'lish mumkin - yorug'lik o'tkazuvchi va yorug'likni idrok etuvchi (to’r parda). Yorug'lik o`tkazuvchilar shox parda, old va orqa kameralarning suyuqligi, gavhar va shishasimon tana.
Ko'rib chiqilayotgan obyektlardan aks ettirilgan nurlar shaffof muhitdan o'tib, shox parda va linzalarning old va orqa yuzalarida aks etadi.
Ko'zning fizik va klinik refraksiysi bor.
Fizik refraksiya - bu ko'zning optik tizimining optik kuchi. Taxminan 60-65 dioptriya: shox pardada 40-45 dioptriya va linzada 18-20 dioptriya sindirish optik kuch bor. Ko'zning optik tizimi parametrlarining aniq hisob-kitoblari jarrohlik, keratoplastika va keratoproteziyada, sun'iy ko'z ichi linzalarini implantatsiyalashda qo'llaniladi.
Klinik refraksiya - bu ko'z optik markaziy fokusining , ya'ni, ko'zning optik o'qi uzunligi mosligi.
Akkomodatsiyaga bog’liqligiga qarab statik va dinamik klinik refraksiyaga bo`linadi.
- Statik refraksiya bu akkomodatsiyaning maksimal darajada bo'shashish holatida, eng uzoqda turgan predmetning to`r pardaga toshib ochiq yaxshi ko`rinishi.
- Dinamik refraksiya akkomodatsiya vaqtida optik sindirish koz optik o'qi uzunligiga nisbatidir. Uzoqdagi obyektning akkomodatsiya bo`sh turgan vaqtda ham yaxshi ko`rish nuqtasi.
• Asosiy fokus ko'zning optik o'qi uzunligiga mos kelishiga qarab, emmetropik va ametropik sinish farqlanadi.
- Bosh fokus uzunligiga qarab emmetropiya (yunoncha emmetros - mutanosib, - ko'rish) refraksiya kuchining optik o'qi uzunligiga mos kelib parallel nurlar jamlanish nuqtasi, ko`z to'r pardasiga to'planadi (1.2.1-rasm). Parallel nurlar cheksiz uzoq jismlardan kelganligi sababli, emmetropiya bilan aniq ko'rish nuqtasi cheksizlikda joylashgan.
1.2.1-rasm. Ko'zdagi nurlarning emmetropik refraksiyasi bilan sinishi: PR - eng uzoq aniq ko`rish nuqtasi F- ko'zning asosiy bosh fokusi
- ametropiya (yunoncha ametros - nomutanosiblik) ko'zning sindrangdor pardah kuchi va uning optik o'qi uzunligi o'rtasidagi nomuvofiqlik bilan tavsiflanadi. Nomuvofiq refraksiya, ko'zning oldi o'qi normal o'lchamiga ega bo`lsayam, nur sindirish o`qi kuchli yoki zaif bo'lishi refraksion ametropiya deyiladi, shuningdek ko`z oldi va orqa o`qi qisqa yoki uzun bo`lishi hisobiga o’zgargan nur sindirish qobiliyati aksial ametropiya deyiladi
Ametropiyaning ikki turi farqlanadi: miopiya va gipermetropiya . Miopiya klinik refraksiyaning bir turi bo'lib, unda asosiy fokus to’r pardaning oldida joylashgan. Miopiya paytida nurni to'r pardaga o'tkazish uchun, nurni tarqatuvchi linzadan foydalanib, ko'zning sindirish kuchini zaiflashtirish (1.2.2-rasm).
Miopiyadagi uzoqni aniq ko'rish nuqtasi ko'z oldidan 5 m dan kam.
1.2.2-rasm. Miopiya refraksiyada nurlarning sinishi: PR - bu aniq ko'rishning nuqtasi; F - ko'zning asosiy bosh fokusi; F '- tarqatish fokusdan keyin hosil bo`lgan nurlar yo`nalishi.
Gipermetropiya ham klinik refraksiyaning bir turidir, unda asosiy nur to’planishi to’r pardaning orqasida joylashgan. Asosiy to`r pardaga yig’ish uchun nurlarni jamlaydigan musbat linza kerak.
Chunki ko`zning aniq ko`rish nuri nuqtasi ko'zning orqasidagi ma'lum bir masofada kesishadi.
1.2.3-rasm. Ko'zdagi nurlarning gipemrtropik refraksiyasi bilan sinishi: PR –uzoqdagi aniq ko`rish nuqtasi F – bosh fokus; F ' jamlangan nurlardan hosil bo'lgan fokus
Astigmatizmda maksimal va minimal nur sindirish qobiliyatiga ega bo`lgan
2 ta meridian bor. Astigmatizmning sababi shox parda yoki linzalar
sharsimonligining buzilishidir.
Bu meridianlar maksimal va minimal sinish kuchi bilan o'zaro perpendikulyar joylashadi. Astigmatizm darajasi ikkita asosiy meridianning sinishi farqi bilan baholanadi: agar asosiy meridianning quvvat doimiy bo'lsa, bu to'g'ri astigmatizm deb ataladi (ko'pincha tug'ma);
Meridianlar kuchi bir –biri bilan almashib o`zgarib tursa noto'g'ri astigmatizm deyiladi(shox pardaning kasalliklari va shikastlanishi bilan, shuningdek gavhar shakli va holatining o'zgarishi bilan).
Asosiy meridianlarning nisbiy holatiga qarab astigmatizmning uch turi ajratiladi: to'g'ridan-to'g'ri, teskari va aralash astigmatizm.
Anizometropiya (yunoncha anisos - tengsiz, metron - o'lchov, opsis - ko'rish) - har ikkala ko'z klinik refraksiyaning farqi. Anizometropiyada ikkala ko'zning to'r pardasidagi tasvirlari har xil o'lchamlarga ega. Ushbu hodisa anizeykoniya deb ataladi. Anizeykoniya bilan bolalarda refraksion ambliopiya rivojlanadi - vizual analizator funksional shakllanishining buzilishi tufayli ko'rish kamayadi.
|
| |
