|
Fizika-texnika fakulteti
|
| bet | 5/10 | | Sana | 31.05.2024 | | Hajmi | 2,63 Mb. | | #258353 |
Bog'liq kurs ishi (3)Sferik aberratsiya - katta diametrli va qisqa fokusli qavariq linza yordamida oddiy tajriba oʻtkazib, bu nuqsonning qanday yuzaga kelishini koʻrish mumkin.
Yigʻuvchi linzaning bosh optik oʻqiga L yorugʻlik manbai joylashtiramiz. Buning uchun katta E ekran olib, uning oʻrtasida taxminan 1 mm diametrli S teshik ochamiz va oldiga M xira shishani mahkamlab qoʻyamiz. Soʻng uncha katta boʻlmagan, lekin yorqin chogʻlanma lampani xira shisha yaqiniga joylashtirsak, yoritilgan teshik yorugʻlik manbai vazifasini bajaradi.
Yorugʻlik nurining keng dastasidan foydalanilganda linzaning chetlari nurlarni oʻrta qismiga qaraganda kuchliroq sindiradi. Natijada katta diametrli E ekranda manbaning nuqta tasviri emas, balki nuqsonli yoyilib ketgan dogʻ koʻrinishidagi tasviri hosil boʻladi.
1.Optik aberratsiya - optik tizimda nurning ideal optik tizimda ketadigan yo'nalishdan chetlanishi natijasida yuzaga keladigan xato yoki tasvir xatosi. Aberratsiya optik tizimdan chiqadigan nurlar nurlari tuzilishidagi gomosentriklikning[1] turli xil buzilishi bilan tavsiflanadi va u optik tasvirlarning to'liq ravshan emasligi, ob'ektga aniq mos kelmasligi yoki o'zini namoyon qilishi bilan namoyon bo'ladi. rangli [2].
2.Aberratsiyaning kattaligini aniq geometrik-optik formulalar yordamida to'g'ridan-to'g'ri hisoblash yo'li bilan nurlarning koordinatalarini solishtirish va taxminan aberratsiyalar nazariyasi formulalaridan foydalanish orqali olish mumkin.
3.Bunda aberratsiyani ham nur optikasi mezonlari, ham to'lqin optikasi tushunchalari asosida tavsiflash mumkin. Birinchi holda, gomosentriklikdan voz kechish nuqta tasvirlarida geometrik aberratsiyalar va nurlarning tarqalish raqamlari g'oyasi orqali ifodalanadi. Ikkinchi holda, optik tizimdan o'tadigan sferik yorug'lik to'lqinining deformatsiyasi baholanadi, bu to'lqin aberratsiyasi tushunchasini kiritadi. Ta'riflashning ikkala usuli ham o'zaro bog'liq bo'lib, bir xil holatni tavsiflaydi va faqat tavsif shaklida farqlanadi.SII — кома;
4. SIII - astigmatizm;
|
| |
