|
Issiqlik elektr stansiyalarini loyihalash va konstruktiv yechim qabul qilishda yong’in xavfsizligini ta’minlash
|
| bet | 6/14 | | Sana | 22.12.2023 | | Hajmi | 3,86 Mb. | | #126666 |
Bog'liq Kurs loyiha (1)1.3 Issiqlik elektr stansiyalarini loyihalash va konstruktiv yechim qabul qilishda yong’in xavfsizligini ta’minlash
Korxonada elektr xavfsizligi choralari qat'iy bajarilishi kerak. Mavjud elektr inshootlarida turli xil ishlarni ishlab chiqarish tartibini batafsil tartibga soluvchi asosiy hujjat "Elektr qurilmalarini ishlatish paytida mehnatni muhofaza qilish qoidalari" dir. Keyinchalik, qisqalik uchun biz ushbu hujjatni "Qoidalar" deb nomlaymiz. Ushbu hujjatga muvofiq, mavjud elektr inshootlarida ishlarni xavfsiz bajarish uchun bir qator tashkiliy-texnik tadbirlarni amalga oshirish kerak.
Mavjud elektr inshootlarida ishlarning xavfsiz bajarilishini ta'minlaydigan tashkiliy chora-tadbirlar quyidagilarni o'z ichiga oladi:
joriy operatsiya tartibida buyurtma, buyruq yoki bajarilgan ishlar ro'yxatini ro'yxatdan o'tkazish;
qoidalarda nazarda tutilgan hollarda ish joyini tayyorlash va ishga qabul qilish uchun ruxsatnoma berish.
ishlash uchun ruxsatnoma;
ish paytida nazorat qilish;
ishdagi tanaffusni ro'yxatdan o'tkazish, jamoa tarkibidagi o'zgarishlar, boshqa joyga o'tkazish, ishni yakunlash.
Elektr xavfsizligi bo'yicha asosiy tashkiliy chora-tadbirlar ro'yxatidan ko'rinib turibdiki, ular birinchi navbatda ishlarni qayta ishlash tartibini tartibga soladi. Ishlarni yuqorida ko'rsatilgan usullardan birortasi bo'yicha ro'yxatdan o'tkazishda (buyurtma, buyurtma, joriy operatsiya tartibida bajarilgan ishlar ro'yxati) ishlarni xavfsiz olib borish uchun mas'ul shaxslar doirasi, ish paytida xavfsizlikni ta'minlash bo'yicha texnik va maxsus chora-tadbirlar belgilanadi.
Qoidalar energetika tashkilotlarining elektr stansiyalari va kichik stansiyalaridagi texnologik uskunalarni ekspluatatsiya qilish sharoitlari inobatga olingan holda ularda yongin xavfsizligini taminlashga qaratilgan asosiy talablarni belgilaydi.
Qoidalarning talablari energetika tashkilotlari (keyingi orinlarda — tashkilotlar), shuningdek, ularning asosiy va yordamchi sexlari va inshootlarining texnologik uskunalarini ekspluatatsiya qiluvchi, tamirlovchi (rekonstruksiya qiluvchi), sozlovchi va sinovchi, sozlash, qurilish-montaj va boshqa tashkilotlarning barcha boshqaruv xodimlari, ishlab chiqarish xodimlari, texnik xodimlar va xizmat korsatuvchi xodimlar tarkibiga kiruvchi muhandis-texnik xodimlari (keyingi orinlarda — MTX), ishchi va xizmatchilari uchun majburiydir.
Tashkilotlar rahbarlari yongin xavfsizligini taminlash uchun masuldir.
Tashkilotlarning rahbarlari quyidagilarga majbur:
barcha muhandis-texnik xodimlar, xizmatchilar va ishchilar tomonidan ushbu Qoidalarning organilishi va bajarilishini tashkil qiladi.
yongin-texnik komissiyani (keyingi orinlarda — YOTK) va kongilli yongin ochirish drujinalarini (keyingi orinlarda — KYoOD) tashkil etish masalasini korib chiqadi;
obyektlarning yongin xavfsizligini taminlashni tashkil etish bolim va bolinmalari hamda ularga tegishli yongin-qutqaruv qismlarini, shuningdek, idoraviy yongindan saqlash xizmatini tegishli xizmat, maishiy va yordamchi binolar, kerakli yongin ochirish texnikasi bilan taminlaydi;
ishlab chiqarishning yongin xavfini pasaytirish hamda yongin roy berganda insonlar va moddiy boyliklarning xavfsizligini taminlashga yonaltirilgan innovatsion texnik yechimlarni ishlab chiqish va joriy etishni taminlaydi;
tasdiqlangan chora-tadbirlarning amalga oshirilishiga zarur bolgan mablaglarni ajratgan holda yongin xavfsizligini kuchaytirishga qaratilgan yillik va istiqbolli dasturlarning ishlab chiqilishini, shuningdek, bajarilishini taminlaydi;
tashkilot va pudratchi tashkilotlar xodimlari tomonidan uskunalarni tamirlashda, rekonstruksiya qilishda va qurilish-montaj ishlarini olib borishda payvandlash va boshqa yongin chiqish xavfi bolgan ishlarni bajarish hamda tashkil qilishda aniq tartiblarni belgilaydi;
har bir ishlab chiqarish uchastkasi va binosi boyicha yongin xavfsizligi uchun javobgar shaxslarni tayinlash, jihozlar, yonginga qarshi suv taminoti, yongin haqida avtomatik ravishda xabar berish va ochirish qurilmalari, shuningdek, boshqa yongin ochirish vositalari va yongin ochirish texnikasining texnik holati, tamirlanishi va ularning normal ekspluatatsiya qilinishi yuzasidan doimiy nazoratni taminlash uchun sexlar ortasidagi xizmat korsatish zonalari chegaralarini belgilash, ishlab chiqarish, yordamchi va omborxona binolariga kirish eshiklariga yonginga qarshi holat uchun javobgar shaxsning familiyasi, ismi, otasining ismi, lavozimi va telefon raqami, portlab-yonish xavfi boyicha toifasi, Elektr qurilmalarning tuzilishi qoidalari talablariga asosan zonalarning toifalari korsatilgan yozuvlar ornatilishini taminlaydi;
tashkilotning yongin xavfsizligi holatini, yonginni payqash, signalizatsiya va ochirish, suv bilan taminlash tizimlari, xabar berish, aloqa va yonginga qarshi himoyaning boshqa tizimlari, texnik vositalarning ishga yaroqliligini doimiy tekshirish tartibini ornatadi. Yonginga olib kelishi mumkin bolgan kamchiliklarni bartaraf qilish uchun zarur bolgan choralarni koradi;
obyekt boyicha yongin xavfsizligi xizmatining jangovar qobiliyatini, u tomondan shartnoma majburiyatlari bajarilishini, shuningdek, KYoODning jangovar qobiliyatini davriy ravishda tekshiradi va ularning ishlarini yaxshilashga qaratilgan zarur choralar koradi;
ish kunining yakunida MTX tarkibiga kiruvchi javobgar shaxslar tomonidan yordamchi binolarning yonginga qarshi holati (ularni yopishdan oldin) kozdan kechirilishi va kozdan kechirish natijalarini tegishli tuzilmaviy bolinmaning maxsus jurnaliga yozilishi tartibini aniqlaydi;
elektr energetikasi sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan yonginga qarshi chora-tadbirlarni, Ozbekiston Respublikasi Energetika vazirligi huzuridagi Elektr energetikada nazorat inspeksiyasi (keyingi orinlarda — “Ozenergoinspeksiya”) va yongin xavfsizligi xizmati organlarining yongin xavfsizligi masalalari boyicha yozma korsatmalari bajarilishini taminlaydi;
yonginga qarshi targibot tadbirlarini (sex, uchastka va bolimlarning yonginga qarshi holati boyicha jamoatchilik koriklari, KYoOD azolarining musobaqalari va tanlovlar) otkazadi;
tasarrufidagi obyektlarda har bir sodir bolgan yongin haqida yuqori turuvchi tashkilotga xabar beradi, yonginlar sabablari va oqibatlarini organish uchun tashkilotning tajribali mutaxassislaridan iborat komissiya tayinlash uchun tegishli buyruq va farmoyishlar qabul qiladi hamda yonginga qarshi chora-tadbirlarni ishlab chiqadi.
Sexlar, laboratoriyalar, bolimlar, ustaxonalar va boshqa ishlab chiqarish uchastkalari hamda obyektlari yongin xavfsizligi holati uchun ularning rahbarlari, rahbarlari bolmagan vaqtda esa, ularning vazifasini bajaruvchi shaxslar javobgar boladilar.
Elektr stansiyasini loyihalashda va uning ishlashini, samaradorligini tahlil qilishda samaradorlikni hisobga oladigan mahsulotlar bilan belgilanadi. Stansiyaning alohida elementlari:
bu erda ēturbo – samaradorlik qozon va turbinalar sexlari;
t. p. - k.p.d. issiqlik o'tkazuvchanligi tufayli o'simlik ichidagi issiqlik tashuvchilar tomonidan issiqlik yo'qotishlarini hisobga oladigan issiqlik oqimi muhit quvur liniyasi devorlari va sovutish suvi oqishi orqali, ēt. n = 0,98 ... 0,99 (qarang. 0,985);
esn - elektr stantsiyasining o'z ehtiyojlari uchun sarflangan elektr energiyasining ulushi (yoqilg'i tayyorlash tizimidagi elektr haydovchi, qozon sexining tortishish uskunasining haydovchisi, nasos haydovchisi va boshqalar), esn = Esn/Evyr = 0,05…0,10 (qarang. 0,075);
qsn - o'z ehtiyojlari uchun issiqlik iste'molining ulushi (suvni kimyoviy tozalash, ozuqa suvini deaeratsiya qilish, kondensatorda vakuumni ta'minlaydigan bug 'ejektorlarining ishlashi va boshqalar), qsn = 0,01...0,02 (qarang. 0,015).
K. p.d. qozonxona do'koni k.p.d sifatida ifodalanishi mumkin. bug 'generatori: ēcat = ēp. d = 0,88…0,96 (qarang. 0,92)
K. p.d. turbinali do'kon mutlaq elektr samaradorligi sifatida ifodalanishi mumkin. turbogenerator:
ēturb = ēt. g = ēt ēoi ēm, (1,5)
bu erda ēt - issiqlik samaradorligi. bug 'turbinasi qurilmasining aylanishi (ishlatilgan issiqlikning etkazib beriladigan issiqlikka nisbati), ēt = 0,42…0,46 (qarang. 0,44);
ēoi - ichki nisbiy samaradorlik. turbinalar (bug'ning ishqalanishi, toshib ketishi, ventilyatsiya natijasida turbina ichidagi yo'qotishlarni hisobga olgan holda), ēoi = 0,76…0,92 (qarang. 0,84);
ēm - mexanik energiyani turbinadan generatorga o'tkazishdagi yo'qotishlarni va elektr generatorining o'zida yo'qotishlarni hisobga oladigan elektromexanik samaradorlik, ēeng = 0,98 ... 0,99 (qarang. 0,985).
Samaradorlik uchun mahsulot (1.5), ifoda (1.4) ni hisobga olgan holda aniq elektr stantsiyasi quyidagi shaklda bo'ladi:
ēsnet = ēpg ēt ēoi ēm ētp (1 – esn) (1 – qsn); (1.6)
va o'rtacha qiymatlar almashtirilgandan keyin:
ēsnet = 0,92 0,44 0,84 0,985 0,985 (1 - 0,075) (1 - 0,015) = 0,3;
Umuman olganda, elektr stantsiyasi uchun samaradorlik ichida aniq o'zgarishlar: ķsnet = 0,28…0,38.
Elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun o'ziga xos issiqlik iste'moli nisbati bilan belgilanadi:
bu erda Qfuel - yoqilg'ining yonishidan olingan issiqlik
bu yerda rn - kapital qo'yilmalar samaradorligining me'yoriy koeffitsienti, yil-1
PH ning o'zaro qiymati o'zini oqlash muddatini beradi, masalan, pH = 0,12 yil-1 bo'lsa, to'lov muddati quyidagicha bo'ladi:
Ushbu xarajatlar yangi elektr stantsiyasini qurish yoki mavjud elektr stantsiyasini rekonstruksiya qilishning eng iqtisodiy variantini tanlash uchun ishlatiladi.
|
| |
