kattaliklardir. Lekin sonli o’qning ixtiyoriy bo’lagini butun sonlar ketma-ketligi deb
qarasak, u holda shu ketma-ketlik i – raqami to’grisida gapirish, bu elementlar (butun
sonlar to’plamiga) “butun son” degan umulashtiruvchi nom berish mumkin. Shunday
umumiy
nomga ega, tartiblangan kattaliklar to’plami
muntazam toifadagi
kattaliklar yoki massivlar
deb ataladi.
(Savol: Paskal tilida ishlatiladigan ma'lumotlar necha turga bo’linadi? Muntazam
toifadagi kattaliklar yoki massivlar deb nimaga aytiladi?)
Bir va ko’p o’lchamli masssivlar.
Ularning tashkil etuvchilari massiv tashkil etuvchilari yoki elementlari toifasi
esa bazaviy toifa deb nomlanadi. Massiv tushunchasini A umumiy nomga ega va bir
toifadagi qo’zgalmas kattaliklar ketma ketligidan iborat bo’lgan sonli vektor A={a
1
,
a
2
, a
3
,…, a
n
} misolida tushuntirish mumkin.
Bu yerda a
1
, a
2
, a
3
,…, a
n
– massiv
elementlaridir. Ularni ifodalashda indeksli o’zgaruvchilardan foydalaniladi.
Paskal tilida o’zgaruvchining indeksi to’rtburchak qavslarga olinib yoziladi,
ya'ni A[1]=1.5, A[2]=4.5, A[3]=1.5, A[1]=2.7, A[1]=4.8
Agar dasturda massiv ishlatilayetgan bo’lsa, u holda uni o’zgaruvchilar bo’limi
VAR yeki toifalar bo’limi TYPE da tafsivlash zarur.
Masalan VAR bo’limida massiv quyidagi ko’rinishda tavsiflanadi:
VAR
:ARRAY [] OF
Bu yerda -ixtiyeriy identifikator; ARRAY (massiv) va OF (dan)
– xizmatchi suzlar; - indeks ifoda, bu toifa qiymatlari massiv
elementlarining sonini belgilaydi, shuning uchun bu toifa sifatida REAL va
cheklanmagan INTEGER toifasidan tashkari barcha oddiy toifalarni ishlatish mumkin,
- massiv elementlarining toifasi bo’lib, bu toifa sifatida fayl va
tuplam toifasidan boshqa barcha toifalarni ishlatish mumkin. Dasturda A massivni
kuiidagicha tavsiflash mumkin: VAR A : ARRAY [1..5] OF REAL;
Indeks sifatida faqat son emas balki, qiymati massiv elementlarining tartib
raqamini belgilovchi ifoda ham ishlatilishi mumkin, masalan, A[i+5], B[idiv (j+6)],
YEAR[1988]. Indeksli ifoda qiymatining toifasi massiv elementi indeksining toifasi
deyiladi va bu toifa qiymatlarining to’plami massiv elementlarining sonini va ularning
tartiblanganligini aniqlovchi to’plam bo’lishi kerak.
Ko’p hollarda indeks toifasi sifatida chegaralangan toifa, ko’pincha
chegaralangan butun toifa ma'lumotlari ishlatiladi. Masalan 100 ta haqiqiy elementlari
mavjud bo’lgan massiv quyidagi ko’rinishda tavsiflanishi mumkin. VAR A:ARRAY
[1..100] OF REAL. Bu yerda 1..100 chegaralangan butun toifa A massiv elementalri
soni yuzta ekanligi va ularning tartiblanganligini bildiradi.
