|
Ii-bob. Qattiq jismlarning tuzulishi va strukturasi 1-Laboratoriya ishi. Kristall ko‘pyoqlilarning simmetriya guruhlarini aniqlashBog'liq 1 laboratoriyaKristall strukturasi bu fizik reallikni ifodalaydi, ya‟ni
zarralarning konkret joylashuvi nazarda tutiladi. Demak, fazoviy
panjara bu bir xil nuqtalarni ko„paytirish uchun xizmat qiladi.
Struktura esa zarraning real joylashgan o„rnini ifodalaydi.
Panjarani elementar yacheykani davriy ravishda translyatsiya
qilish bilan hosil qilish mumkin. Translyatsiya vektorlarining
boshlang„ich koordinatasi sifatida istalgan nuqtani olish mumkin.
Agar biror tugunni sanoq boshi sifatida qabul qilsak, boshqa
tugunning R radius vektorini quyidagi formula yordamida
aniqlash mumkin.
R
ma
nb
pc
(1)
, ,
m n p
sonlar bo„lib, yacheyka qirrasining ma‟lum bir qismini
ko„rsatadi. Elementar yacheyka umumiy holda qiyshiq burchakli
parallelopipeddan iborat bo„lib, uning qirralari a,b,c va
burchaklari
^
,
b c
^
c a
,
^
a b
bo„lgan bu
kattaliklar panjara parametrlari deyiladi. Elementar yacheyka
o„lchamini ifodalovchi a, b va c parametrlar panjara doimiysi
deyiladi. Eng qisqa parallelopipeddan tashkil topgan panjaraning
qo„shimcha tugunlari uning sirtida boshqa bo„lmasa, yoki
elementar yacheykaning ichida birorta tugun bo„lmasa, bunday
yacheykaga primitiv elementar yacheyka deyiladi (1, c - rasm).
Elementar yacheykani turlicha tanlab olish mumkin (1 -
rasm), ammo u quyidagi shartlarni qanoatlantishi kerak:
1. Panjara simmetriyasi eng yaxshi ko„rinishda namoyon
bo„lsin;
2. Iloji bo„lsa, to„g„ri burchakka ega bo„lsin;
3. Iloji boricha eng kichik yuzaga ega bo„lsin.
3. c
23
4. Yuza birligiga to„g„ri keluvchi tugunlar soniga panjaraning
retikulyar zichligi deyiladi.
с
1 - rasm. Yassi panjara: a - turli xil asosiy translyatsiyalar; b -
turli xil elementar yacheykalar; c - yassi panjara simmetriyasini
yaqqol ifodalovchi, ikkita bir - biriga eng yaqin translyatsiya
asosida qurilgan primitiv elementar yacheyka.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Ii-bob. Qattiq jismlarning tuzulishi va strukturasi 1-Laboratoriya ishi. Kristall ko‘pyoqlilarning simmetriya guruhlarini aniqlash
|
