10
ko`p tomli deb ataladi. Shunday arxivlardan katta hajmli ma’lumotlarni qismlarga bo`lib disketalarga
sig`adigan, qulay ko`rinishga keltirish uchun foydalanish mumkin. Bunda har bir qism fayl ham arxiv fayli
deb ataladi.
Arxiv hosil qilish jarayoni arxivlash (arxivatsiya) deyiladi. Siqilgan faylni
eski holiga qaytarish
arxivlarni ochish (razarxivatsiya) deyiladi. Arxivlashni fayllar guruhi, to`liq fayllar strukturasi bo`yicha yoki
papkalar bo`yicha ham bajarish mumkin. Arxivlanuvchi fayllarda papkalar ko`p bo`lsa, ularni oldin bitta
papkaga yig`ib olish ishni osonlashtiradi. Elektron pochta va Internet muhitida arxivlangan holdagi
ma’lumotlarni almashish bir kator kulayliklar yaratadi.
Arxivlash jarayonida ayrim fayllar
juda yaxshi ixchamlanishi, ba’zi hollarda arxivlash natijasida
boshlangich fayl 10-20 baravar siqilishi ham mumkin. Masalan, dastur fayllariga nisbatan tekst va rasm
fayllari ancha yaxshi ixchamlanadi.
Hozirgi kunda har xil arxivatorlar
bir-biridan siqish darajasi, tezligi, foydalanishda qulayliklari,
imkoniyat darajasi bo`yicha farq qiladi. Foydalanuvchi har xil turdagi arxiv fayllarini kengaytmasi bo`yicha
farqlaydi. Siqish turi shu arxivning formati deyiladi.
Arxiv fayllar ham oddiy fayllar kabi nomlanadi va maxsus kengaytirmaga ega bo`ladi. Masalan,
PKZIP/PKUNZIP dasturlarining fayllari .ZIP, ARJ dasturining fayllari .ARJ kengaytirmaga ega bo`ladi.
Ko`p tomli fayllar uchun esa arxivning davomi A01, A02 va dokazo kengaytirmalar oladi.
ZIP-formatli arxiv imkoniyatliroq hisoblanadi. Bu turdagi arxivlar PKZIP arxivatori bilan yaratiladi.
Arxivni ochish uchun PKUNZIP dan foydalaniladi (PKWARE firmasi tomonidan yaratilgan). ZIP - formatli
arxiv boshqa formatli arxivlardan arxivlash jarayonining tez amalga oshirilishi va yuqori darajada siqish
imkonini berishi bilan ajralib turadi.
Hozirgi vaqtda ko`p qo`llaniladigan arxivatorlardan yana biri ARJ hisoblanadi (R.Yangom tomonidan
yaratilgan). Bu arxivator arxivlash va arxivdan chiqarish uchun hizmat qiladi.
Xuddi
shuningdek, ZIP va ARJlarga o`xshash formatlaydigan LHA (X.Yoshizaki) arxivatori ham
mavjud.
Yana ko`p qo`llanadigan arxivatorlardan RAR (YE.Roshal) hisoblanadi. Bu arxivator Norton
Commander
muhitida, foydalanuvchi interfeysi yordamida amalga oshiriladi. Ammo bu arxivatordan
elektron pochtada foydalanish noqulayliklar tug`diradi
Arxivlangan fayl arxivda qaysi fayllar borligini bildiruvchi sarlavhaga ega bo`ladi. Arxiv sarlavhasida
unda saqlanuvchi har bir fayl uchun quyidagi ma’lumotlar saqlanadi:
fayl nomi;
fayl saqlanuvchi (joylashgan) katalog (papka) haqida ma’lumot;
faylning oxirgi marta qayta ishlangan sanasi va vaqti;
faylning diskdagi va arxivdagi o`lchami;
arxivning to`liqligini tekshirishda ishlatiladigan har bir faylning siklik tekshirish kodi.
