energiya 0,005eV ga teng bo’ladi. Sinxrotronda esa xuddi shu parametrlar uchun
yo’qotilgan energiya 29,5 MeV ga tengdir.
Sinxrofazotronda zarrachalarni orbitalarda turg’unlik holatini ta’minlash
kuchsiz va kuchli fokuslash orqali amalga oshiriladi.
Sinxrofazotronda tezlatish
moslamasi sifatida hajmiy rezonator va dreyf trubkalari ishlatiladi. Agar kuchlanish
chastotasi kichik soha oralig’larida o’zgarsa, bunda rezonatorlardan foydalanish
maqsadga muvofiqdir.
Hajmiy rezonatorning tuzilishi.
rasmda hajmiy rezonatorning tuzilishi ko’rsatilgan. Rasmda 1-rezonator, 2-
tezlashtirish oralig’i, 3-ferrit halqalari, 4-vakuum
kamerasi, 5-va 6-koaksial
kabellar. Koaksial kabellar yordamida (5 va 6), tezlashtirish oralig’iga(2) elektr
maydoni beriladi. Ferrit halqalari qo’shimcha induktivlikni hosil qiladi. O’zgarmas
tok ta’sirida magnitlanadi va ferrit halqasining magnit singdiruvchanligi o’zgaradi.
Natijada rezonatorning hususiy chastotasi o’zgaradi:
𝑓
0
=
1
(2𝜋√𝐿𝐶)
,
bu yerda S- rezonatorning sig’imi.
Agar dreyf trubkalari ishlatiladigan bo’lsa, tezlatish sistemasi sodda
ko’rinishga keladi. Bunda uchta trubkalar ishlatiladi
va ular ketma-ket
joylashtiriladi. O’rtada joylashgan trubkaning uzunligi chetdagilarga nisbatan
kattaroq bo’ladi. Trubkalarga yuqori chastotali kuchlanish beriladi. Trubka
oraliqlarida o’zgaruvchan elektr maydoni hosil bo’ladi. Tezlashtirilayotgan zarracha
birinchi oraliqda energiya oladi va o’rtada joylashgan trubkadan o’ta boshlaydi.
O’tish davomida keyingi trubka oralig’idagi maydon o’zining qutbini o’zgartirishga
ulguradi va zarracha yana qo’shimcha energiya oladi.
Sinxrosiklotronda zarra maksimum energiyasi W~1
GeV dan oshmaydi,
chunki tezlashtiruvchi elektr maydoni chastotasining keskin kamayishi imkon
bermaydi. Bundan tashqari zarra orbitasi otrib borishi bilan magnit maydoni
kamayishi juda katta radiusni tashkil etadi. Masalan:
sinxrosiklotronda zarra
energiyasi W = 10 GeV bo‘lsa, magnit maydon H kamayishi 20%, dastlabki H
0
=
18000 erst dan H = 14500 erst gacha kamayadi, radiusi R = 25 m boMib, magnit
og‘irligi ~1,5*10
6
t bo’ladi. Shuning uchun energiyasini oshirishning boshqa usuli
sinxrofazotronda
zarrani
o‘zgarmas
radiusda
tezlatishdir.
Sinxrofazotronda zarrani o ‘zgarmas radiusda tezlatish uchun
Sinxrofazotronda zarra aylana halqada va to‘g‘ri chiziqli harakatda qatnashadi,
tezlashtiruvchi rezonator halqa va to‘g‘ri chiziqli bo’laklar orasiga joylashgan.
Tezlashtirilayotgan zarralar o‘zgarmas orbitada harakatlanishi uchun
orbitaga
yetarli
darajada
tezlashtirilib
injeksiya
(purkash)
qilinadi.
Sinxrofazotroning maksimum energiyasi injeksiya energiyasiga bog'liq:
