532
combine operatoriga misol:
collect operatoriga misol:
Maple dasturida bu operatorlardan foydalanishning ikkichi usuli ham. Unda
maple dasturida birinchi bo`lib matematik ifodalar yoziladi va amal matematik
korinishda ishchi maydonda hosil bo`ladi. Shu ko`rinishni tanlab, sichqonchaning
o`ng tugmasini bosamiz va local menyu chiqadi. Undan kerakli operatorni
tanlaymiz. Masalan, ifodani soddalashtiring.
Soddalashtirishni amalga oshirish uchun matematik ifoda yoziladi. Uning
matematik ko`rinishini tanlab, sichqonchaning o`ng tugmasi bosiladi. Lokal
menyudan [simplify] buyrug`i tanlanadi.
533
Soddalashtirishga doir yana bir misol. Bunda belgilab olish usulidan
foydalanamiz.
Buning uchun matematik ifodani f ga o`zlashtiramiz.
f funksiyaga almashtirish kiritamiz va subs() operatoriga ko`rsatamiz.
Hosil bo`lgan matematik ifodani soddalashtiramiz.
Demak javob x-1 ekan.
Yuqoridagi soddalashtirishni bitta bo`limda ham bajarish mumkin.
534
Algebraik tenglamalar. Algebraik tenglamalarni yechish uchun Maple
dasturida solve operatoridan foydalanamiz. Solve operatorining umumiy yozilishi
quyidagicha:
solve(tenglama yoki tengsizlik, parametr)
Faqat tenglama (tengsizlik) da bitta parametr bo`lishi yoki bolmasligi
mumkin. Masalan, tenglamani yeching.
Bu tenglamani yechish uchun, uni Mapleda kiritamiz.
Solve operatoridan foydalanib, uning yechimini topamiz.
Bitta bolimda ham ushbu tenglamani yechimini topish mumkin.
Parametrli tenglamalarni yechishga doir misollar ko`ramiz. Masalan,
tenglamaning yechimini aniqlang.
Tenglamani Mapleda yozamiz va solve operatoriga x ni topishni
ko`rsatamiz.
Mapleda tenglamalar sistemasini yechshga bir misol ko`raylik. Masalan,
tenglamalar sistemasining yechimini toping.
535
Maplega ifodani kiritamiz va solve ga ikkita parametr ko`rsatiladi.
Tenglamalar sistemasining yechimi { y=1va x=2} hamda {y=2 va x=1}
ekanligini ko`rish mumkin. RootOr bu haqiqiy yechim emas. Shuning uchun uni
inobatga olmaymiz.
Trigonometrik tenglamani yechishga doir bir misol. Tenglamani yeching.
sin(x)+cos(x)=1
Mapleda yechish
Tengsizlikni yechishga doir misol:
Berilgan tengsizlikni qanoatlantiruvchi bular x=2da topilsin
Mapleda quyidagicha yechiladi.
536
Maple dasturining yordamida ixtiyoriy oddiy, trigonometrik, logarifimik,
kompleks, ko`rsatkichli tenglama va tengsizliklar yechish mumkindir.
