97
U foydalanuvchiga savollar beradi va uning javoblariga
asoslanib mantiq chizigʻiga rioya qiladi Bu keyingi
savollarga va oxir-oqibatda yakuniy natijaga olib keladi
akunlovchi mexanizm muammolarni hal qilish vositasidir
U muammoning yechimi bosqichlarini tashkil qiladi va
boshqaradi Buning uchun koʻpincha
zan ir
usulidan
foydalanadi U mulohaza yuritish chizigʻini shakllantirish
maqsadida
-
qoidasini bir-biriga bogʻlaydi
IF
qoidasining bir qismi shart hisoblanadi, masalan,
IF
men
och boʻlsam
qoidasining bir qismi harakat, yaʼni
IF
men och boʻlsam,
men nimadir yeyishim kerak.
Natijalarni olish uchun foydalanish mumkin boʻlgan
ikki asosiy usul bor. Tegishli usul ekspert tizim yakuniy
natijani, yaʼni xulosa yoki harakatlar yoʻnalishini olishga
moʻljallangan yoki yoʻqligiga bogʻliq boʻladi oki u
maʼlum xulosa, yaʼni maqsaddan boshlanadi Agar
jarayon shartlar toʻplami bilan boshlansa va zanjir
yakuniy xulosa tomon harakatlansa, bu toʻgʻridan
toʻgʻri mantiqiy xulosa chiqarish deb ataladi
Toʻgʻridan toʻgʻri mantiqiy xulosa chiqarish tizimida ekspert
tizim kiritiladigan maʼlumotlarni qabul qiladi hamda
oʻzida mavjud bilimlar va qoidalar bilan taqqoslaydi U
yakuniy maqsad yoki natijaga erishmagunicha harakatda
davom etadi Toʻgʻridan toʻgʻri mantiqiy xulosa chiqarish
tizimi maʼlumotlar orqali boshqariladi Muammo haqidagi
maʼlumotlar toʻplanadi, natijada tizim ma’lumot asosida
yakuniy xulosa chiqaradi
Agar jarayon maʼlum xulosadan boshlansa, biroq unga
eltuvchi yoʻl nomaʼlum boʻlsa, xulosa chiqarish tizimi
teskari yoʻnalishda ishlaydi va mantiqiy xulosa chiqarish
teskari zanjir deb ataladi. Bu vaziyatda tizim maqsad va
yechimga ega boʻladi hamda yakunlovchi mexanizm buni
isbotlash uchun dalillar qidirishga harakat qiladi.
Afzalliklari
Kamchiliklari
Ekspert tizimlari izchillik
kasb etadi. Qarorlar har
doim bir xil maʼlumotlar
va mantiq bilan qabul
qilinadi. Shuning uchun
ushbu qaror ayni vaziyat
uchun hamisha bir xil
boʻladi Odam esa diqqat
yetishmasligi yoki ayrim
faktlarni unutib qoʻyishi
tufayli har xil yechimlarni
berishi mumkin.
Bugungi kungacha
ekspert tizimlar odam
kabi soʻrash uchun yangi
savollar yoki mantiqdan
foydalanishning yangicha
usullarini kashf qilib,
oʻrgana olmagan Agar
ularning bilimlar bazasi va
yakunlovchi mexanizmi
dasturchilar tomonidan
yangilanmasa, ular
oʻzlari dasturlashtirilgan
mantiq va bilimlar bilan
cheklangan. Mashinaviy
oʻrganish va sunʼiy
intellekt sohasidagi soʻnggi
natijalar ekspert tizimlari
moslashuvchanlik va
kiritilayotgan ma’lumotlar
asosida boshqaruvsiz
oʻrganishga qodir ekanini
koʻrsatmoqda
Ular ulkan xotiraga ega
va butun dunyodagi
ekspertlar foydalanishi
mumkin boʻlgan barcha
bilimlarni oʻz ichiga oladi
Odamlar cheklangan
bilimga ega va unutish
ehtimoli katta.
Ular intuitsiyadan
foydalana olmaydi Odam
aksar hollarda koʻplab
mantiqiy bosqichlardan
oʻtmasdan turib axborot
fragmentlari oʻrtasidagi
bogʻliqlikni tezda koʻra
oladi. Kompyuter buni
bajara olmaydi.
Ulardan har doim foy-
dalanish mumkin — 24/7.
Ekspertlar esa bunday
emas, ular dam olish va
uyquga ehtiyoj sezadi.
Ularda mehr yoʻq
kompyuter emas,
inson-shifokorning
iliq munosabati va
hamdardligi bemorga
koʻproq dalda beradi
Ular bir nechta
foydalanuvchiga
moʻljallangan va internet
orqali ulardan hamma
foydalanishi yoki tizim
nusxalanishi hamda
tarqatilishi mumkin.
Odamlar bir urinishda
faqat bitta muammoni
yecha oladi, shu bois
soʻrovlar ustuvorlik
darajasiga qarab
tartiblanishga majbur.
Odamlardan kutib turish
yoki keyinga qoldirish
soʻraladi
Ular amaldagi holatlar
boʻyicha tajribalarni
qoʻllay olmaydi Ekspert
oʻzi oldin duch kelgan
muammoga aynan oʻsha
savollar toʻplamini qayta
bermay turib tezkorlik
bilan xulosa chiqaradi
Ekspert tizim buni bajara
olmaydi.
