|
Hkent axborot texnologiyalari universiteti
|
| bet | 1/6 | | Sana | 20.05.2024 | | Hajmi | 0,8 Mb. | | #245942 |
Bog'liq mustaqil ish
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
‘‘Fizika 2’’ fanidan
Mustaqil ishi
Sferik yorug‘lik to‘lqinlarida yorug‘lik difraksiyasi
Guruh:215-20
Bajardi: Raxmatov Navro’zbek
Tekshirdi: Xolmedov Xamid
Toshkent 2024
Reja:
1. Gyuygens-Frenel prinsipi. Frenel zonalari.
2. Frenel difraksiyasi.
3. Dumaloq tirqishda Frenel difraksiyasi
4. Dumaloq diskda Frenel difraksiyasi
Yorugʻlik difraksiyasi
Yorugʻlik difraksiyasi - tor maʼnoda — yorugʻlikning noshaffof jismlar (ekranlar) chegaralarini aylanib oʻtish hodisasi yorugʻlikning geometrik soya sohasiga oʻtishi Keng maʼnoda — toʻlqin optikasidan geometrik optikaga oʻtish chegaraviy sharoitlarida yorugʻlik toʻlqin xossalarining namoyon boʻlishi. Tuman tomchilarida yorugʻlikning sochilishi, optik sistemalar (mikroskop)da tasvirning shakllanishi va b. bunga misol boʻla oladi. Yo. d. yorugʻlik toʻlqin uzunligi X ga bogʻliq; u X,—"0 da yoʻqoladi. Qizil nur binafsha nurga nisbatan kuchliroq difraksiyalanadi. Bu hodisadan foydalanib, oq yorugʻlikni difraksiya spektriga ajratish mumkin. Yo. d.ningtaqribiy nazariyasini 1816-yilda O. Frenel yaratgan. Bu nazariyaga koʻra, Yo. d. ikkilamchi toʻlqinlar interferensiyasm natijasidir. Bu nazariyadan asboblar optikasida difraksion effektlarni hisoblashda keng foydalaniladi. Ekranlar sistemasi orqasidagi yoritilganlikni Frenel zonalari vositasida hisoblash usuli zonaviy plastinka Dumaloq ekran atrofida yorugʻlik nurlaridan hosil boʻlgan difraksion halqa. Frenel zonalari usuli difraksiya manzarasini faqat bir nechta zona tashkil qilgan holda samaralidir. Ushbu hollarni Frenel difraksiyasi yoki yigʻiluvchi nurlardagi difraksiya deyiladi. Agar S sirt zonaning kichik kismini tashkil qilsa yoki difraksiya uzokdan kuzatilsa (Fraungofer difraksiyasi), uni tushuntirish uchun muayyan nuqtaga yigʻiluvchi ikkilamchi toʻlqinlar fazalaridagi oʻzgarishlarni hisobga olish lozim. Yo. d.ning toʻliq nazariyasini 1882-yilda G. R. Kirxgof yaratgan. Yo. d. optika va fizikada katta ahamiyatga ega. Mas, u optik asboblar imkoniyatlari chegaralarini, mikroskoplar va teleskoplarning ajrata olish qobiliyatlarini, ochiq rezonatorlarning ayelligini va b.ni aniklashga imkon beradi. Lazerlarning yaratilishi Yo. d.ga oid yangi xrdisa va masalalarni yuzaga keltirdi. Bular jumlasiga qisman kogerent maydonlar difraksiyasi yoki nochizigʻiy optik muhitlardagi oʻzdifraksiya hodisasi va b. Kiradi
Fizika va fotografiya dunyosiga yorug'lik fenomeni ta'sir qiladi yorug'likning difraksiyasi. Juda yaxshi aniqlikni ta'minlash uchun mo'ljallangan ko'plab professional kamera linzalari mavjud. Biroq, bu juda sifatli bo'lsa ham, ular bu yorug'lik hodisasidan qochib qutula olmaydilar.
Ushbu maqolada sizga yorug'likning difraksiyasi nima ekanligini va uning xususiyatlari va ahamiyati haqida gapirib beramiz.
|
| |
