|
Har qanday taraqqiy etgan jamiyat hayotida axborotning ahamiyati uzluksiz ortib bormoqda
|
| bet | 1/18 | | Sana | 12.01.2024 | | Hajmi | 1,81 Mb. | | #135841 |
Bog'liq Har qanday taraqqiy etgan jamiyat hayotida axborotning ahamiyati
KIRISH
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvardagi 60-sonli “2022-2026-yillarda O‘zbekistonni rivojlantirishning yangi strategiyasi to‘g‘risida”gi qarori bilan tasdiqlangan “2022-2026-yillarda O‘zbekistonni rivojlantirishning yangi strategiyasi”da bir qator vazifalar belgilangan. fuqarolarning axborotdan foydalanish va tarqatish erkinligi huquqlarini yanada mustahkamlash bo‘yicha vazifalar, shu jumladan: Internet tarmog‘ida maxfiylik saqlanishi lozim bo‘lgan ma’lumotlarni oshkor qilish bilan bog‘liq shaxsiy daxlsizlik huquqlari buzilishining oldini olish bo‘yicha vazifalar belgilandi. kiberjinoyatlarning oldini olish tizimini yaratish [1]. Bundan tashqari, 2020-2023 yillarga mo‘ljallangan kiberxavfsizlik milliy strategiyasidan kelib chiqib, “Kiberxavfsizlik to‘g‘risida”gi qonun loyihasi ishlab chiqilib, Qonunchilik palatasi tomonidan 2022-yil 25-fevralda qabul qilingan va Senat tomonidan 2022-yil 17-martda ma’qullangan.Bu qonun rasman tasdiqlanmagan bo‘lsa-da. kuchga kirgan (kuchga kirgan sanasi 17.07.2022), qonunning asosiy maqsadi kiberxavfsizlik sohasidagi munosabatlarni tartibga solishdan iborat. Ushbu qonun kiberjinoyatlarning oldini olish, aniqlash va ularga chek qo'yish bo'yicha barcha zarur choralarni ko'rishni nazarda tutadi [2]. Bu ish ma'lum darajada yuqorida ko'rsatilgan va ushbu faoliyatga tegishli boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishga xizmat qiladi. Har qanday taraqqiy etgan jamiyat hayotida axborotning ahamiyati uzluksiz ortib bormoqda. Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish texnologiyalariga va mahsulotlarni sotishga tegishli axborot tovar ko‘rinishiga ega bo‘lib, ichki va tashqi bozorda unga bo‘lgan talab ortib bormoqda. Axborot texnologiyalari avtomatlashtirish va axborotni muhofaza qilish yo‘nalishlarida muntazam mukammallashib bormoqda. Zamonaviy axborot texnologiyalarining taraqqiyoti sanoat shpionaji, kompyuter jinoyatchiligi, konfedensial ma’lumotlarga ruxsatsiz kirish, o‘zgartirish, yo‘qotish kabi salbiy hodisalar bilan birgalikda kuzatilmoqda. Shuning uchun axborotni muhofaza qilish har qanday mamlakatda muhim davlat vazifasi hisoblanadi. O‘zbekistonda axborotni muhofaza qilishning zaruriyati axborotni muhofaza qilishning davlat tizimi yaratilishida va axborot xavfsizligining huquqiy bazasini rivojlantirishda o‘z ifodasini topmoqda. «Axborotlashtirish to‘g‘risida», «Davlat sirlarini saqlash to‘g‘risida», «Elektron hisoblash mashinalari dasturlari va ma’lumotlar bazalarini huquqiy himoya qilish to‘g‘risida» va boshqa qonunlar hamda bir qator Hukumat qarorlari qabul qilindi va amalga tatbiq etildi.
Yangi axborot texnologiyalarining paydo bo‘lishi va axborotni saqlash va qayta ishlash uchun qudratli kompyuter tizimlarining rivojlanishi axborotni muhofaza qilish darajasini oshirdi va ma’lumotlarni saqlash arxitekturasining murakkabligi bilan birga axborotni muhofaza qilish samaradorligini o‘sishini zarurligini ko‘rsatdi.
Axborotni muhofaza qilish axborotni ixtiyoriy ko‘rinishda yo‘qotishda (o‘g‘irlash, buzish, qalbakilashtirish) ko‘riladigan zararning oldini olishni ta’minlashi lozim. Axborotni muhofaza qilish choralari axborot xavfsizligiga oid amaldagi qonun va me’yoriy hujjatlar asosida va axborotdan foydalanuvchilarning manfaatlariga ko‘ra tashkil etilishi zarur. Yuqori darajada axborotni muhofaza qilishni kafolatlash uchun muntazam ravishda murakkab ilmiy-texnik vazifalarni hal etish va himoya vositalarini takomillashtirish talab etiladi.
Bitiruv ishining dolzarbliligi: Bugungi kunda tizimlarning yuqori darajada raqamlashtirish holatiga o‘tayotganligi va ushbu raqamlashtirish asosan veb tizimlar orqali amalga oshirilayotganligi sababli, foydalanuvchilarni autentifikatsiya qilish usullarining takomillashtirish zaruriyati ushbu bitiruv ishining dolzarblilik ahamiyatini kasb etadi.
Bitiruv ishining maqsad va vazifalari: Ushbu bitiruv ishining maqsadi foydalanuvchilarni autentifikatsiyalash usullarining tahlilini olib borish va takomillashtirilgan autentifikatsiya algoritmi yordamida dasturiy vosita ishlab chiqish. Ushbu bitiruv ishini bajarish uchun quyidagi vazifalar belgilab olindi:
Autentifikatsiya usullari va texnologiyalarini tahlil qilish;
Autentifikatsiyalash tizimlariga bo‘ladigan tahdidlar va hujumlarni tahlil qilish;
Autentifikatsiyalashning mavjud algoritmlarini tahlil qilgan holda, ularni takomillashtirish usullarini ko‘rib chiqish;
Takomillashtirilgan autentifikatsiya algoritmi va dasturiy vositasini ishlab chiqish.
Mazkur bitiruv ishi kirish, 3 ta bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat.
Bitiruv ishining kirish qismida ishning dolzarbligi, maqsad va vazifalari keltirib o‘tilgan.
Bitiruv ishining birinchi bobida foydalanuvchilarni autentifikatsiya qilish usullari va ularda uchraydigan muammolar tahlili yoritilgan.
Bitiruv ishining ikkinchi bobida foydalanuvchilarni autentifikatsiya qilish usullarining qiyosiy tahlili amalga oshirilgan holda, autentifikatsiya qilishning yangi algoritmi va dasturiy vositasining foydalanish yo‘riqnomasi ko‘rsatilgan.
Bitiruv ishining uchinchi bobida hayot faoliyati xavfsizligiga oid ma’lumotlar keltirilgan.
|
| |
