|
Harbiy aloqani tashkil qilish asoslari fanidan referat
|
| Sana | 22.09.2024 | | Hajmi | 2,24 Mb. | | #271994 | | Turi | Referat |
Bog'liq Afg\'oniston islom amirligi referat
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI MUDOFAA VAZIRLIGI
AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI VA ALOQA HARBIY INSITUTI
HARBIY ALOQANI TASHKIL QILISH ASOSLARI FANIDAN REFERAT
Mavzu: Afg’oniston Islom amirligi armiyasi
Bajardi:R-24-guruh talabasi
Eshqobilov Xushnud
Tekshirdi: : QKX Mirzaolimov A.Q
TOSHKENT-2024
Reja:
1.
1.Kirish
2.
2.Qurolli Kuchlar tarixi
3.Mamuriy-Hududiy tuzilishi
4.Qurolli kuchlar salohiyati va texnikalari
3.
5.Xulosa
Afg’onistonning yangi bayrog’i
Afgʻoniston, Afgʻoniston islom amirligi (2021-yilning 15-avgustigacha
Afgʻoniston islom respublikasi) — Janubi-Gʻarbiy Osiyoning eng chekka sharqiy qismida joylashgan mamlakat. Geografik oʻrniga koʻra Yaqin Sharq mamlakatlari qatoriga ham kiritiladi. Maydoni 652,2 ming km2. Aholisi 32 mln. 225 ming 560 kishi (2019-y). Poytaxti — Kobul shahri. Afgʻoniston maʼmuriy-hududiy tuzilishiga koʻra 34 viloyatga boʻlinadi. Eron, Pokiston, Xitoy, Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston bilan chegaradosh. Afgʻoniston bilan Oʻzbekiston oʻrtasidagi chegaraning uzunligi — 137 km. Shuningdek, Afg'onistonning yutuq tomonlaridan biri, qorako'l terisi tayyorlash bo'yicha dunyoda 1-o'rinda turadi.
Hozirgi Afgʻoniston hududida miloddan avvalgi 1-mingʻ yillikda bir qancha mayda davlatlar boʻlgan. Baqtriya ularning eng kuchlisi edi. Ular uzoq asrlar davomida Ahamoniylar, salavkiylar, Arab xalifaligi, g`aznaviylar, moʻgʻullar, temuriylar, boburiylar, safaviylar hukmronligi ostida boʻlgan. 1747-yilda Ahmadshoh Durroniy Xuroson, Seiston, Sind, Balujiston, Panjob, Kashmir va Balxni, shuningdek Amudaryoning soʻl sohilidagi ayrim hududlarni egallab, birinchi bor mustaqil Afgʻoniston davlatiga asos soldi. Lekin u 1818-yilda bir qator xonliklar (Kobul, Qandahor, Hirot va Peshovar)ga boʻlinib ketdi. 1825-yilda Kobul hokimi Doʻstmuhammad afgʻon yerlarini bir butun davlat qilib birlashtirishga harakat qildi, lekin bunga Angliyaning bosqinchilik urushlari toʻsqinlik qildi (1838 — 42, 1878 — 80 yillardagi urushlar). Angliya Afgʻonistonni oʻz mustamlakasiga aylantira olmadi, lekin 1879-yilda tashqi siyosat uning nazorati ostiga oʻtdi. 19-asr oxiri — 20 — asr boshlarida Afgʻonistonda markazlashgan davlatni shakllantirish jarayoni yakunlandi. Birinchi Jahon urushida Afgʻoniston oʻzini betaraf deb eʼlon qildi. Qulay xalqaro sharoitning vujudga kelishi Afgʻoniston amiri Omonulloxonga 1919-yil 28-fevralda Afgʻonistonni mustaqil deb eʼlon qilishga imkon berdi. 1919 — 28 yillarda Omonulloxon mamlakatda qoloqlikni bartaraf qilish va ishlab chiqarish munosabatlarini rivojlantirishga yoʻnaltirilgan bir qancha islohotlarni amalga oshirdi. 1923-yilda Afgʻonistonning birinchi konstitutsiyasi eʼlon qilindi. 1929-yilda Angliya tomonidan uyushtirilgan isyon natijasida Omonulloxon taxtdan ketdi. Hokimiyatni muxolifat kuchlari rahbarlaridan biri, Bachai Saqo (amir Habibullo nomi bilan) egalladi va u barcha islohotlarni bekor qildi. Lekin shu yilning oʻzida Bachai Saqo hokimiyati agʻdarib tashlandi. Taxtga oʻtirgan Nodirshoh hukumati mamlakatni jadal rivojlantirish yoʻlini davom ettirdi. 1933-yil taxtga uning oʻgʻli Muhammad Zohirshoh oʻtirdi. II Jahon urushi davrida Afgʻoniston betaraflikni saqlab qoldi. Urushdan keyingi yillarda davlat tizimini demokratlashtirish, mamlakat iqtisodiy taraqqiyotini jadallashtirish uchun muxolifat harakati kuchaydi (1947, 1950 — 51 yillardagi chiqishlar, 1965 — 66 yil Kobul shahridagi namoyishlar). 1973-yil 17-iyuldagi qon toʻkilmay oʻtkazilgan davlat toʻntarishi natijasida monarxiya tugatildi va mamlakat respublika deb eʼlon qilindi. Chuqur islohotlarni oʻtkazishga soʻz bergan Muhammad Dovud hukumati oʻz vaʼdasini bajarmadi. Mana shunday sharoitda 1978-yilning 27-aprelda yana davlat toʻntarishi amalga oshirildi. Hokimiyatga Afgʻoniston Xalq demokratik partiyasining rahbari Nurmuhammad Taraqqiy boshchiligidagi kuchlar keldi va mamlakat Afgʻoniston Demokratik Respublikasi, 1987-yildan Afgʻoniston Respublikasi nomini oldi. N. Taraqqiy hokimiyati salkam bir yarim yildan keyin H. Amin tomonidan agʻdarildi, uning oʻzi oʻldirildi. Mamlakatda qirgʻinbarot boshlandi. Lekin H. Amin hokimiyati ham uzoqqa bormadi. U 1979-yil 27-dekabrda agʻdarildi hamda hokimiyat avval B. Karmal, 1986-yildan Najibullo rahbarligidagi Afgʻoniston Xalq demokratik partiyasi va Inqilobiy kengash qoʻliga oʻtdi. 1978-yil aprel toʻntarishidan keyin Afgʻoniston Xalq demokratik partiyasi mavjud sharoitni hisobga olmasdan amalga oshira boshlagan islohotlar afgʻonlarning asrlar davomida shakllangan anʼanalari va urf-odatlariga zid edi. Bu, ayniqsa, yerga egalik qilishda va undan foydalanishda, taʼlim tizimida hamda ayollarning jamiyatda tutgan oʻrnida yaqqol koʻzga tashlanar edi. Shuning uchun ham islohotlarning aksariyati xalqqa chuqur norozilik tugʻdira boshladi. Bu esa mamlakatdagi hamda Pokiston va Erondan boshpana toptan afgʻon muxolifat kuchlariga qoʻl keldi. Keyinchalik Afgʻoniston Xalq demokratik partiyasi yuqoridagi xatoliklarini tuzatishga harakat qildi. Lekin vaqt qoʻldan boy berilgan, mamlakat ichidagi nizolar chuqurlashgan edi. Mana shunday sharoitda Afgʻoniston hukumatini qoʻllab kelayotgan, shuningdek oʻz tashqi siyosatini kommunistik mafkurani dunyo boʻylab yoyish orqali taʼsir doirasini kengaytirish asosida qurgan SSSR qoʻshinlarining 1979-yil 25-dekabrda. Afgʻoniston ga kiritilishi dunyodagi barcha taraqqiyparvar xalqlar tomonidan keskin qoralandi. Koʻp yillik urush mamlakatga 20 mlrd. dollar zarar yetkazdi. 1 mln. afgʻon halok boʻldi, 4 mln. kishi chet ellarga bosh olib ketdi. 1989-y, fevralda sobiq sovet qoʻshinlari Afgʻonistondan olib chiqib ketildi. 1992-yil aprelda Najibullo hokimiyati agʻdarildi. Islomiy kuchlar hokimiyatni qoʻlga oldi. Shu yildan mamlakat Afgʻoniston Islom Davlati deb atala boshladi. Sobiq sovet qoʻshinlari Afgʻonistondan chiqib ketgandan keyin ham mamlakat juda muhtoj boʻlib turgan siyosiy tinchlik va iqtisodiy qayta qurish davriga oʻta olmadi. Mamlakatda ichki fuqarolar urushi boshlanib, u sovet bosqinchilaridan koʻra kattaroq vayronagarchilik olib keldi. „Tolibon“ harakatining oʻzaro kurashga qoʻshilishi Afgʻonistonda yangi vaziyatni vujudga keltirdi. Bu harakatning harbiy kuchlari 1994-yil kuzida dastlabki muvaffaqiyatga erishdi. 1996-yil 27-sentabrda ular Kobulni ishgʻol qilib, prezident B. Rabboniy va G. Hikmatyor hukumati agʻdarib tashlanganini, mamlakatda shariat qonun-qoidalariga asoslangan „chin islom boshqaruvi“ joriy etilganini bildirdi. B. Rabboniy bilan Hikmatyor hukumati Mozori Sharifga borib oʻrnashdi. 1996-yil 27-sentabr kuni Afgʻonistonning sobiq prezidenta M. Najibullo sud qilinmay qatl etildi. 1996-yil 10-oktabrda mamlakat shimolida toliblarga qarshi koalitsiya tuzildi. Xinjon shahrida harbiy rahbarlar — Afgʻoniston R. Doʻstum, Afgʻoniston Sh. Masʼud, Afgʻoniston K. Xaliliy harbiy ittifoq haqida bitam imzoladilar va Oliy mudofaa kengashi (OMK) tuzdilar. OMK shimolidagi 9 viloyatning oʻziga xos hukumati boʻlib, uning qarorgohi Mozori Sharif edi. Bu hukumat avvalgi barcha davlat tuzilmalari ishlay berishini, chet ellardagi diplomatiya va konsullik vakolatxonalari Afgʻoniston manfaatlarini himoya qilishini maʼlum qildi. 1997-yil iyunida OMK tarqatilib, uning oʻrniga Afgʻoniston Birlashgan islom najot fronti tuzildi. Front toliblar bilan muzokara oʻtkazishga tayyor ekanini bildirdi. 1997-yil oktabrda „Tolibon“ harakati mamlakatning nomi Afgʻoniston amirligi deb oʻzgartirilganini rasmiy eʼlon qildi. 1999-yil oxirida toliblar mamlakat hududining 80 % dan ortigʻini nazorat qilar edi. Toliblar maʼmuriyatini 3 davlat: Pokiston, Saudiya Arabistoni va Birlashgan Arab Amirliklari tan olgan. Jahon hamjamiyati prezident B. Rabboniy boshchiligidagi Afgʻoniston hokimiyatini hamon birdan-bir qonuniy hukumat deb tan oladi. BMT da ham B. Rabboniy hukumatidan vakil qatnashadi. Iqtisodiy raqobatchilik va etnik kelishmovchilik kabi omillar ham Afgʻonistondagi har xil jamoa va qabilalar oʻrtasidagi qarama-qarshiliklarni chuqurlashtirdi. Soʻnggi 20 yil ichida boʻlib oʻtgan voqealar Afgʻonistonda kuch bilan hech nimaga erishib boʻlmasligini, faqat oʻzaro kelishuv natijasida tinchlikka erishish va mamlakatdagi barcha siyosiy kuchlarni qanoatlantiruvchi hokimiyat oʻrnatish mumkinligini koʻrsatdi.
Afgʻonistonning yaqin qoʻshnilaridan boʻlmish Oʻzbekiston ana shularni eʼtiborga olib, Afgʻoniston muammosini tinch bartaraf etishga intilib keldi. Oʻzbekiston Respublikasi prezidenta I. Karimov 1993-yil BMT Bosh Assambleyasining 48-sessiyasida bu mamlakatdagi chigal ahvolga jahon jamoatchiligining eʼtiborini qaratdi, 1995-yil 50-sessiyada bu muammoni bartaraf qilish xususidagi takliflarini bayon etdi. 1997-yil Oʻzbekiston Respublikasi prezidenta Afgʻonistonga chegaradosh 6 mamlakat hamda AQSH va Rossiya ishtirokida muloqot oʻtkazish tashabbusi bilan chikdi. Shu tashabbus amalga oshib, „6+2“ guruhi tashkil etildi. Uning birinchi uchrashuvi oʻsha yil 16-oktabr da Nyu-Yorkda boʻldi. Nihoyat, 1999-yil 19-iyulda Toshkentda shu guruhning navbatdagi uchrashuvi oʻtkazildi. Unda Eron, Xitoy, Pokiston, Tojikiston, Turkmaniston, Oʻzbekiston, shuningdek AQSh va Rossiya vakillari qatnashdi, BMT shafelik qildi. Unda Afgʻonistondagi nizolashayotgan tomonlar: „Tolibon“ harakati va Afgʻoniston Birlashgan fronti moʻtabar namoyandalari ishtirok etishi katta voqea boʻldi. Anjuman nihoyasida „Afgʻonistondagi mojaroni tinch yoʻl bilan bartaraf etishning asosiy tamoyillari toʻgʻrisida“ Toshkent Deklaratsiyasi imzolandi. Deklaratsiya „Tolibon“ bilan Birlashgan front oʻrtasida va ular b-i „6+2“ guruhi aʼzolari oʻrtasida bevosita muloqatni yoʻlga qoʻyishga asos boʻldi. BMT Xavfsizlik Kengashi „6+2“ guruhining Toshkent uchrashuvi yakunlarini yuqori baholadi. Qabul qilingan Toshkent deklaratsiyasi BMT hujjati maqomini olgan. Afgʻoniston— 1946-yildan BMT aʼzosi. Oʻzbekiston Respublikasi bilan Afgʻoniston oʻrtasida diplomatiya munosabatlari 1992-yil oktabrda oʻrnatilgan.
Asosiy siyosiy partiya va tashkilotlari. Afgʻoniston islom jamiyati (Rahbari — Burhoniddin Rabboniy);
Afgʻoniston islom partiyasi (Rahbari — Gulbiddin Hikmatyor);
„Tolibon“ harakati (Rahbari — Mulla Muhammad Umar);
Afgʻoniston Milliy islom harakati (Rahbari — Abdul Rashid Do`stum);
Afgʻoniston milliy najot jabhasi (Rahbari — Sibg`atulloh Mujaddadiy);
Afgʻoniston ozodlik islom harakati (Rahbari — Abdu Rasul Sayyof);
Afgʻoniston milliy islom jabhasi (Rahbari — Sayid Ahmad Giyloniy);
Afgʻoniston islom birligi partiyasi (Rahbari — Muhammad Haliliy).
Ammo hozirgi kunda zikr etilgan partayalarning aksariyati Pokiston hududida joylashgan boʻlib, Afgʻoniston hududida esa „Tolibon“ harakati bilan Shimoliy Ittifoq qolgan. Shimoliy Ittifoq tarkibiga „Afgʻoniston islom jamiyati“, „Afgʻoniston islom birligi partiyasi“, „Afgʻoniston ozodlik ittifoqi harakati partiyasi“, „Afgʻoniston milliy islom harakati“ siyosiy partiyalari va ularga qarashli kuchlar kirgan.
Afgʻoniston maʼmuriy-hududiy boʻlinishi.
Shimoliy Afgʻonistonda baʼzi viloyatlarda oʻzbeklar keng tarqalgan boʻlib ular hozirgacha oʻzbek tilida gaplashishadi. Bunday shahar va viloyatlarga misol:
Samangan;
Shibirg’on;
Mozori-Sharif;
Maymana;
Afgʻoniston — koʻp millatli mamlakat. Unda turli til guruhiga kiradigan 30 dan ortiq millat va elatlar yashaydi. Aholining deyarli yarmi afgʻon (pushtun) lar (8 mln.dan ortiq kishi).Tojiklar (4,5 mln.), O’zbeklar (3 mln.ga yaqin), hazoralar (1,5 mln.dan ortiq), turkmanlar, qirgʻizlar, choraymoqlar, balujlar ham bor. Oʻzbeklar asosan Juzjon, Balx, Foryob, Qunduz, Taxor, Samangon, Hirot va qisman Bagʻlon viloyatlarida istiqomat qiladi. Shaharlarda kam joylashgan. Mozori-Sharif, Shibirgʻon, Maymana, Oybak, Toluqon, Qunduz hamda Toshqoʻrgʻon shaharlarida aholining koʻpchiligini tashkil etadi. Aholining oʻrtacha zichligi — 1 km2 da salkam 30 kishi. Davlat tili pushtu va dariyil Aholining 85 % islom dinining sunniylik va 15 % shialik yoʻnalishlariga mansub. Aholiningʻ 18 % shaharlarda yashaydi. Yirik shaharlari: Qobul, Mozori-Sharif, Qandahor, Hirot, Jalolobod, Qunduz, Bag’lon.
Islom milliy armiyasi (pushtuncha: islāmī milli urdu),, shuningdek, Islom Amirligi armiyasi va Afg'oniston armiyasi deb ham ataladi, Afg'oniston Qurolli Kuchlarining quruqlikdagi qo'shinlari bo'limidir. Afg'onistondagi qo'shinning ildizlari 18-asrning boshlarida Qandahorda Xotaklar sulolasi o'rnatilib, so'ngra Ahmadshoh Durroniy hokimiyat tepasiga kelganida kuzatilishi mumkin. 1880 yilda amir Abdurrahmonxon davrida qayta tashkil etilgan.[5] Birinchi va Ikkinchi jahon urushlarida Afg‘oniston neytral bo‘lib qoldi. 1960-yillardan 1990-yillarning boshigacha Afgʻoniston armiyasi Sovet Ittifoqi tomonidan jihozlandi.1992 yilda prezident Najibulla iste'foga chiqqanidan so'ng, armiya amalda tarqatib yuborildi. 1996 yilda Afg'oniston Islom Amirligi (Tolibon rejimi) hokimiyatni qo'lga oldi va o'z armiyasini yaratdi, bu AQSh 2001 yil oktyabr-noyabr oylarida Afg'onistonga bostirib kirgunga qadar davom etdi.
2016 yilga kelib Afgʻonistonning katta qismi hukumat nazoratiga oʻtdi. Biroq keyingi bir necha yil ichida hukumat asta-sekin Tolibonga hududlarini boy berdi va oxir-oqibat quladi, Kobul 2021-yilda Tolibon qoʻliga oʻtdi. ANAning asosiy mashgʻulotlari Kobul Harbiy oʻquv markazida oʻtkazildi. 2019 yilda ANA ruxsat etilgan 195 000 kishidan taxminan 180 000 askarga ega edi. Qog'ozda ko'p ishchi kuchiga ega bo'lishiga qaramay, haqiqatda Afg'oniston Milliy Armiyasi ishchi kuchining muhim qismini arvoh askarlar tashkil etgan. 2021-yil yozida AQSh va ittifoqchilar qoʻshinlari Afgʻonistondan olib chiqib ketilgandan soʻng, Tolibonning tezkor hujumi ostida Afgʻoniston milliy armiyasi asosan parchalanib ketdi. Prezident Ashraf Gʻanining qochib ketishi va Kobulning qulashi ortidan, qolgan ANA askarlari yo oʻz postlarini tashlab ketishdi yoki Tolibonga taslim boʻlishdi. Ayrim ANA qoldiqlari Panjshir vodiysida Afg‘onistonning Tolibonga qarshi Milliy Qarshilik Jabhasiga qo‘shilgan. Tarixda afgʻonlar Gʻaznaviylar (963—1187), Gʻuriylar (1148—1215), Dehli sultonligi (1206—1527) va Mugʻullar (1526—1858) qoʻshinlarida xizmat qilganlar. Afgʻon armiyasi oʻzining kelib chiqishini 18-asr boshlarida Qandahorda Xotak sulolasi hokimiyat tepasiga koʻtarilib, 1722-yilda Gulnobod jangida Fors Safaviylar imperiyasini magʻlubiyatga uchratgan paytdan izlaydi.
Ahmadshoh Durroniy 1747-yilda Durroniylar saltanatini tuzganida, umuman olganda, podshohni qoʻshin bilan taʼminlash vazifasini qabilalar zimmasiga olgan. Ahmadshoh davrida mavjud bo‘lgan yagona milliy armiya qirollik qo‘riqchilari vazifasini bajaruvchi kichik guruhlardan iborat edi.Afg'on armiyasi 19-asrda Hindistonning Panjob viloyatida bir qancha janglarni o'tkazdi. Mashhur janglardan biri 1761-yilda Panipat jangi boʻlib, unda afgʻon qoʻshini Hindu Maratha imperiyasini qatʼiy magʻlub etgan. Keyin afg'onlar Sikx imperiyasi bilan jang qildilar, oxir-oqibat sikx marshali Xari Singx Nalva vafot etdi va sikx istilolari to'xtadi. 1839 yilda inglizlar Afg'onistonga muvaffaqiyatli bostirib kirdi va surgundagi Shoh Shuja Durroniyni hokimiyatga o'rnatdi. Doʻst Muhammadning oʻgʻli Vazir Akbarxon va u boshchiligidagi qoʻshinlar bosqinchi inglizlarga qarshi qoʻzgʻolon koʻtargandan soʻng ularning Afgʻonistonni bosib olishiga qarshi chiqdi. 1841 yilning oktyabriga kelib, norozi afg'on qabilalari Bomiandagi Vazir Akbarxonni qo'llab-quvvatlashga oqib kela boshladi. Akbar Xon qoʻzgʻolonining muvaffaqiyati 1842-yilda Kobuldan chekinishga olib keldi, u yerda afgʻon qoʻshini Britan qoʻshinlarini qattiq erlardan samarali foydalanish va Jezail kabi qurollardan samarali foydalanish tufayli qirib tashladi.[iqtibos keltirish kerak].Ikkinchi ingliz-afg'on urushi (1878—80) boshlanganda, Ali Ahmad Jaloliy manbalarga tayanib, muntazam armiya 50 mingga yaqin kishidan iborat bo'lib, 62 piyoda va 16 otliq polkdan iborat bo'lib, 324 ta qurol asosan ot va tog'li artilleriyada tashkil etilganligini aytadi. batareyalar.[19] Jaloliy yozadi: “...Amir Shir Ali Xon (1863–78) zamonaviy afgʻon armiyasiga asos solganligi uchun koʻpchilikning eʼtirofiga sazovor boʻlsa-da, u faqat Abdurrahmon davridagina hayotiy va samarali institutga aylandi. Afghanistanda Abdurrahmon taxtga kelganida [1880 y.]
"..armiya deyarli yo'q edi. Britaniyaning liberal moliyaviy qarzi, qo'shimcha ravishda ularning qurol-yarog', o'q-dorilar va boshqa harbiy ta'minot ko'rinishidagi yordami bilan [Abdur Rahmon] 20 yillik armiya yaratish vazifasini boshladi. Harbiy tizimning uzoq muddatli asosini tashkil etuvchi chora-tadbirlarni o'rnatish orqali hurmatli muntazam kuchlar, jumladan, hasht nafari deb nomlanuvchi tizimni o'rnatish orqali harbiy majburiyatlarni tenglashtirish (20 yoshdan 40 yoshgacha bo'lgan har sakkiz kishidan biri). harbiy xizmatni o'tash uchun o'z navbatida); va elementar (va qattiq) intizom tizimini joriy etish. Armiyaning keyingi takomillashuvlari XX asr boshlarida, Uchinchi Angliya-Afg'on urushi arafasida qirol Omonullaxon tomonidan amalga oshirildi. Qirol Omonulla 1919 yilda inglizlarga qarshi kurashdi, natijada Afg'oniston Ravalpindi shartnomasi imzolangandan keyin to'liq mustaqillikka erishdi. Noib Sular Abdur Rahim faoliyati haqidagi maʼlumotlardan maʼlum boʻlishicha, 1920-yillarda otliq diviziya mavjud boʻlib, u 1913-yilda Hirot viloyatida, 1927-yildan keyin esa Mozori Sharifdagi diviziyaga tayinlangan. Harbiy akademiya Omonulloh hukmronligi davrida mavjud edi.Armiya 1913 yildagi oldingi janglardan so'ng, chegara oroli uchun O'rtatagay mojarosida (1925–1926) Sovet Ittifoqiga qarshi kurashdi.1927 yilda Afg'oniston Turkiyani harbiy maslahat missiyasini yuborishni taklif qildi, natijada afg'on bo'linmalari va brigadalari kuchayib, "har bir eshelon shtab-kvartirasini yordamchi xodimlar bilan ko'paytirdi"; va "ofitserlar korpusini tartibga solish".Afg'on armiyasi 1933 yildan boshlab podshoh Zohirshoh hukmronligi davrida kengaytirildi. 1934 yilda qirollik armiyasi maktabida afg'on qirollik armiyasi askarlariga ham Janobi Oliylari Abdulloh Xon tomonidan yapon jang san'ati jiu jutsu o'rgatilgan.1949–1950 yildan 1961 yilgacha Afgʻoniston-Pokiston chegarasida toʻqnashuvlar boʻlib, 1960-yil sentabr oyida Bajaur agentligida janglar bilan yakunlandi. Bu 1961-yil sentabrida ikki davlat oʻrtasidagi diplomatik munosabatlarning uzilishiga olib keldi.1953 yilda qirolning amakivachchasi general-leytenant Muhammad Dovud Xon muqaddam Mudofaa vaziri lavozimida ishlagan, Kobuldagi markaziy korpus qo'mondonligidan Afg'oniston Bosh vaziri lavozimiga o'tkazildi. Markaziy korpus bosh qarorgohi Omonullohning Dorulaman saroyida joylashgan edi. 1965 yil oktyabr oyida parlamentning ochilish kunida Babrak Karmal birinchi o'rinda turgan talabalarning shiddatli namoyishi Zohirshohning yangi bosh vaziri Yusufni iste'foga chiqishga majbur qildi. Yangi korpus qo'mondoni general Abdul Valiy tartibni tiklash uchun qo'shin yuborganida ikki talaba halok bo'ldi.1960-yillardan 1990-yillarning boshigacha Afgʻoniston armiyasi asosan Sovet Ittifoqidan tayyorgarlik va jihozlar olgan. va Kobuldagi paradda ko‘rinib turganidek, ularning inventarlarida zirhli daryo qayiqlari ham bor edi. 1957 yil fevral-mart oylarida afg'on zobitlari va unter-ofitserlarini tayyorlash uchun Sovet harbiy mutaxassislarining birinchi guruhi (10 ga yaqin, shu jumladan tarjimonlar) Kobulga yuborildi. O'sha paytda Afg'oniston Qurolli Kuchlarida Turkiyaning sezilarli ta'siri bo'lgan ko'rinadi, Sovet maslahatchilari kelganidan keyin bu ta'sir tezda susaygan. 1950-yillarning oxiriga kelib, Azimiy Pokiston bilan sharqiy chegarada bir qancha boʻlinmalarga ega boʻlgan uchta korpus va bir nechta mustaqil boʻlinmalarni tasvirlaydi.1960-yillarda qirollik afgʻon armiyasi uchun “Royalist reglamentlari” nomli qoʻllanmada koʻplab shox belgilarining rasmlari bor edi, ular mutaxassisliklar va ularni kiygan askarning rolini bildiradi.Bularga quyidagilar kiradi:
"Akademiya" hali harbiy akademiyada o'qiyotgan askarlar tomonidan kiyiladi
"Piyoda askarlar" (piyoda), eng keng tarqalgan nishon bo'lib, mashg'ulotlarni tugatgan va akademiyani tugatgan ko'pchilik askarlar tomonidan kiyiladi.
"Otliq" qirol afg'on armiyasining otliq askarlari tomonidan kiyiladi.
"Artilleriya" artilleriyachilar tomonidan kiyiladi
"Tank" (tank), Afg'oniston qirollik armiyasining tank brigadalari tank operatorlari tomonidan kiyiladi
Mudofaa inshootlarini qurishda qatnashgan askarlar tomonidan kiyiladigan "qo'rg'on" (ạstḥkạm)
Armiya signal polklarining bir qismi askarlar tomonidan kiyiladigan "aloqa"
"Jandarmeriya" harbiylashtirilgan politsiya kuchlari tomonidan kiyiladi
“Avtomobil” motorli/mexanizatsiyalashgan birliklar tomonidan kiyiladi
"Logistika" transport va ta'minotga ixtisoslashgan bo'linmalar tomonidan kiyiladi
"Kartografiya" xarita yaratish va xaritalashga ixtisoslashgan askarlar tomonidan kiyiladi
Harbiy sud a'zolari tomonidan kiyiladigan "sud" (qḶạ).
"Dala shifokori" malakali shifokorlar bo'lgan askarlar tomonidan kiyiladi
"Subfield Medic" dori tarqatgan askarlar tomonidan kiyiladi
Hayvonlarni parvarish qilish bo'yicha ixtisoslashgan veterinariya shifokorlari tomonidan kiyiladigan "veterinariya"
“Kichik xodimlar” yordamchi xodimlar va maxsus texnik malakaga ega askarlar tomonidan kiyiladi.
“Instruktor” (mʿlm), ishga yollanganlarni tayyorlash uchun mas'ul xodimlar tomonidan kiyiladi
"Kimyoviy urush" (kimyoviy vositalardan foydalanishga ixtisoslashgan birliklar tomonidan kiyiladi
“Muhandis” muhandislikka ixtisoslashgan askarlar tomonidan kiyiladi
Qurol, bomba va o'q-dorilar kabi jihozlarni boshqaradigan askarlar tomonidan kiyiladigan "ordnance"
"Moliya" moliya va byudjetni boshqaradigan armiya hisobchilari tomonidan kiyiladi
"Musiqa" qirol afg‘on armiyasining harbiy orkestrlari tomonidan taqiladigan
2001 yil dekabr oyi boshida Afgʻoniston boʻyicha Bonn konferensiyasi chogʻida prezident Hamid Karzay birlashgan armiya — Afgʻoniston milliy armiyasini qayta tiklash toʻgʻrisida farmon chiqardi. Farmonda 70 000 kishi (2009 yilga kelib) ko'rsatkich belgilandi va rejalashtirilgan armiya tuzilishi belgilandi. Kerakli armiya soni bo'yicha jiddiy kelishmovchiliklar mavjud edi. Mudofaa vazirligi tomonidan chiqarilgan qog'ozda aytilishicha, kamida 200 000 faol qo'shin kerak edi. Afg'oniston Mudofaa vazirligi yangi armiyaning kichikroq, ixtiyoriy xarakterga ega bo'lishiga baland ovoz bilan e'tiroz bildirgan, bu avvalgi chaqiriluvchilardan foydalanishga nisbatan o'zgargan. Qo'shma Shtatlar yangi hukumatning Pokistonga bosim o'tkazish uchun armiyadan foydalanishiga ham to'sqinlik qildi.Birinchi yangi afg'on kandaki (batalyoni) Britaniya armiyasining Xalqaro xavfsizlik kuchlari (ISAF) xodimlari tomonidan o'qitilib, Afg'oniston Milliy gvardiyasining 1-batalyoniga aylandi. Shunga qaramay, ingliz qo'shinlari yuqori sifatli tayyorgarlikni ta'minlagan bo'lsa-da, ularning soni kam edi. Ba'zi mulohazalardan so'ng, Qo'shma Shtatlar treningni ta'minlashi mumkin degan qarorga keldi. Shunday qilib, keyingi qandaklar 1-batalyon, 3-maxsus kuchlar guruhi tomonidan yollangan va o'qitilgan. 3-SFG Kobulning sharqiy tomonida, o'sha paytdagi ISAF shtab-kvartirasi yaqinida sovetlar tomonidan qurilgan ob'ektdan foydalanib, erta foydalanish uchun o'quv inshootlari va poligonlarini qurdi.Ishga qabul qilish va oʻqitish 2002-yilning may oyida boshlangan, Afgʻonistonning barcha qismlaridan yuzlab yangi yollanganlarni jalb qilish bilan bogʻliq qiyin, ammo muvaffaqiyatli ishga qabul qilish jarayoni. O'qitish dastlab pushtu va dari (fors lahjasi) va ba'zi arab tillarida olib borilgan, chunki etnik guruhlar juda xilma-xil bo'lgan. 2002 yil aprel oyida AQShning asl maqsadi 2003 yil apreliga qadar o'qitilgan 12 000 erkak edi, lekin bu juda ambitsiyali ekanligi tezda anglab yetildi va 2003 yil noyabriga qadar tayyor bo'lish uchun talab atigi 9 000 nafarga kamaytirildi. Birinchi ayol afg'on parashyutchisi Xatol Muhammadzay 1980-yillarda tayyorgarlikdan oʻtgan, 2002-yil avgustida Afgʻoniston milliy armiyasining birinchi ayol generali boʻldi.Afg'oniston Milliy Harbiy Akademiyasi, West Point analogi va Qarg'a Garnizonida joylashgan Marshal Fahim Milliy Mudofaa Universitetining bir qismi ham ofitserlarni tayyorlash uchun tashkil etilgan. NMAA bo'lajak ofitserni uzoq muddatga tayyorlash maqsadida to'rt yillik harbiy va fuqarolik ta'lim dasturini boshqargan. NMAA ANA va xorijiy qo'shinlar o'rtasidagi munosabatlarni rivojlantirish uchun muhim bo'lgan to'rtta asosiy chet tilini o'rgatdi.2002 yil oktyabr oyida AQSh armiyasining ANA uchun asosiy maqsadlari quyidagilar edi:
2003-yil 1-oktabrga qadar Korpusning markaziy shtab-kvartirasi va uning uchta brigadasini faollashtirishni taʼminlasin.
Afg'oniston MV/Bosh shtabini isloh qilish rejasini ishlab chiqish va amalga oshirishni boshlash
ANA institutsional qo'llab-quvvatlash tizimlarini, shu jumladan ofitserlar va NCO maktablarini, ANA ta'lim va doktrinalar direktsiyasini va garnizonni qo'llab-quvvatlash elementlarini yarating
Afg'oniston Harbiy Hamkorlik Ofisini (OMC-A) loyihalash va qurish
Kuchlar tarkibida sifatni saqlash va samarali axborot operatsiyalarini oʻtkazish orqali ANAga xalqaro va Afgʻonistonning ichki qoʻllab-quvvatlashi va ishonchini oshirish.
Kobuldan tashqarida birinchi safarbarlik 2003 yil yanvar oyida 3-Qandak ANA tomonidan Paktika viloyatiga, jumladan Orgunga ham amalga oshirildi.[86] 2003 yil yanvariga kelib beshta qandak (batalyon)dagi 1700 nafardan sal ko'proq askar 10 haftalik o'quv kursini tamomladi va 2003 yil o'rtalariga kelib jami 4000 askar tayyorlandi. Taxminan 1000 ANA askari AQSh boshchiligidagi Jangchini tozalash operatsiyasida afg'on qo'shinlari uchun birinchi yirik jangovar operatsiya bo'ldi. Ishga yollashning dastlabki muammolari mintaqaviy qo'shinlar bilan hamkorlikning yo'qligi va xalqaro yordamning barqaror emasligida edi. Dezertirlik muammosi boshidanoq kuchga kirdi: 2003 yilning yozida dezertirlik darajasi 10% ni tashkil qilgan va 2004 yil mart oyining o'rtalarida hisob-kitoblarga ko'ra, 3000 askar qochib ketgan. Ba'zi yollanganlar 18 yoshga to'lmagan va ko'plari o'qish va yozishni bilmas edi. Faqat pashtu tilida so'zlashadigan ishga yollanganlar qiyinchilikka duch kelishdi, chunki ko'rsatmalar odatda dari tilida so'zlashadigan tarjimonlar orqali olib borilgan.Afg'onistonning yangi boshlanishlari dasturi (ANBP) 2003 yil 6 aprelda boshlangan va 2003 yil oktyabr oyida sobiq armiya xodimlarini qurolsizlantirishni boshlagan. 2004 yilning mart oyida Afg'oniston g'arbidagi Hirot shahrida ikki mahalliy jangari o'rtasida jang bo'lib o'tdi. Mirvays Sodiq (sardor Ismoilxonning o‘g‘li) noaniq sharoitda o‘ldirilgani xabar qilingan edi. Shundan so'ng 100 ga yaqin odamning o'limiga sabab bo'lgan katta to'qnashuv boshlandi. Jang Ismoilxon qo'shinlari va Sodiqning o'limida ayblangan mahalliy harbiy qo'mondon Abdulzohir Nayibzoda o'rtasida bo'lgan.[88] Nayebzada Afg‘oniston militsiya kuchlari 4-korpusining 17-Hirot diviziyasiga qo‘mondonlik qilgan. Janglarga javoban vaziyatni nazorat ostiga olish uchun Hirotga 1500 ga yaqin yangi tayyorlangan ANA askari yuborildi.
2004-yil 1-sentabrda rejalashtirilgan beshta korpus komandiridan toʻrt nafari va ularning ayrim xodimlari tayinlanganidan soʻng jangovar boʻlinmalardan tashqari mintaqaviy tuzilmalar tashkil etila boshlandi. 19-sentabrda Qandahorda birinchi mintaqaviy qoʻmondonlik tashkil etildi; ikkinchisi 22-sentyabrda Gardezda, Mozori Sharif va Hirotdagi qo'mondonliklari rejalashtirilgan. AFPS hikoyasida 203 korpus deb ham ataladigan Gardez qo'mondonligi dastlabki 200 askardan iborat bo'lishi kerak edi. Qandahorning buyrug'i birinchi bo'lib faollashdi, keyin Gardez va Mozori Sharif. Hirot qo'mondonligi 28 sentabrda faollashgan ko'rinadi. Keyingi yili ANA soni 20 000 ga yaqin askarga o'sdi, ularning aksariyati Qo'shma Shtatlar armiyasi tomonidan tayyorlangan. Shu bilan birga, Qo'shma Shtatlar armiyasi muhandislar korpusi tez o'sib borayotgan armiya uchun yangi harbiy lagerlar qurishni boshladi.2003 yilda Qo'shma Shtatlar armiyaning etnik muvozanatini ta'minlash bo'yicha ko'rsatmalar chiqardi. 2012 yil oxiriga kelib, ANA tarkibiga 43% pushtunlar, 32% tojiklar, 12% hazoralar, 8% oʻzbeklar, qolganlari esa Afgʻonistondagi kichikroq etnik guruhlardan iborat edi. Biroq, armiya ofitserlar korpusining haqiqiy etnik tarkibini kuzatib bormadi. Ro'yxatga olingan askarlar uchun kvotalar yo'q edi.2011-yil martiga kelib, Kobulda Milliy Harbiy qoʻmondonlik markazi tashkil etilgan boʻlib, unga Virjiniya armiyasi milliy gvardiyasi xodimlari rahbarlik qilardi.
Rasmiy ta'lim va kasbiy o'sish Kobuldagi ikkita asosiy ANATC maktabida olib borildi. Kobul xalqaro aeroporti yaqinida joylashgan Afgʻoniston Milliy Harbiy Akademiyasi toʻrt yillik harbiy universitet boʻlib, turli harbiy kasblar boʻyicha ikkinchi leytenantlar tayyorlagan. NMAAning birinchi kursantlar klassi ikkinchi oʻquv yiliga 2006-yil bahorida kirdi. AQSh va Turkiya oʻqituvchilari kontingenti NMAA professor-oʻqituvchilari va xodimlariga birgalikda murabbiylik qilishdi. Kobul janubida joylashgan Qo'mondonlik va Bosh shtab kolleji brigada va korpus shtablarida xizmat qilish uchun o'rta darajadagi ANA ofitserlarini tayyorladi. Frantsiya 2004 yil boshida CGSC ni tashkil etdi va frantsuz armiyasi o'qituvchilari maktabdagi operatsiyalarni nazorat qilishni davom ettirdilar.
Afg'oniston milliy armiyasining katta miqdordagi ofitserlari Hindistonga Dehradundagi Hindiston harbiy akademiyasida, Pune yaqinidagi Milliy mudofaa akademiyasida yoki Chennaydagi Ofitserlar tayyorlash akademiyasida o'qitilish uchun yuborilgan. 1932 yildan beri mavjud bo'lgan Hindiston Harbiy Akademiyasi ANA armiyasi ofitserlariga to'rt yillik ilmiy darajani taqdim etdi, Milliy Mudofaa Akademiyasi esa 3 yillik darajani taqdim etdi, shundan so'ng ofitserlar o'zlarining xizmat kollejlarida bir yillik mutaxassislikdan o'tdilar. Ofitserlarni tayyorlash akademiyasi aspirantlar uchun 49 haftalik kursni taqdim etdi. 2014-yilda Hindistonda oʻqiyotgan afgʻon zobitlari soni 1100 ga yaqin edi.
2007 yil oktyabr oyida ANA xalqaro hamkorlari taraqqiyotni ko'rganliklarini va so'nggi mashg'ulotlarda Afg'onistonning ko'rsatkichlaridan mamnun ekanliklarini aytishdi. Polkovnik Tomas MakGratning taxminicha, ANA 2008 yilning bahorida mustaqil brigada hajmidagi operatsiyalarni amalga oshirishga qodir bo'ladi.[99] Katta umidlarga qaramay, MakGratning mustaqil brigada o'lchamidagi operatsiyalar uchun taxminiy sanasidan to'rt yil o'tib, ANAning 180 kandaklaridan birortasi ham mustaqil operatsiyalarni amalga oshira olmadi, hatto butun bir brigada ham.[100] 2013-yil 30-iyul kuni AQSh Mudofaa vazirining yordamchisi vazifasini bajaruvchi Piter Lavoy Vashingtonda jurnalistlarga Jane's Defence Weekly nashriga ko'ra, "... ANSFga oddiyroq vazifalarni bajarishda yordam berish uchun qolgan [AQSh] kuchlari kerak bo'ladi, dedi. moddiy-texnik ta'minot, askarlarning maoshlarini olishini ta'minlash, oziq-ovqat sotib olish, yonilg'i shartnomalari berish va boshqalar.'Lavoy afg'onlar hali ham bu ko'nikmalarni rivojlantirayotganini va bu ular kutilganidan oldin "2014 yildan ancha uzoqroq" bo'lishini ta'kidladi. qobiliyatli bo'lish.Ayol askarlar soni ortib bormoqda. 2013 yil boshiga kelib, hisobotlarda ANA qo'shinlari soni 200 000 nafarga yetganligi aytilgan. Biroq, Afg‘onistonni qayta tiklash bo‘yicha maxsus bosh inspektor 2013-yil yanvar oyida “AQSh kuchini aniqlash qiyinchiliklarga to‘la. AQSh va koalitsiya kuchlari o‘z shaxsiy shaxsiy soni to‘g‘risida ma’lumot berishda afg‘on kuchlariga tayanadi...[T]u Xavfsizlik o‘tish davri qo‘mondonligi -Afg'oniston .. ta'kidlaganidek... "[ANAning] shaxsiy sonini tasdiqlashning samarali usuli yo'q." 2016 yilda Afg'oniston milliy armiyasida 1000 ga yaqin general unvoniga ega ofitser borligi xabar qilingan edi. AQSH armiyasidagi generallar.Afg'oniston milliy armiyasining eng kattasi yetti korpusdan iborat edi; Har bir korpus mamlakat hududi uchun javobgar edi. Korpusning tashkil etilishi 2004-yil sentabr oyida ayrim xodimlar bilan toʻrtta mintaqaviy qoʻmondonlik tashkil etilgandan soʻng boshlandi. Afgʻoniston Milliy Armiyasi Havo Korpusi keyinchalik Afgʻoniston Havo Kuchlari deb oʻzgartirildi, shuningdek, armiya tarkibiga kirdi.[121] Har bir korpusda uchtadan to'rttagacha bo'ysunuvchi brigadalar va har bir brigadada asosiy jangovar bo'linmalar sifatida to'rtta piyoda kandaklar (batalyonlar) mavjud edi. Har bir qandakka o'zi mas'ul bo'lgan ma'lum bir hudud ajratilgan; uning vazifasi o'z hududini ichki va tashqi tahdidlardan himoya qilish edi.
Dastlab, to'rtta chet korpusga bir yoki ikkita brigada tayinlangan, armiya ishchi kuchining aksariyati Kobulning 201-korpusida joylashgan edi. Bu har bir korpusga qo'shimcha brigadalar qo'shilgan yig'ilish bilan almashtirildi. Dastlab, 2008-yilda birlashgan xavfsizlik oʻtish qoʻmondonligi – Afgʻonistondagi oʻlchamdagi maqsad jami 14 ta brigadadan iborat edi: 13 ta piyoda, bitta mexanizatsiyalashgan va bitta komanda.
2019–2021 yillarda mintaqaviy yoʻnaltirilgan korpuslar quyidagilar edi:
201-korpus (Kobul) - 1-brigada Prezident saroyida joylashgan edi. Pol-e-Chakridagi 3-brigada M-113[122] va Sovet tomonidan qurilgan asosiy jangovar tanklar (T-62) bo'lgan mexanizatsiyalashgan tuzilma bo'lishi kerak edi. 2008 yil boshida LongWarJournal.org 3-brigadaning katta qismini Jalolobodda, 2-brigadani Pol-e-Charxida va 1-brigadaning faqat bitta qandaqini Prezident saroyida joylashtirdi. Korpus mas'uliyati hududiga Sharqiy Afg'oniston, jumladan Kobul, Logar, Kapisa, Konar va Lag'mon viloyatlari kirgan. Bunga Kobul, shuningdek, shimol va janubga o'tadigan muhim yo'llar va Pokiston chegarasidan Afg'onistonga olib boruvchi vodiylar kiradi.
203-korpus (Gardez) Asl Gardez mintaqaviy qo'mondonligi 2004 yil 23 sentyabrda tashkil etilgan. 2009 yil holatiga ko'ra, Birinchi brigada, Xost, Ikkinchi brigada, Rushmor oldinga operatsiya bazasi, Sharana, Paktika viloyati, Uchinchi brigada, G'azni. 2006 yil 19 oktyabrda "Tog' g'azabi" operatsiyasining bir qismi sifatida ikkita ETT (o'rnatilgan o'quv guruhlari) 203-korpus 4-kandak, ikkinchi brigadaning D30 artilleriya bo'limiga ta'qiblar va bilvosita otishmalar bilan jangovar operatsiyalar paytida birinchi artilleriya missiyalarini o'tkazish uchun maslahat berdilar va maslahat berdilar. . Uch kundan so'ng, ular (AQSh Q-36 radarining yordami bilan) qarshi o'qlarni muvaffaqiyatli o'tkazdilar, natijada o'nta dushman qurbon bo'lgan. : Korpusni qoʻllab-quvvatlash uchun 4 ta transport, ikkita hujum va ikkita tibbiy transport.
205-korpus (Qandahor) – brigada generali Zafarxon qoʻl ostidagi Qandahor, Zobul va 4-Oʻrozgʻon viloyatlarini boshqargan. U to'rtta brigada, bir komando kandak va uchta garnizondan iborat edi. Korpus Afg'oniston Havo Kuchlarining Qandahor qanoti tomonidan ta'minlangan birlashgan artilleriya va havo yuk ko'tarish qobiliyatiga ega edi.
207-korpus (Hirot) – Hirotdagi 1-brigada, Farahdagi 2-brigada va Shindanddagi elementlar (shu jumladan komandolar). Korpus AAFning Hirot mintaqaviy qoʻllab-quvvatlash otryadi tomonidan qoʻllab-quvvatlangan boʻlib, ular sakkizta vertolyotlar bilan jihozlangan: korpusning komando kandaklarini qoʻllab-quvvatlash uchun toʻrtta transport, ikkita hujum va ikkita tibbiy transport samolyoti.
209-korpus (Mozori Sharif) - Germaniya boshchiligidagi Shimoliy mintaqaviy qo'mondonlik bilan yaqindan ishlagan va Mozori Sharifda 1-brigada va Qunduzda ikkinchi brigada tuzilgan edi. 2008 yil mart oyida Qunduzdagi shtab-kvartirada Ikkinchi brigada uchun armiya muhandislari korpusining soʻrovnomasi eʼlon qilindi.[131] Korpusga sakkizta vertolyot bilan jihozlangan AAFning Mozori Sharif mintaqaviy qoʻllab-quvvatlash otryadi qoʻllab-quvvatlagan: Korpusning komando qandaklarini qoʻllab-quvvatlash uchun toʻrtta transport, ikkita hujum va ikkita tibbiy transport vertolyotlari. 2015-yil oktabr oyida Qunduzning qulashiga javob sifatida bu hududda yangi boʻlinma tashkil etilishi haqida xabarlar keldi.
215-korpus (Lashkargoh) – 2010-yilda Afgʻoniston hukumati Afgʻoniston milliy armiyasining oltinchi korpusini – 215-Mayvand korpusini Hilmand poytaxti Lashkargohda joylashtirishni tasdiqladi. 215-chi Gilmanddagi dengiz ekspeditsiya brigadasi bilan hamkorlik qilish uchun maxsus ishlab chiqilgan. 2010 yil 28 yanvarda Sinxua yangi korpusga general Sayid Mallok qo'mondonlik qilishi haqida xabar berdi. Korpus Hilmandning barcha qismlarini, Farahning yarmini va janubi-g‘arbiy Nimroz viloyatining aksariyat qismini qamrab oladi. Korpus rasman 2010-yil 1-aprelda tashkil etilgan. 1-Bde, 215-korpus Garmsirda joylashgan boʻlib, USMC polk jangovar jamoasi bilan hamkorlik qiladi.[135] 215-korpusning 2-brigada elementlari haqida Farah viloyati, Delaram Forward Operating Bazada xabar berilgan edi. 3-Bde, 215-Korpus, Buyuk Britaniya ishchi guruhi bilan hamkorlikda Helmand Shorabak lagerida.
217-korpus (Shtab-kvartirasi Qunduz) 2019-yilda ilgari 209-korpus tarkibiga kirgan 20-diviziya 217-korpusga aylandi. Korpusga Qunduz viloyati, Taxar, Bag‘lon va Badaxshon viloyatlari mas’uliyati yuklandi.2021-yil avgust oyida Tolibon 2021-yilgi hujumning bir qismi sifatida korpus shtab-kvartirasi va Qunduzni nazorat ostiga oldi.
111-poytaxt diviziyasi - 2008 yil oxirida 201-korpusning sobiq mas'uliyat sohasi bo'linishi e'lon qilindi, Kobulda poytaxt bo'limi tashkil etildi va korpus o'z kuchlarini chegara bo'ylab yanada oldinga jamladi. 111-poytaxt boʻlimi deb atalgan yangi boʻlinma 2009-yil aprel oyida ishga tushdi.Uning birinchi brigadasi va ikkinchi brigadasi (ikkalasi ham tashkil etilgan), shuningdek, shtab-kvartiraning maxsus xavfsizlik brigadasi bor edi.
ANA Maxsus operatsiyalar qo'mondonligi - 2011 yil o'rtalaridan boshlab ANA qo'mondon brigadasi va ANA maxsus kuchlarini nazorat qilish uchun maxsus operatsiyalar qo'mondonligini tashkil qilishni boshladi. Uning shtab-kvartirasi Kobuldan oʻn kilometr (olti milya) janubda joylashgan Vardak viloyatidagi Kamp Murxedda tashkil etilgan. 2007 yil iyul oyida ANA o'zining birinchi komandolarini tugatdi. Komandolar Amerika maxsus kuchlari tomonidan o'qitilgan uch oylik mashaqqatli kursdan o'tdi. Ular AQSH texnikasi bilan toʻliq taʼminlangan va qoʻzgʻolonga qarshi operatsiyalarni qoʻllab-quvvatlashda reydlar oʻtkazish, toʻgʻridan-toʻgʻri harakat qilish va razvedka qilish qobiliyatiga ega boʻlgan maxsus yengil piyoda askarlarini tayyorlashdan oʻtgan; ular Afg'oniston hukumatiga strategik javob berish qobiliyatini ham taqdim etdilar.
Armiyani qo'llab-quvvatlash qo'mondonligi, ANA ishga qabul qilish qo'mondonligi, shtab-kvartiraning xavfsizlik va qo'llab-quvvatlash brigadasi (HSSB) va hibsga olinganlarni qo'riqlash kuchlari (2011 yil holatiga ko'ra).[118]
ANA Quruqlik kuchlari qo'mondonligi faol edi. 2009 yildan 2015 yilgacha. General-leytenant qo'l ostida u mintaqaviy quruqlikdagi kuchlar korpusi va 111-poytaxt diviziyasini boshqargan. Mudofaa vazirligi bosh inspektori 2013-yil mart oyida ANA Quruqlik kuchlari qo‘mondonligidan xavotir bildirdi, chunki AQSh va ittifoqchilar: “2009-yil aprel oyida quruqlik qo‘shinlari qo‘mondonligini rivojlantirishni boshladi va u to‘liq operativlikka erishish rejalashtirilgan. Biroq, Mudofaa vazirligi, Bosh shtab va ba'zi korpus qo'mondonlariga ushbu yangi tashkilotni qabul qilish uchun ko'proq vaqt kerak bo'lishi mumkin. ANSFning bir qancha manfaatdor tomonlari GFC keraksiz, oraliq tashkilot ekanligiga ishonch bildirishdi. Bir qator afg'on xavfsizlik xodimlari 2014 yildan keyin GFC shtab-kvartirasining uzoq muddatli mavjudligiga shubha bildirishdi. .."Bosh shtabning GFC oldidagi vakolatlari va mas'uliyatini aniqlash va ulardan voz kechishni istamasligi Quruqlikdagi kuchlar qo'mondonligining o'z vaqtida rivojlanishiga to'sqinlik qildi. Afg'oniston va koalitsiya ofitserlari, shuningdek, Mudofaa vazirligi va Bosh shtab ofitserlari yuqori darajadagi Mudofaa vazirligi va Bosh shtab ofitserlari o'rtasida keng ko'lamli qo'llab-quvvatlangani haqida xabar berishdi. GFC operatsion nuqtai nazardan, Afg'oniston korpusining ba'zi qo'mondonlari va xodimlari GFCni keraksiz va ortiqcha shtab deb hisoblashdi. Qo'mondonlik oxir-oqibat 2015 yilda tarqatib yuborildi; Bu ko'pchilik tomonidan Bosh shtab va mintaqaviy korpus o'rtasidagi "ortiqcha va keraksiz byurokratik qatlam" sifatida ko'rilgan.
Afgʻon milliy armiyasining asosiy boʻlinmasi 600 askardan iborat boʻlgan qandak (batalyon) edi. Qandaklarning katta qismi piyoda askarlar bo‘lsa-da, kamida bitta mexanizatsiyalashgan va bitta tank qandagi tuzilgan edi. Har bir ANA korpusiga komando kandaklari tayinlangan.
2012–13-yillarda ANA korpusi va boʻlinmalarining har biri uchun bittadan yettita Tezkor taʼsir kuchlari (QRF) kandaklari yaratilgan. Ular mavjud piyoda kandaklarini NMAA zirh filiali maktabida QRF kandaklariga aylantirish orqali yaratilgan. QRF kandaklari 2012 va 2013-yillarda oʻqitilib, maydonga tushirilgan. QRF qandaklari zirhli transport vositalaridan birinchi yirik ANA foydalanuvchilari edi.
ANA o'sib borishi bilan kuchni yanada rivojlantirishga e'tibor o'zgardi, shunda u o'zini o'zi ta'minlay oladi. Har qanday o'z-o'zini barqarorlashtirish uchun Kandaklarni [Batalyonlar] (CSK) jangovar qo'llab-quvvatlashni rivojlantirish juda muhim edi. CSK roliga avtoparklarga texnik xizmat ko'rsatish, ixtisoslashtirilgan aloqa, skautlar, muhandislik va uzoq masofali artilleriya birliklari kiradi. Aksariyat ANA brigadalarida CSK mavjud bo'lsa-da, ular kam rivojlangan va o'sib borayotgan armiya talablariga javob bermagan. Oxir-oqibat, 24 ta armiya jangovar brigadalarining har biriga bittadan to'liq ishlab chiqilgan CSK tayinlanishi rejalashtirilgan edi. Har bir CSK Cashf Tolai deb nomlangan Intelligence toli (kompaniya) ni o'z ichiga olgan. Har bir kompaniya atrofdagi hudud va Tolibon harakati haqida ma'lumot to'plash uchun mas'ul edi.[148] Bo'linma a'zolari mahalliy aholi bilan yaqin aloqada bo'lib, dushmanning atrofdagi hududlarni nazorat qilishini rad etishga harakat qildilar.
Jangovar xizmatni qo'llab-quvvatlash AQShni rivojlantirishning dastlabki ustuvor yo'nalishi emas edi, chunki AQSh kelishuvlaridan foydalanish mumkin edi. Ammo ANA o'zini o'zi ta'minlashi uchun 90 ta piyoda kandakka asbob-uskunalar bilan ta'minlash uchun mas'ul bo'lgan Korps Logistics Kandak tuzilishi kerak edi. CLK yangi og'irroq jihozlarga, shu jumladan BTRlarga texnik xizmat ko'rsatish uchun mas'ul edi.215-korpus hududida AQSh dengiz jangovar logistika bataloni 2010 yil yanvar oyida ANA 5-chi Kandak, 1-brigada, 215-chi ANA korpus logistika Kandakning mashg'ulotlari juda yaxshi o'tganligini va bo'linma kunning ko'p qismini o'z zimmasiga olishga qodirligini e'lon qildi. -o'z-o'zidan kundalik faoliyat. ANA hech qachon o'zini o'zi ta'minlashga erisha olmadi va AQShning logistika va havo yordamini yo'qotgach, ANA 2021 yilgi Tolibon hujumi paytida parchalanib ketdi va bir qator muzokaralar natijasida taslim bo'ldi.
Afg'oniston chegara kuchlari (ABF) Afg'onistonning qo'shni davlatlar bilan chegaradosh hududining ichki qismiga 50 kilometr (30 mil)gacha cho'zilgan xavfsizligi uchun mas'ul edi. 2017-yil dekabr oyida Afgʻoniston Milliy Politsiyasining Afgʻoniston Chegara Politsiyasi (ABP) xodimlarining aksariyati ABFni shakllantirish uchun Afgʻoniston Milliy Armiyasiga oʻtkazildi. Afg'oniston milliy politsiyasi chegara punktlari va xalqaro aeroportlarda bojxona operatsiyalari uchun 4000 nafar ABP xodimlarini saqlab qoldi. ABF yettita brigadadan iborat edi.
Afg‘oniston Milliy Fuqarolik Tartibi Kuchlari (ANCOF) fuqarolik tartibi va qo‘zg‘olonga qarshi kurash uchun mas’ul edi. 2018-yil mart oyida Afg‘oniston Milliy Politsiyasining Afg‘oniston Milliy Fuqarolik Tartibi Politsiyasi (ANCOP) xodimlarining aksariyati ANCOFni shakllantirish uchun Afg‘oniston Milliy Armiyasiga o‘tkazildi va ularning roli o‘zgarmadi.Afg‘oniston milliy politsiyasida qolgan 2550 nafar ANCOP xodimi Jamoat xavfsizligi politsiyasini (PSP) tashkil etdi. ANCOF sakkizta brigadadan iborat edi. 2020-yil iyun oyida ANCOF brigadalari Afg‘oniston milliy armiyasi tarkibiga qo‘shiladigan xodimlar bilan tarqatila boshlandi. Afg'on armiyasi 1970-yillardan beri asosiy xizmat miltig'i sifatida Sovet AK-47 bilan jihozlangan. Qo'shma Shtatlarning NATOga a'zo bo'lmagan asosiy ittifoqchisi sifatida Afg'oniston milliardlab dollarlik harbiy yordam olishda davom etdi va Amerikaning M16 miltig'i AK-47 ga xizmat miltig'i sifatida qo'shildi. Bundan tashqari, turli xil AQSh miltiqlari, o'q o'tkazmaydigan jiletlar, tungi ko'zoynaklar, yuk mashinalari va minalarga chidamli pistirmalardan himoyalangan mashinalar xizmatga kirdi. Ilgari ANA Xalqaro yuk mashinalari bilan shartnoma tuzgan bo'lib, u xodimlar, suv, neftni tashish va qayta tiklash vositasi sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan 2,781 yuk mashinalari parkini ta'minlaydi.Afg'oniston NATOdan tashqari harbiy yordam va ta'minot uchun mintaqaviy ittifoqdoshlari Hindiston va Rossiyaga tobora ko'proq murojaat qildi. Har ikki davlat 2001 yilda AQSh boshchiligidagi aralashuvdan oldin bir necha yillar davomida Tolibonga qarshi yarador jangchilarni moliyalashtirish, o'qitish, ta'minot va tibbiy yordam ko'rsatish bilan Shimoliy ittifoqni qo'llab-quvvatlagan.2001 yil oxirida Tolibon hukumati ag'darilganidan so'ng, Hindistonda afg'on zobitlarini tayyorlashdan tashqari, Afg'onistonda infratuzilmani rivojlantirish loyihalariga bir necha milliard dollar sarmoya kiritdi. Ammo Hindiston, agar BMT tomonidan ruxsat etilgan tinchlikparvarlik missiyasi ostida bo'lmasa, harbiy yordam ko'rsatishni xohlamadi. 2014-yilda Hindiston Rossiya va Afg‘oniston bilan shartnoma imzoladi va u to‘g‘ridan-to‘g‘ri yetkazib berish o‘rniga Afg‘oniston so‘ragan barcha og‘ir texnikalarni Rossiyaga to‘laydi. Shartnoma, shuningdek, Sovet urushidan keyin qolgan og'ir qurollarni qayta tiklashni ham o'z ichiga oladi. 2021-yilda Tolibon hujumi tugaganidan so‘ng Afg‘oniston milliy armiyasi arsenalining katta qismi, jumladan, AQSh harbiy texnikasining katta qismi Tolibon qo‘liga o‘tdi.
Prezident Putinning Afg‘oniston bo‘yicha maxsus vakilining so‘zlariga ko‘ra, toliblar asosan Kalashnikov avtomati, granatomyot (harbiy texnikaga qarshi qo‘llaniladigan, granata otish quroli) va RPG-7 (raketa hujumiga qarshi himoya vositasi) bilan qurollangan.
Xulosa
Afg’oniston qurolli kuchlari hozirda rivojlanib bormoqda.Ular avvallari qurol va texnikalardan foydalanishni bilmagan,lekin hozir esa ular zamonaviy qurol-aslahalardan foydalanishni o’rganishyapti.
Foydalanilgan adabiyotlar
1.qalampir.uz
2.wikipidea.org
3. https://reliefweb.int/report/afghanistan/afghan-national-army-force-fragments?gad_source=1&gclid=Cj0KCQjwgL-3BhDnARIsAL6KZ6_kjc4T9OFvHhz19kZy4bDaNHr811UvJZ3oFKRAlua57rJLW1PLrc8aAjK_EALw_wcB
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Afghan_Army
|
| |
