2.
Ijtimoiy yoki ko’pchilik tavakkali takroriy hodisalar natijasida jarohatlangan
insonlar orasidagi bog’liqlik.
Bizda hozircha ijtimoiy tavakkal bo’yicha hech qanday ma'lumot yo’q.
Masalan, ishlab chiqarish bo’yicha haryili o’rtahisobda 200-250 odam halok bo’ladi.
Ammo bir halokatda 5-10 odam halok bo’lgani oldingi ma'lumotlarga ko’ra
odamlarga ko’proq ta'sir qiladi. Odamlaming bu ruhiy holatini (psixologiyasini)
qabul qilinishi mumkin bo’lgan «tavakkal» masalasi ko’rilganda hisobga olish lozim.
Xavf-xatar deganda odam sog’lig’iga bevosita yoki bilvosita zarar yetkazadigan
ko’ngilsiz hodisalar tushuniladi. Xavf yashirin va xaqiqiy xavflarga bo’linadi.
Yashirin xavflar amalga oshishi uchun aniq shartlar bo’lishi lozim. Bu shartlar sabab
deb ataladi. Sabablar: jarohatlar, yuqumli kasalliklaming keng tarqalishi. Atrof-
muhitga zarar va boshqa xil oqibatlami keltirib chiqaradi. Xavf, sabab,
oqibat
uchligi- bu yashirin xavflami va zararlami amalga oshiruvchi mantiqiy jarayondir.
Masalan, zaxar (xavf) dori tayyorlovchining xatosi (sabab) - zaxarlanish (ko’ngilsiz
oqibatlar).
Mutioq xavfsiz bo’lgan ish bo’lishi mumkin emas Demak, faoliyat qanday
bo’lmasin, unda yashirin xavf bo’ladi. Bu aksioma hayotiy faoliyat xavsizligida
metodologik ahamiyatga ega
O’zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, hudud va aholi xavfsizligini
ta'minlash maqsadida bir qator chora-tadbirlar ishlab chiqildi.
Chora-tadbirlaming
asosiy yo’nalishi turli favqulodda vaziyatlarda aholi va hududlaming xavfsizligini
ta'minlash, muhofaza qilishga qaratilgan. So’nggi vaqtlarda ofatlar, avariya va
halokatlar miqdori ortib bormoqda. Bu esa insonlar hayotiga katta xavf tug’dirmoqda
Shu bois respublikamiz va jahon miqyosida yuz berishi mumkin bo’lgan favqulodda
vaziyatlar, bunday favqulodda vaziyatlaming oldini olish
turli favqulodda vaziyat
sharoitida harakatlanish, muhofazalanish, hamda ulami bartaraf etish, o’z-o’ziga va
o’zaro birinchi tibbiy yordam ko’rsatishga oid bilim, ko’nikma va malakalami
oshirish, aholi va hududiy xavfsizlikni ta'minlash yo’llari bilan talabalami tanishtirish
hayot faoliyati xavfsizligi fanining asosiy maqsadidir.
9
O ’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi O’zbekiston
Respublikasi Oliy
kengashining 11 sessiyasida 1992 yil 8 dekabrda qabul qilingan.
O’zbekiston
Respublikasining
Konstitutsiyasida
Respublika
fuqarolari
sog’lig’ini muhofaza qilish huquqiga ega. Konstitutsiya asosiy qonun bo’lib, 26 bob,
128 moddadan iborat.
26 chi bob bevosita «Mudofaa va xavfsizlik» deb ataladi.
Insonning hayoti, yashashga bo’lgan huquqi Konstitutsiya bilan muhofaza qilinadi.
Har qanday mustaqil davlat singari, O’zbekiston o’z xavfsizligini ta'minlashi muhim
masala ekanligini hech qachon unutmaydi. Davlat o’z xavfsizligini ta'minlash bilan
xalq xavfsizligini o’ylaydi. 125 moddaga asosan O’zbekiston Respublikasi Qurolli
kuchlari, O’zbekiston Respublikasining davlat suverenitetini va hududiy yaxlitligini,
aholining tinch hayoti va xavfsizligini himoya qilish uchun tuziladi. 126
moddada
O’zbekiston Respublikasi o’z xavfsizligini ta'minlash uchun yetarli darajada qurolli
kuchlarga ega, deb ko’rsatilgan.
Hayot faoliyati xavfsizligini ta'minlay olgan davlatgina xalqning oliy maqsad
va manfaatlarini amalga oshishiga imkoniyat yaratishi mumkin. Har bir insonning
hayoti, sog’lig’i, qadr-qimmati va qadriyati davlat muhofazasidadir.
Mavzuni mustahkamlash yuzasidan
savollar:
Questions on strengthening the theme:
1. Hayot faoliyati xavfsizligi va uning
bosh masalasi nimada?
2. Hayot faoliyati xavfsizligi haqida
tushuncha bera olasizmi?
3. Faoliyat jarayoni modelini tushuntiring.
4. Xavf-xatar deganda nimani tushunasiz?
5. Konstitutsiyaning qaysi moddalarida
hayot faoliyati xavfsizligiga tegishli
ma’lumotlar berilgan?
6. Hayot faoliyati xavfsizligi fanining
vazifalari?
1. What is the safety of vital activity and
it’s main manner?
2. Do you give notion about safety of
vital activity?
3. Do you explain
the model of activity
process?
4. What do you understand about
danger?
5. In which articles of constitution are
given information belong to die safety
of vital activity?
6. What are the tasks of the safety of
vital activity?
10
