3.Milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning qayta tiklanishi.
Barchamizga ma’lumki, jamiyat ma’naviyati - mamlakat barqarorligi taraqqiyotining muhim sharti va kafolatidir. Biron-bir mamlakat o‘z ma’naviy imkoniyatlarini, odamlar ongida ma’naviy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirmay, xalqning milliy ruhini uyg‘otmay va mustahkamlamay turib, yuksak taraqqiyot darajasiga ko‘tarila olmaydi. Ma’naviyat insonni ruhiy poklanish va yuksalishga da’vat etadigan, uning ichki olamini boyitadigan, iymon-irodasini, e’tiqodini mustahkamlaydigan, vijdonini uyg‘otadigan qudratli kuchdir. Tarix guvohlik beradiki, mamlakatimiz bir necha bor ajnabiy bosqinchilar hujumiga duchor bo‘lgan, qaramlik zulmi ostida qolgan davrlar ham bo‘ldi. Buning oqibatida xalqimizning boy ma’naviy merosi, urf-odatlarini qadrsizlantirishga urinishlar bo‘ldi.
Ayniqsa, so‘nggi mustamlakachilik, sovetlar tuzumi davrida milliy qadriyatlarimiz, urf-odatlarimiz oyoqosti qilindi. Ona tilimiz, boy ma’naviy merosimiz qadrsizlantirildi, ko‘plab masjid-madrasalar, milliy maktablar, tarixiy yodgorliklar buzildi, qarovsiz qoldi. Avlodlarimiz yetishtirgan allomalarimiz idealist degan yorliq bilan qoralandi, asarlarini unutish, yo‘qotish siyosati yuritildi. Islom dini qadriyatlari, musulmonlarning e’tiqodlari oyoqosti qilindi, ruhoniylar quvg‘in ostiga olindi. Mustabid tuzum hukmdorlari madaniy inqilob shiori ostida o‘zbek xalqining yuzlab iqtidorli, milliy-ozodlik uchun kurashgan vatanparvar ziyolilarini, istiqlolchi farzandlarini siyosiy qatag‘on qildi, ularning nomlarini xalqimiz xotirasidan o‘chirib tashlashga harakat qilar edi.
O‘zbek xalqining o‘ziga xos milliy qadriyatlari bor. Milliy qadriyat deganda millat uchun muhim ahamiyatga ega bo‘lgan xususiyatlari, an’analari, marosimlarini tushunamiz.
O‘zbek xalqining shakllanishi qancha uzoq tarixiy jarayonda sodir bo‘lgan bo‘lsa, uning milliy qadriyatlari ham Shuncha uzoq tarixiy jarayon davomida shakllangan. Qadriyatlar dastlab mahalliy mazmunda, ya’ni Xorazm, Surxondaryo, Buxoro, Samarqand, Toshkent, Farg‘ona va hokazo hududlarda yashovchi elatlarga xos urf-odatlar, rasmrusumlar, marosimlar tarzida shakllanadi. So‘ngra ularning eng yaxshilari asrlar davomida saralanib umummilliy qadriyatlar darajasiga ko‘tariladi. Òurli mamlakatlarga xos eng yaxshi qadriyatlar saralanib umuminsoniy qadriyatlarga aylanadi. Shu boisdan ham har bir inson uchun o‘z milliy qadriyatlarini, Shuningdek umuminsoniy qadriyatlarni bilish ham farz, ham qarzdir.
O‘zbek xalqiga xos quyidagi jihatlar uning milliy qadriyatlari sifatida boshqa xalqlar tomonidan e’tirof etilgan:
tug‘ilgan makon va ona yurtiga ehtirom;
avlodlar xotirasiga sadoqat;
kattalarga hurmat, kichiklarga izzat;
mehmondo‘stlik;
bolajonlik;
ma’naviyat-axloq-odob-ma’rifat;
muomalada mulozamat, hayo, andishalilik;
og‘ir kunlarda vazminlik, sabr-toqat va hokazo.
Mustaqillik yillarida xalqimizning milliy qadriyatlarini tiklash, yangi ma’no-mazmun bilan boyitish yo‘lida bir qator xayrli ishlar amalga oshirildi.
Xalqimizning azaliy qadriyatlaridan biri „Navro‘z“ bayramidir. Qaramlik davrida mana Shu ardoqli bayramni nishonlash ham taqiqlangan edi. 1991-yildan boshlab O‘zbekiston hukumatining qarori bilan 21- Mart “Navro‘z” milliy xalq
|
bayrami kunisifatida belgilanib, dam olish kuni deb e’lon qilindi. Xalqimiz Navro‘z kunlarida hasharlar uyushtirib, dalalarga ko‘chatlar ekish, ko‘chalarni tozalash tadbirlarini, turli ommaviy o‘yinlar, poyga musobaqalari, sayllar uyushtiradilar, yetim-yesirlarga va nogironlarga yordam berib, marhumlar qabrlarini ziyorat qiladilar.1994 - yil 23- apreldagi Prezident farmoni asosida tashkil etilgan Respublika
|
“Ma’naviyatvama’rifat” jamoatchilikmarkazio‘zbekxalqiningma’naviy-madaniymerosinitiklash, millatkelajaginibelgilaydigang‘oyalarniyuzagachiqarish, yuksakiste’dodvatafakkursohiblariningaqliy-ijodiysalohiyatiniVatanravnaqisariyo‘naltirishgaqaratilganmuhimtadbirlar, anjumanlar, ko‘rgazmalartashkiletishniyo‘lgaqo‘ydi. Markaztomonidanaholiorasidao‘tkazilgansotsiologiktadqiqotlar, so‘rovlarasosidaishlabchiqilganma’naviy-ma’rifiyishlarnitashkiletishbo‘yichatavsiyalarjamoatbirlashmalari, ilmiyijodiymuassasavatashkilotlar, ommaviy-axborotvositalariningma’naviy-tarbiyaviyfaoliyatisaviyasiniyaxshilashdamuhimahamiyatkasbetdi.
1996- yil 9- sentabrdaqabulqilingan “Ma’naviyatvama’rifat” jamoatchilikmarkaziishiniyanadatakomillashtirishto‘g‘risida“ giPrezidentfarmonijamiyatma’naviyatiniyuksaltirishgaxizmatqilmoqda. 1996- yilyanvardaRespublika “Ma’naviyatvama’rifat” jamoatchilikmarkazihuzurida „Oltinmeros“ xalqaroxayriyajamg‘armasituzildi. 1996- yil 27 – sentabrdaRespublikaVazirlarMahkamasining “Oltinmeros” xayriyajamg‘armasiniqo‘llabquvvatlashto‘g‘risida“ giqarorigabinoanmazkurjamg‘armadavlattomonidanmoddiyjihatdanqo‘llab-quvvatlandi. „Oltinmeros“ xayriyajamg‘armasi “Xalqmerosidurdonalari” ilmiyanjumanlarini, xorijdanizlabtopilganqo‘lyozmalar, tarixiyhujjatlar, xalqhunarmandchiligiamaliysan’atnamunalari, yodgorliklarinitahlilqilish, ko‘riktanlovlaro‘tkazishbilanshug‘ullanmoqda.
1996-2002-yillarda “Oltinmeros” jamg‘armasisa’y-harakatlarinatijasidabuyukallomalarimizyaratganko‘plabmadaniy-ma’naviymerosnamunalarimamlakatimizdanvaxorijiydavlatlardanizlabtopildi, jamlandihamdakutubxonavamuzeylargajoylashtirildi. Shuningdek, uxalqimizningrasm-rusumlarini, urf-odatlarini, marosimlarinio‘rganish, tiklash, xalqimizgaqaytarish, ularningma’no-mohiyatini, hozirgikundagiahamiyatinikengommagatushuntirishishigakattahissaqo‘shmoqda.
|
