1. Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa tizimlarini qurishning umumiy prinsiplari




Download 265,52 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/3
Sana15.05.2024
Hajmi265,52 Kb.
#234812
  1   2   3
Bog'liq
14-MA\'RUZA



14-Mavzu:Sun’iy yo’ldosh aloqa tizimlari. Umumiy ma’lumot.Orbita 
turi bo’yicha suniy yo’ldosh tizimlarini turlari Geostatsionar orbita. 
Reja: 
1.Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa tizimlarini qurishning umumiy 
prinsiplari 
2.Yerning 
sun’iy 
yo’ldoshli 
mobil 
aloqa 
tizimlari 
tarkibi 
va asosiy xarakteristikalari 
Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil tizimlari mobil aloqaning nisbatan yangi, 
qudratli, moslanuvchan va tezlik bilan rivojlanuvchi turi hisoblanadi. Birinchi 
Yerning sun’iy yo’ldoshi (YSY) uchirilishi bilanoq u aloqa tizimlarida ishlatila 
boshlandi. 
Hozirda Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqaning quyidagi sohalarda 
qo’llanishi dolzarb hisoblanadi: 
- uyali tarmoqlarni kengaytirish (cellular extension), ya’ni Yerning sun’iy 
yo’ldoshli aloqani uyali aloqa bo’lmagan hududlarda ishlatish; 
- uyali tarmoqlarni to’ldirish (cellular complement), ya’ni Yerning sun’iy 
yo’ldoshli aloqani mavjud uyali aloqaga qo’shimcha tarzda ishlatish. Masalan, 
standartlarning bir-biriga mos kelmaganida yoki qandaydir favqulotdagi 
vaziyatlarda roumingni ta’minlash uchun; 
- statsionar simsiz aloqa (fixed wireless), masalan, simli aloqa bo’lmagan 
kamaholi hududlarda. 
Shunday qilib, Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa uyali aloqaga raqib 
emas, balki u bilan yetarlicha uzviy bog’langan. Barcha Yerning sun’iy yo’ldoshli 
mobil aloqa tizimlarida uyali aloqa bilan integratsiyaning yetarlicha yuqori darajasi 
ko’zda tutilgan. Xususan, Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa tizimlariga 
mo’ljallangan abonent terminallaridan tashqari ikkita rejimli terminallarni yaratish 
ko’zda tutilgan. Bu terminallar Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa tizimida va 
ixtiyoriy uyali standartlarning birida ishlashga mo’ljallangan. 
Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa davrigacha katta masofaga radioaloqa 
qanday amalga oshirilar edi? Ayniqsa, iqtisodiy va texnik sabablarga ko’ra masofaga 
simli aloqani yaratish foydasiz, yoki qiyin edi. Bu hollarda olis aloqa radioreley 
tizimlari yordamida amalga oshirilar edi. 
Radioaloqa liniyasi bir necha yoki ko’pgina bo’laklardan iborat bo’lishi 
mumkin va bo’laklar doirasida radiosignallarni uzatish qabul qiluvchi-uzatuvchi 
uskunalarning komplekti yordamida ta’minlanadi. Signallarni bir punktdan ikkinchi 
punkt qabul qiladi, kuchaytiradi va uchinchi punktga uzatadi, u erda kuchaytiriladi 
va to’rtinchi punktga uzatiladi va h. Radioaloqa liniyasining bunday qurilishi 
aloqaning radioreleyli liniyasi deb ataladi. 4.1-rasmda aloqaning radioreleyli 
liniyasining struktura sxemasi, 4.2-rasmda esa shartli tasvirlanishi keltirilgan. 


4.1-rasm. Aloqaning radioreleyli liniyasining struktura sxemasi 
(AXM - axborot manbai, AP - axborot priemnigi, Per - peredatchik, 
Pr - priyomnik) 
4.2-rasm. Aloqaning radioreleli liniyasining shartli tasvirlanishi 
(URS-1- birinchi uzatuvchi radioreley stansiyasi, QQRS-1 -birinchi qabul qiluvchi 
radioreley stansiyasi) 
Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa qanday ishlaydi? Yerdagi stansiyadan 
YSYga signal qabul qilinadi, kuchaytiriladi va Yerning sun’iy yo’ldoshi 
peredatchigi orqali, Yerdagi birinchi stansiyadan katta masofadagi Yerdagi boshqa 
stansiyaga uzatiladi (4.3-rasm). 
URS

QQRS

QQRS-1
URS-1



4.3-rasm. Aloqaning Yerning sun’iy yo’ldoshli liniyasi 
Yerning sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimining (YSYAT) ishlash prinsipi Yerning 
sun’iy yo’ldosh retranslyatoridan (YSYR) foydalanishga asoslangan. YSYR orqali 
Yerdagi stansiyalar (YS) orasida aloqa ta’minlanadi (4.4-rasm). 
4.4-rasm. Yerdagi stansiyalar orasida aloqaning ta’minlanishi 
Yerning sun’iy yo’ldoshli aloqaning vazifasiga bog’liq holda Yerda, 
atmosferada yoki kosmosda joylashgan punktlar birlashtiriladi. Ushbu punktlarning 
har birida odatda qabul qiluvchi-uzatuvchi bog’langan radiostansiya (bir kanalli yoki 
ko’p kanalli) o’rnatiladi, Yerning sun’iy yo’ldoshlarida esa abonentlardan 
radiosignallarini oluvchi va bu signallarni boshqa abonentlarga retranslyasiyalovchi 
YSY translyatorlari o’rnatiladi. Oddiy holda retranslyasiya kirish signallari 
quvvatini kuchaytirishdan va ular spektrlarini boshqa eltuvchi chastotalarga 
o’tkazishdan iborat bo’ladi. Ammo Yerning qator sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlarida 
YSYRlarida turli tizimlar orasidagi chaparastani kamaytirish va tizimning xalallarga 
bardoshligini oshirish maqsadida signallarning murakkab ishlanishi amalga 
oshiriladi. Umumiy holda, barcha punktlar (abonentlar) orasida sifatli aloqani 
ta’minlash uchun YSYRlarni turli orbitalarda aylanuvchi bir necha YSYlarida 
joylashtirishga to’g’ri keladi. 
Yerning sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlari abonentlarga xizmat ko’rsatishning 
globallik va universallik darajasi bo’yicha farqlanadi. Bunday tizimlarning globallik 
darajasi xizmat ko’rsatish zonaning mansubligi va o’lchami orqali, tizim 
universalligi esa abonentlar kategoriyalari nabori va taqdim etiluvchi aloqa 
turlarining soni orqali xarakterlanadi. 
Mansubligi bo’yicha Yerning sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlari xalqaro, milliy, 
korporativlarga bo’linadi. Xizmat ko’rsatish zonasi bo’yicha Yerning sun’iy 
yo’ldoshli aloqa tizimlari global, regional zonalarga bo’linadi. 


Yerning sun’iy yo’ldoshli aloqa tizimlarida axborotning quyidagi turlarini 
uzatish amalga oshiriladi: 
- televidenie va ovozli radioeshittrish dasturlari va davriy xarakterli simpleks 
xabarlarni; 
- telefon, faksmil, telegraf xabarlarni, videokonferensiyalarni. 
YS larning turi va Yerning sun’iy yo’ldoshli tizimning vazifalariga bog’liq 
holda radioaloqaning quyidagi xizmatlari farqlanadi: 
- Yerning sun’iy yo’ldoshli tizimning belgilangan xizmati – Yerning bitta yoki 
bir necha sun’iy yo’ldoshi ishlatilganida belgilangan punktlarda joylashgan Yerdagi 
stansiyalar orasidagi radioaloqa rejimiga mos keladi; 
- Yerning sun’iy yo’ldoshli ko’chma xizmati Yerning bitta yoki bir necha 
sun’iy yo’ldoshi ishlatilganida Yerdagi ko’chma stansiyalar orasidagi radioaloqa 
rejimiga mos keladi; 
- Yerning sun’iy yo’ldoshli radioeshittirish xizmati - radioaloqaning sirkulyar 
rejimiga mos keladi. 

Download 265,52 Kb.
  1   2   3




Download 265,52 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



1. Yerning sun’iy yo’ldoshli mobil aloqa tizimlarini qurishning umumiy prinsiplari

Download 265,52 Kb.
Pdf ko'rish