3
rd
-ICARHSE
International Conference on Advance Research in Humanities, Applied Sciences and Education
Hosted from New York, USA
https://conferencea.org June 28
th
2022
236
GRAVITATSIYA USULIDA MINERALLARNI BOYITISH
Nosirov Nurzod Ixtiyorivich
Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika
universiteti Olmaliq filiali,
“Konchilik ishi” kafedrasi katta o’qituvchisi.
Ashirmatova Iroda Mamasaid qizi
Islom Karimov nomidagi Toshkent Davlat texnika universiteti
Olmaliq filiali 3f-20 (FQB) tabalasi
Annotatsiya:
Qazib olingan rudalarni ko’plab boyitish usulari mavjud bo’lib, ularning har biri
minerallarni tarkibi, fizik hususiyatlari qarab tanlanadi. Gravitat-siya boyitish usuli eng ko’p
tarqalgan boyitish usullaridan biridir.
Ushbu usulda zichligi yuqori minerallari boyitiladi.
Kalit so’zlar:
Gravitatsiya usuli, cho’ktirish mashinalari ,
konsentratsion stol, vintli
sparatorlar, shluzlarda boyitish, O’g’ir muhitli apparatlarda, qalayli rudalar.
Gravitatsiya usuli minerallarni boyitish qadim rivojangan hisoblanadi. Milloddan avvalgi ikki
mingningchi yillardayoq qo’rg’oshin va oltinni ajratib olishda
gra-vitatsiya usulidan
foydalanishgan. 14—15-asrlarda zamonaviy oltin yuvish mashinasiga oʻxshash mashinalar
yaratildi. 19-asr oxiri — 20-asr boshlariga kelib foydali qazilmalarga ehtiyoj koʻpayganligi
sababli.gravitatsion boyitish keng qoʻllanila boshlandi, gravitatsion
boyitishing suvda va
havoda amalga oshiriladigan xillari bor. Suvning zichligi ancha yuqori boʻlgani uchun suvdagi
gravitatsion boyitishda foydali minerallar juda aniq ajralib chiqadi. Havoda boyitiladigan
mahsulotlarni suvsizlantirish talab qilinmaydi. Bu esa mahsulotlarni transport vositalariga
ortish qiyin boʻladigan sovuq joylarda qulaylik yaratadi. Gravitatsion
boyitishda yerning
tortish kuchidan (nomi shundan), markazdan qochma va elektromagnit kuchlardan ham
foydalaniladi.
Foydali qazilmalarni boyitishda eng ko’p tarqalgan usullardan biri gravitatsiya usuli
hisoblanadi. Yuqori samaradorligi, narx jihatdan arzonligi hamda soda tuzilganligi uchun ko’p
qo’llaniladi. Gravitatsiya boyitish mineral zarrachalarning og’irlik
kuchi yoki muhitning
qarshilik kuchi ta’sirida tushish tezligidagi farqqa asoslangandir.
Muhit sifatida suv,havo, o’g’ir suspenziyalar va o’g’ir suyuqliqlar mineral zarrachalarning
ajralish jarayonida qo’llaniladi. Gravitatsiya usulida asosan qalayli, volframli, kamyob
metalli, oltinli va boshqa zichligi og‘ir rudalarni boyitiladi.
Minerallani gravitatsiya usulida boyitish asos
1 Cho’ktirish mashinalarida
boyitish
2 Konsentratsion stolda boyitish
3 Vintli va konusli sparatorlarda boyitish
