|
Individual loyiha ishi
|
| bet | 9/9 | | Sana | 21.05.2024 | | Hajmi | 0,67 Mb. | | #248294 |
Bog'liq IL 2 Uslubiy ko\'rsatma (1)Dastlabki kriptografiya (XVI asr boshigacha) bosqichi uchun sodda usullardan foydalanib, shifrlangan matn mazmunidan begonalarni chalg‘itish xosdir. Bu bosqichda axborotni muhofaza qilish uchun kriptografiya oilasiga mansub, ammo aynan bo‘lmagan kodlash usullaridan foydalanilgan. Foydalanilgan shifrlarning ko‘pchiligi bir alifboli o‘rniga qo‘yish yoki ko‘p alifboli o‘rniga qo‘yishga asoslangan.
…………………………………………………………..(matn)
II BOB Affin tizimidagi Sezar shifrlash usulida ma’lumotlarni shifrlash va deshifrlash. 2.1 Affin tizimidagi Sezar shifrlash usulida ma’lumotlarni shifrlash
Affin kripototizimlari keng tarqalmagan o‘rniga qo‘yish usullari sanalib, bir alfavitli shifrlash usullariga kiradi. Bu tizimlarga affin tizimidagi Sezar usuli, ROT13 va Atbash usullari kiradi.
Affin tizimidagi Sezar usulida har bir harfga almashtiriluvchi harflar maxsus formula bo‘yicha aniqlanadi: E(x)=ax+b (modm), bu yerda a, b - butun sonlar bo‘lib, kalitlar hisoblanadi, 0≤a, bm – alfavit uzunligi.
Deshifrlash jarayoni quyidagi formula asosida amalga oshiriladi: . Bu yerda a-1 modm bo‘yicha a ga teskari bo‘lgan son.
Lotin alfaviti foydalanilganda u quyidagicha raqamlanadi:
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
|
G
|
H
|
I
|
J
|
K
|
L
|
M
|
N
|
O
|
P
|
Q
|
R
|
S
|
T
|
U
|
V
|
W
|
X
|
Y
|
Z
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
Shifrlash. Ushbu usulda ma’lumotlarni shifrlash uchun “ATTACK AT DAWN” ochiq matni olinib, kalit sifatida a=3 va b=4 olindi. Alfavit uzunligi m=26 ga teng. Bu holda shifrlash funksifsining umumiy ko‘rinishi quyidagicha bo‘ladi: . Yuqoridagi jadvalga asoslanib quyidagini olish mumkin:
Xabar
|
A
|
T
|
T
|
A
|
C
|
K
|
A
|
T
|
D
|
A
|
W
|
N
|
|
0
|
19
|
19
|
0
|
2
|
10
|
0
|
19
|
3
|
0
|
22
|
13
|
……………………………………………………………………(matn)
2.2 Affin tizimidagi Sezar shifrlash usulida ma’lumotlarni deshifrlash
Deshifrlash jarayoni. Deshifrlash formulasi ga teng bo‘lib, , b=4 va m=26 ga teng bo‘ladi.
Bu yerda modul bo‘yicha a soniga teskari son.
Shifr matn
|
E
|
J
|
J
|
E
|
K
|
I
|
E
|
J
|
N
|
E
|
S
|
R
|
|
4
|
9
|
9
|
4
|
10
|
8
|
4
|
9
|
13
|
4
|
18
|
17
|
Deshifrlashning umumiy ko‘rinishi esa :
Shifrmatn
|
E
|
J
|
J
|
E
|
K
|
I
|
E
|
J
|
N
|
E
|
S
|
R
|
y
|
4
|
9
|
9
|
4
|
10
|
8
|
4
|
9
|
13
|
4
|
18
|
17
|
9(y-4)
|
0
|
45
|
45
|
0
|
54
|
36
|
0
|
45
|
81
|
0
|
126
|
117
|
9(y-4)mod26
|
0
|
19
|
19
|
0
|
2
|
10
|
0
|
19
|
3
|
0
|
22
|
13
|
Xabar
|
A
|
T
|
T
|
A
|
C
|
K
|
A
|
T
|
D
|
A
|
W
|
N
|
Olingan alfavitdagi barcha belgilarni shifrlash natijasi quyidagiga teng bo‘ladi.
Xabar
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
F
|
G
|
H
|
I
|
J
|
K
|
L
|
M
|
N
|
O
|
P
|
Q
|
R
|
S
|
T
|
U
|
V
|
W
|
X
|
Y
|
Z
|
X
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
18
|
19
|
20
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
(3x+4)mod26
|
4
|
7
|
10
|
13
|
16
|
19
|
22
|
25
|
2
|
5
|
8
|
11
|
14
|
17
|
20
|
23
|
0
|
3
|
6
|
9
|
12
|
15
|
18
|
21
|
24
|
1
| ………………………………………………………….(matn) Affin tizimidagi Sezar shifrlash algoritmining dasturiy ta’minoti.
Algoritm dasturini tuzishda Visual C# dasturlash muhitidan foydalanildi. Jarayon aniqroq bo‘lishi uchun dastur forma ko‘rinishida ifodalandi. Quyida dastur bilan tanishib chiqamiz.
Dastlab masalaga mos forma yaratib olamiz:
V
isualStudio 2013 dasturini ishga tushiramiz va Visual C# dasturlash tilini forma oynasini tanlaymiz.
7-rasm. VisualStudio2013 dasturi krish oynasi
Bunda uskunalar panelidan Button, label, textbox, kabi tugma va uskunalarni olib formaga joylaymiz.
8-rasm Dasturning ishchi oynasi
Ushbu oynada bo‘limida shifrlash va deshifrlash uchun kalit kiritiladi, qismiga ochiq matn kiritiladi, qismida esa shifrmatn aks etadi.
Dasturni ishchi kodlarini asosan Shifrlash va Deshifrlash tugmalarini orqali ikki marta chertish orqali hosil bo‘lgan oynalarga kiritiladi.
11-rasm. Dasturning kod kiritish oynasi
………………………………………………………………(matn)
Xulosa
Ushbu Individual loyiha Klassik simmetrik kriptotizimlar va ularning tahlili mavzusida bo‘lib,quyidagi natijalar olindi:
Kriptografiyaning asosiy tushunchalari va axborot xavfsizligini ta’minlashdagi o‘rni o‘rganib chiqildi.
Kritpografik algoritmlarga oid atamalar va ular turlari tahlil qilindi.
Mavjud klassik kriptotizimlar tadqiq qilindi.
Affin tizimidagi Sezar algoritmida shifrlash va deshifrlash jarayonlari ko‘rib chiqildi
Affin tizimidagi Sezar simmetrik klassik kriptografik algoritmi dasturiy ta’minoti ishlab chiqildi.
Yuqoridagi natijalardan kelib chiqib, kriptografik axborotni xavfsizligida ma’lumot konfidensialligini nazorat qilish keng muhim ahamiyatga ega ekanligini bilish mumkin.
………………………………………………………….(matn)
Foydalanilgan adabiyotlar
O’zbekiston respublikasi Prezidentining 2007-yil 3-apreldagi “ O’zbekiston respublikasida axborotning kriptografik himoyasini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” gi PQ-614- son Qarori.
2013-yil 27-iyundagi “O’zbekiston Respublikasining milliy axborot-kommunikatsiya tizimini yanada rivojlantrish chora tadbirlari tog‘risida” PQ-1989- son Qarori.
Vazirlar Mahkamasining 21.11.2007 yildagi “Axborotning kriptografik himoya vositalarini loyihalashtirish, tayyorlash, ishlab chiqarish, realizatsiya qilish, ta’mirlash va ulardan foydalanish faoliyatini litsenziyalsh to‘g‘risidagi nizomini tasdiqlash haqida” gi №242 –sonli Qarori.
S.K.G’aniyev, M.M.Karimov, K.A. Tashev, Axborot xavfsizligi. Toshkent, 2008.
Akbarov Davlatali Yegitaliyevich, Xasanov Po‘lat Fattoxovich, Xasanov Xislat Po‘latovich, Axmedova Oydin Po‘latovna. (t.f.d., professor P.F. Xasanov tahriri ostida) “Kriptografiyaning matematik asoslari” – TOShKYeNT 2010. 210 b
Akbarov D.Ye. “Axborot xavfsizligini ta’minlashning kriptografik usullari va ularning qo‘llanilishi”. Toshkent 2009
Forouzan B.A Kriptografiya i bezopasnost setey: Uchebnoye posobiye/forouzan B.A.; peryusyuanglyupod red A.N. Berlinayu- Myu:Univesitet Informatsionnыx Texnologiy: BINOM. Laboratoriya znaniy, 2010.-784s
Ilovalar.
using System;
using System.Collections.Generic;
using System.ComponentModel;
using System.Data;
using System.Drawing;
using System.Linq;
using System.Text;
using System.Threading.Tasks;
using System.Windows.Forms;
namespace Affin_sezar_usuli
{
public partial class Form1 : Form
{
public Form1()
{
//richTextBox2.Enabled = false;
InitializeComponent();
}
private void button1_Click(object sender, EventArgs e)
{
int key = int.Parse(textBox1.Text); // shifr=key*matn+b;
int n = key % 256;
string matn = richTextBox1.Text;
int k = matn.Length;
int b = 53;
int[] shifr= new int[k];
int[] d = new int[k];
for (int i = 0; i < k; i++)
{
d[i] = (int)matn[i];
………………………………………………………………………(ilova)
III. Qaydlalar uchun.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
|
| |
