|
Ii bo`lim. Anorganik kimyo. 1-Ma`ruza. Mavzu: Metallmaslar. Vodorod. Suv. Reja
|
| bet | 49/51 | | Sana | 09.01.2024 | | Hajmi | 198,84 Kb. | | #132889 |
Bog'liq 1-Ma`ruza. Mavzu Metallmaslar. Vodorod. Suv. Reja. Metallmaslar-fayllar.orgXrom (III) oksid Cr2O3–yashil rangli qiyin suyuqlanadigan kukun. Amfoter xossalarga ega. Ishqorlar bilan birga suyuqlantirilganda xromitlar hosil bo`ladi. Bu oksidga Cr(OH)3 muvofiq keladi.
Xrom (III) gidroksid Cr(OH)3 Cr3+ tuzlariga ishqorlarning eritmalari ta`sir ettirilganda kulrang-yashil iviqsimon cho`kma holida olinadi. Amfoter xossalariga ega, kislotalar va ishqorlar bilan reaksiyaga kirishadi. Ishqorlar bilan qo`shib suyultirilganda metaxromitlar va ortoxromitlar olinadi.
(NH4)2Cr2O7 = Cr2O3 + N2↑ + 4H2O; Cr2O3 + 2NaOH = 2NaCrO2 + H2O
Cr3+ + 3OH- = Cr(OH)3↓ ; Cr(OH)3 + 3H+ = Cr3+ + H2O
Cr(OH)3 + NaOH + 2H2O = Na[Cr(OH)4(H2O)2] yoki
Cr(OH)3 + OH- + 2H2O = [Cr(OH)4(H2O)2]-
Cr(OH)3 + NaOH = NaCrO2 + 2H2O; Cr(OH)3 + 3NaOH = Na3CrO3 + 3H2O
Cr(OH)3 = Cr2O3 + 3H2O
Xrom (VI) oksid CrO3–to`q qizil kristall modda. Kuchli oksidlovchi, bunda Cr2O3 ga aylanadi. Kislotali xossalarga ega. Bu oksidga H2CrO4–xromat kislota va H2Cr2O7–dixromat kislotalar muvofiq keladi.
3S + 4CrO3 = 3SO2 + 2Cr2O3 ; 4CrO3 = 2Cr2O3 + 3O2
K2Cr2O7 + H2SO4 = 2CrO3↓ + K2SO4 + H2O
CrO3 + H2O = H2CrO4 2CrO3 + H2O = H2Cr2O7
H2Cr2O7 + H2O = 2H2CrO4
Agar har xil oksidlanish darajasida bo`lgan xromning gidroksidlari Cr(OH)2, Cr(OH)3 va H2CrO4 o`zaro taqqoslansa, quyidagicha xulosa kelib chiqadi: oksidlanish darajalari ortib borishi bilan gidroksidlarning xossalari o`zgarib boradi, ya`ni asos xossalari kamayadi va kislotali xossalari kuchayadi.
Cr(OH)2 asos xossalarini namoyon qiladi, Cr(OH)3 amfoter xossalarni namoyon qiladi, H2CrO4 esa kislota xossalarini namoyon qiladi.
2CrO42- + 2H+ ↔ Cr2O72- + H2O Cr2O72- + 2OH- ↔ 2CrO42- + H2O
3SO2 + K2Cr2O7 + H2SO4 = K2SO4 + Cr2(SO4)3 + H2O
2Na[Cr(OH)4(H2O)2] + 3Br2 + 4NaOH = 2H2CrO4 + 6NaBr + 8H2O
Cr2(SO4)3 + 2KMnO4 + 7H2O = K2Cr2O7 + 2Mn(OH)4 + 3H2SO4
3. Temir, olinishi, xossalari, oksidlari, gidroksidlari va tuzlari.
Tabiatda uchrashi. Temir alyuminiydan keyin–tabiatda eng ko`p tarqalgan element. Temirning yer po`stlog`idagi umumiy miqdori 5,1 % ni tashkil etadi. Temir ko`pchilik minerallar tarkibiga kiradi. Uning eng muhim rudalari quyidagilar hisoblanadi: magnitli temirtosh Fe3O4, qizil temirtosh Fe2O3, qo`ng`ir temirtosh Fe2O3•H2O, pirit FeS2.
Fizik–kimyoviy xossalari. Temir–yaltiroq kumushrang-oq metall. Zichligi 7,87 g/sm3, suyuqlanish harorati 1539 0C. Temir oson magnitlanadi va magnitsizlanadi. Temir massa sonlari 54, 56, 57 va 58 bo`lgan to`rtta barqaror izotopdan tarkib topgan. Sun`iy yo`l bilan olingan radioaktiv izotoplari ham ishlatiladi.
Temir suyultirilgan sulfat va xlorid kislotalarda eriydi, ya`ni vodorod ionlari ta`sirida oksidlanadi: Fe + 2H+ = Fe2+ + H2↑
Temir yuqori haroratda (700-900 0C) suv bug`lari bilan reaksiyaga kirishadi, qattiq qizdirilgan temir sim kislorodda ravshan alanga berib yonib kuyindi–temir (II,III) oksid hosil qiladi:
3Fe + 2O2 = Fe3O4 3Fe + 4H2O = Fe3O4 + 4H2↑
Temir isitilganda galogenlar va oltingugurt bilan, yuqori haroratda fosfor, ko`mir, kremniy bilan reaksiyaga kirishadi:
Fe + Cl2 = FeCl2 3Fe + C = Fe3C
Fe + S = FeS Fe + Si = FeSi
Temir (II) oksid FeO–oson oksidlanadigan qora kukun. FeO asos xossalarini namoyon qiladi. Bu oksidga Fe(OH)2 muvofiq keladi.
Temir (II) gidroksid Fe(OH)2 havosiz joyda Fe2+ tuzlariga ishqorlar ta`sir ettirilganda oq cho`kma holida hosil bo`ladi. Asos xossalariga ega, havo kislorodi ta`sirida oksidlanib, Fe(OH)3 ga aylanadi.
Fe2O3 + CO = 2FeO + CO2 Fe2+ + 2OH- = Fe(OH)2
4Fe(OH)2 + O2 + 2H2O = 4Fe(OH)3
Temir (III) oksid Fe2O3–temirning eng barqaror tabiiy kislorodli birikmasi. Kislotalarda erib Fe3+ tuzlarini hosil qiladi. Bu oksidga Fe(OH)3 muvofiq keladi.
Temir (III) gidroksid Fe(OH)3 Fe3+ tuzlariga ishqorlar ta`sir ettirilganda qizil-qo`ng`ir cho`kma holidahosil bo`ladi. Amfoter xossalariga ega, kislotalar va ishqorlar bilan reaksiyaga kirishadi.
Fe3+ + 3OH- = Fe(OH)3↓
Fe2+ + H2O ↔ Fe(OH)+ + H+ Fe3+ + H2O ↔ Fe(OH)2+ + H+
Fe(OH)3 + 3H+ = Fe3+ + 3H2O Fe(OH)3 + 3OH- = [Fe(OH)6]-
Noma`lum eritma tarkibidagi Fe2+ va Fe3+ kationlarini quyidagi usullar yordamida oson bilib olinadi.
Fe3+ + 3NCS- ↔ Fe(NCS)3 temir (III) tiosianat
K4[Fe(CN)6] ↔ 4K+ + [Fe(CN)6]4- sariq qon tuzi
3[Fe(CN)6]4- + 4Fe3+ = Fe4[Fe(CN)6]3↓
temir (III) geksasianoferrat (berlin zangorisi)
K3[Fe(CN)6] ↔ 3K+ + [Fe(CN)6]3- qizil qon tuzi
2[Fe(CN)6]3- + 3Fe2+ = Fe3[Fe(CN)6]2↓
temir (II) geksasianoferrat (turnbul ko`ki)
|
| |
