Qora moyni “avariya” yoqilg‘isidan “zahira” yoqilg‘isiga o‘zgartirilishi qora moy xo‘jaligi loyixasida ham radikal o‘zgarishlar qilishni talab etar edi. Qora moy omborining umumiy qurilish hajmi 30 dan 100 ming m3 gacha ko‘paytirildi, bu esa 7.5 sutkalik yoqilg‘i zaxirasini ta’minlash kerak edi. Quyish etakadasining uzunligi 72 sisternani hajmi 500 m3 dan bo‘lgan 2 ta yer osti baklariga bo‘shatish uchun mo‘ljallangan edi. Qora moy xo‘jaligi qurilish loyixasida qora moy qizdirgichlar o‘rnatilishi va qora moyni ikki pog‘onali uzatish, xamda qora moyning qozon quvurlarida aylanishini ko‘zda tutilishi talab qilinar edi. Stansiyaning umumiy quvvati 640 mVt bo‘lgan ikkinchi navbati texnik-iqtisodiy asoslari SAO TEP tomonidan 1964 yilda ishlab chiqildi. U quvvati 160 mVt dan bo‘lgan 4 ta energoblokdan iborat bo‘lib, birinchi navbatning 8 ta energoblokiga o‘xshash edi.
Toshkent IES asosiy ko‘rsatkichlarining dinamikasi
Yil
|
Elektr energiya ishlab chiqarish,
mlrd. kvtch
|
O‘rtacha yuklanma
MVt
|
Qora moy qismi
%
|
Ishga tushirishlar soni
|
Shartli yoqilg‘ining solishtirma sarfi, g/kvtch
|
1964
|
1,0
|
120
|
0
|
32
|
381,0
|
1965
|
2,4
|
133,9
|
3,0
|
52
|
371,0
|
1966
|
3,1
|
127,8
|
0,4
|
68
|
368,4
|
1967
|
4,6
|
124,0
|
3,0
|
104
|
364,4
|
1968
|
4,6
|
118,4
|
1,8
|
102
|
364,4
|
1969
|
5,3
|
114,1
|
1,8
|
121
|
365,1
|
1970
|
6,5
|
118,0
|
5,5
|
131
|
362,3
|
1971
|
8,1
|
118,0
|
16,2
|
135
|
364,2
|
1972
|
8,6
|
122,0
|
30,7
|
329
|
364,8
|
1973
|
9,2
|
123,4
|
32,0
|
390
|
363,7
|
1974
|
10,4
|
123,5
|
42,9
|
452
|
364,0
|
1975
|
11,1
|
121,5
|
41,7
|
366
|
364,8
|
1976
|
10,2
|
115,8
|
53,7
|
440
|
367,0
|
1977
|
9,9
|
119,0
|
53,6
|
526
|
367,0
|
1978
|
7,4
|
121,4
|
48,7
|
576
|
366,2
|
1979
|
6,3
|
124,4
|
26,7
|
591
|
366,1
|
1980
|
6,6
|
124,4
|
34,4
|
494
|
365,8
|
1981
|
7,1
|
129,0
|
57,1
|
520
|
367,3
|
1982
|
7,6
|
135,6
|
67,3
|
420
|
366,5
|
1983
|
9.6
|
127,8
|
77,0
|
334
|
372,0
|
1984
|
10,7
|
133,7
|
48,9
|
328
|
371,3
|
1985
|
11,0
|
130,6
|
42,9
|
180
|
369,24
|
1986
|
12,0
|
133,5
|
39,1
|
213
|
367,45
|
1987
|
11,0
|
134,3
|
43,3
|
207
|
366,96
|
1988
|
9,2
|
133,8
|
17,9
|
261
|
366,49
|
1989
|
11,7
|
137,6
|
26,1
|
223
|
366,74
|
1990
|
11,7
|
139
|
25,3
|
251
|
367,3
|
1991
|
11,8
|
138,4
|
23,8
|
284
|
369,99
|
1992
|
10,6
|
143,7
|
8,5
|
306
|
367,73
|
1993
|
9,3
|
142,1
|
10,5
|
268
|
368,09
|
1994
|
9,3
|
143,6
|
11,1
|
230
|
367,44
|
1995
|
10,8
|
141,3
|
18,6
|
254
|
367,42
|
1996
|
9,7
|
138,6
|
20,5
|
207
|
367,4
|
1997
|
10,0
|
136,1
|
22,3
|
282
|
368,17
|
1998
|
8,3
|
130,1
|
20,9
|
271
|
373,95
|
1999
|
7,9
|
127,4
|
21,9
|
382
|
380,65
|
2000
|
9,5
|
132,2
|
22,9
|
305
|
380,25
|
2001
|
10,5
|
132,8
|
17,0
|
305
|
383,3
|
2002
|
10,3
|
135,1
|
24,9
|
243
|
385,15
|
2003
|
9,3
|
131,3
|
25,5
|
230
|
385,91
|
2004
|
9,9
|
123,9
|
14,7
|
461
|
388,64
|
2005
|
6,1
|
116,5
|
10,0
|
731
|
397,6
|
2006
|
7,0
|
116,5
|
12,5
|
928
|
398,0
|
2007
|
6,4
|
115,8
|
12,5
|
946
|
400,83
|
2008
|
8,4
|
118,2
|
6,3
|
737
|
398,37
|
2009
|
7,1
|
117,5
|
7,5
|
849
|
401,58
|
2010
|
6,1
|
111,5
|
7,2
|
745
|
401,93
|
2011
|
7,8
|
115,2
|
5,6
|
357
|
399,03
|
2012
|
6,9
|
110,4
|
3,8
|
302
|
405,18
| Ikkinchi navbat loyihalashtirish topshiriqlari 1965 yil ishlab chiqilgan bo‘lib, 1966 yil 21 sentyabrda SSSR Energetika va Elektrlashtirish vazirligi tomonidan № OE-13g sonli qaror bilan tasdiqlangan. Ikkinchi navbat loyixalashtirish ishlari birinchi navbat loyixalashtirish topshiriqlarini 1966 yilda tugatilgan va har birining quvvati 300 mVtdan bo‘lgan 2 ta energoblokni 4 ta 160 mVt dan bo‘lgan energoblokga almashtrish bilan bog‘liq bo‘lgan qayta ko‘rib chiqish ishlari bilan paralell ravishda va hatto undan ham ilgarilab olib borildi. Elektrostansiya bosh korpus asosiy qurilmalarini ochiq komponovka usulida qurish uchun loyixalashtirilgan bo‘lib, yopiq binoda faqat turbina kondensatori, hamma nasoslar, sirkulyatsion nasoslardan tashqari, ta’minlovchi suvni qizdirish qurilmalari va bug‘ qozonlarining pastki ta’minlash uzellari (SUP) qoldirilgan edi. Elektrostansiya sxemasi blokli bo‘lib, har bir energoblok (qozon-turbina, generator-transformator) 110 va 220 kV shin tizimiga energiya beradi. Umumstansiya axamiyatiga ega obyektlar qilib kimyo sexi(ximvodoochistka), gaz taqsimlash punkti (GRP) va qora moy xo‘jaligi qoldirilgan. Qozon TGM-94 “Qizil qozonxona” Taganrog qozon zavodi: - Quvvati 500 t/s - Qozondan chiqishda bug‘ning bosimi 140 ata - Bug‘ning temperaturasi 570 S - Oraliq qizdirgichdan keyin bug‘ning temperaturasi 570 S - Ta’minlovchi suvning temperaturasi 230 S - Tabiiy gaz sarfi 46 t.nm3/s - Qozon agregatinig FIK brutto 91.75 % - Chiqayotgan gazlar temperaturasi 145-1500 S Bug‘ turbinasi K-160-130 S.M. Kirov nomli Xarkov turbina zavodi: - Nominal quvvati 160 MVt - Aylanish tezligi 3000 ob/min - Bug‘ning nominal sarfi 470 t/s - Birlamchi bug‘ bosimi 130 ata bug‘ning temperaturasi 565 0 S Eslatma:1. 1-5 bloklarga PVK-150 markalik turbina qo‘yilgan bo‘lib, keyinchalik K-160-130 markaga o‘zgartirilgan. 2. 470 t/s – zavod kafolati. Zavod bu kafolatni bajarmadi – “Turbinani modernizatsiya” qilish bo‘limiga qaralsin. Generator TVV-165-2 Leningrad “Elektrosila” elektrotexnika birlashmasi Generatorning quvvati 160 MVt Generator rotori va magnit o‘tkazgichining sovutilishi 3 kg bosimda vodorod bilan, stator tok o‘tkazgichlarining sovutilish – suv bilan amalga oshiriladi. Asosiy elektr ulanishlar sxemasi Loyixaga asosan stansiyadan elektroenergiya 110, 220 va 500 kV kuchlanishlarda uzatilishi ko‘zda tutilgan. 110 va 220 kV li kuchlanishlar uchun qo‘sh shina va aylanib o‘tish shina tizimi yo‘lga qo‘yilgan. 1 va 2 bloklar generatorlari 110 kV li shinalarga ulangan. 3 va 4 bloklar generatorlari har biri 110 va 220 kV li shinalarga ulangan. 5,6 va 7,8 bloklar generatorlari 220 kV li shinalarga ulangan. 9,10,11 va 12 bloklar generatorlari 220 kV li nimstansiya shinalariga ulangan bo‘lib, 9 va 10, xamda 11 va 12 bloklar 220 kV kuchlanish tomonidan bir-biri bilan juft ulangan va 220 kV shinalarga bitta VVK 220 kV o‘chirgich orqali ulangan(2 ta blokga bitta). Amaliyot shuni ko‘rsatdiki bunday sxema (SAO TEP tomonidan qabul qilingan) – ishonchli emas – u stansiyaning tezkor va ishonchli ishlashini pasaytiradi, bundan tashqari u o‘chirilgan blokda 220/18 kV transformatorning salt yurishi sarfi xisobiga samaradorligini xam pasaytiradi. 500 kV li nimstansiya mustaqil obyekt sifatida (stansiya energobloklari bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqasiz) “Uchburchak” usulida loyxalashtirilgan. Bu nimstansiya 220 kV li shinalar orqali ta’minlanishi ko‘zda tutilgan.
|
