191
7-MAVZU. ANIMATSION GRAFIKA
Reja:
1.
Animatsion (Motion) grafika.
2.
Adobe Animate dasturida animatsiyalar yaratish imkoniyatlari; Grafik
obyektlarni harakatlantirish
Animatsion kompyuter grafikasi
. Bo‘sh vaqtda televideniening reklama
e’lonlarini ko‘zdan kechira turib, biz ularda animatsiya elementlaridan
foydalanilganligining guvoxi bo‘lamiz. Bundan 50 yil muqaddam Vold Disney
studiyasi «Oppoqoy va yetti gnomlar» multfilmini yaratgan. U animatsiya tarixida
munosib o‘rin egallagan. Bu 1,5 soat davom etuvchi birinchi animatsiyali tasma
bo‘lgan. U rassom animatorlarning bir necha yillik mashaqqatli mehnatini
ta’riflaydi. 1991 yilda ushbu kompaniyaning Silicon Graphics kompaniyasi IRIS
INDIGO grafik studiyasida tayyorlangan «Sohihjamol va maxluq» animatsion filmi
katta muvafaqqiyatlar bilan namoyish qilindi. Bu barcha filmlar animatsion
kompyuterli grafikasi tufayli amalga oshirilgan edi.
Animatsion grafik o‘zida rang, tasvir va illyustrativ grafika ssenariyasi bilan
ishlashdagi muvaffaqiyatlarni muxandislik grafikasi uch o‘lchamli obyektlarning
yutuklari bilan birlashtirgan. Hozirda o‘z televizorlarimiz ekraniga karab, biz
kompyuter reklama kliplari va teleeshittirishlarning bezaklari ko‘rinishidagi ushbu
unumdor ittifoqning mevalarini o‘z ko‘zimiz bilan ko‘ramiz.
Animatsiya
- bu, obyektlar, kameralar, yorug’lik manbalarini o‘zaro joyini
almashtirish yoki ularning parametrlarini vaqt bo‘yicha o‘zgarishiga ega vazifa,
topshirik.
Hozirgi vaqtda kompyuterli grafikasi vositalarini qo‘llashning ushbu sohasi
g’oyat kuchli rivojlanishni boshdan kechirmoqda. Xorijiy tajribaning ko‘rsatishicha,
hozir dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida kompyuterlashtirilgan reklama
axborotlarining manbalari, ixtisoslashtirilgan kompyuter tizimlarining ma’lumotlar
bazasi mavjud, ularga reklama beruvchilar belgilangan to‘lovlar hisobiga o‘z
firmalari va ular tomonidan ishlab chiqarilgan tovarlar (xizmatlar) hakidagi
192
ma’lumotlarni kiritadi. U yoki bu axborot maxsulotini xarid qilishga qiziqqan
bo‘lajak xaridorlar ushbu ma’lumotlar banklariga telefonlar yoki maxsus terminlar
yordamida hisobli sotsiyalar davomida o‘zlari uchun kerakli axborotlarni oladi.
Tanishtirishlar,
ko‘rgazmalar,
anjumanlar
va
videozallarda
kompyuterlashtirilgan reklamani namoyish qilishning eng samarali vositasi video
proektsion tizimlardan iborat bo‘ladi. Reklamalarni katta ekranli video tizimlar
orqali tarqatish odamlarning axborot ehtiyojlarini qanoatlantirishga imkon beradi,
bu o‘z navbatida, yangi xaridorlarni jalb qiladi. Ko‘pgina ekspertlar televideniega
yuqori
aniklikdagi
katta
ekranli
tizimlarni
tezrok
tatbik
etilishi
kompyuterlashtirilgan reklamani tarkatishda hal qiluvchi rolni o‘ynaydi deb faraz
qiladilar.
Zamonaviy reklamani ishlab chikishni takomillashtirish va marketing
tadqiqotlari natijalarini tahlil qilishning qurol sifatida xuddi animatsion kompyuterli
grafikasi vositalari tanlanishining sabablarini tadqiq qila turib, ushbu sohaga butun
dunyoda hisoblash texnikasini qo‘llashning eng yuqori aqliy va yuqori texnologik
sohasi sifatida qaralishi haqidagi xulosaga kelish mumkin, ammo bu ham ShKlarda
video tasvirlar bilan to‘laqonli ishlashning ta’minlovchi texnik va dasturiy
yechimlarining murakkabligi va ham kompyuterli grafikasining zamonaviy usullari
asosida yotgan jiddiy matematik baza bilan bog’lik. Bundan tashqari, hozirgi kunda
yuqori sifatli kompyuterlashtirilgan reklamani hisoblash vositasi yordamida
tayyorlash faoliyatining yetarlicha foydali turi bo‘ladi.
Bugun g’arbda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir daqiqasi shakli va
ishlab chiqishning murakkabligiga qarab 2000 dan 50000 AQSh dollarigacha turadi.
Bizning respublikamizda kompyuterlashtirilgan reklamaning bir daqiqasi ancha
arzon turadi.
Animatsion kompyuter grafikalarining dasturiy vositalariga, eng avvalo, ZD-
Studio, Animator Rgo va boshqalar kiradi.
Animatsion grafika quyidagilarga imkon beradi:
1) sinchli ZD obyektni modellashtirish va ko‘rishga, uni zamonaviylashtirish
va u bilan manipulyatsiya qilishga;
193
2) qurilgan sinchli obyektning sirtini qoplash uchun materialni kutubxonadan
tanlash yoki yaratish (bunday material tekstura deb ataladi);
3) oddin yaratilgan modellarni bo‘shliqga joylashtirish, ya’ni bu obyektlar
uchun sahna, harakat joyini qurish (masalan, stol, unda pichoq yordamida «beqiyos
mazali apelsinni» kesish mumkin);
4) tekstura obyektlarini ulash;
5) yoritishning xarakterini belgilash, yorug’lik manbalari va kameralarni
sahnada joylashtirish;
6) kadrlarning izchilligini belgilash, obyektlarni kadrdan kadrga joyini
o‘zgartirish yoki zamonaviylashtirish (yana kameralar va yorug’lik manbalari uchun
harakatlarni ham berish mumkin);
7) yakka kadr yoki bir necha kadrning palitra, yorug’lik, soyalar, ko‘rish
burchagi, obyektlarning o‘zaro joylashuvi va ularni kadrdan kadrga o‘zgarishlarini
hisobga olish bilan hisoblash; bunday hisoblash rendering (inglizcha
«rendering»dan) deb ataladi. Bu animatsiyaning oxirgi bosqichi, bunda tayyor ayrim
obyektlar, epizodlar va pallalardan yaxlit reklama kadri olinadi;
8) ekranga yakka tasvirlar va kadrlarning film ko‘rinishidagi olingan
izchilligini chikarish.
MDH mamlakatlarida kompyuter grafikasi ustida ishlayotgan ko‘pgina
jamoalar hatto tegishli texnika va dasturiy ta’minlashga ega bo‘lmay ham, yakin
kelajakda zamonaviy reklama, eng avvalo, uning video va teletasvirlar sintezi bilan
belgilanishini yaxshi tushunadilar. O‘zbekistonda hozir yuqori sifatli va texnik
darajada
bajarilgan
ko‘pgina
ajoyib
ishlarni
sanab
o‘tish mumkin.
Kompyuterlashtirilgan reklamani ishlab chiqish kompyuter grafikasining
texnik va dasturiy vositalarini xarid qilish uchun katta moliyaviy xarajatlarni talab
qiladi. Agar firma vazifani aniq shakllantirsayu, reklama byudjetiga, reklama
vositalarini tanlashga nisbatan yetarlicha mulohaza qilinmagan qarorini qabul qilsa,
reklama faoliyati natijalarini baholashni hisobga olmasa, bu xarajatlarni havoga
uchirib yuborishi mumkin. Shuning uchun reklamaning iqtisodiy samaradorligi
ushbu reklama tadbirini o‘tkazishda qo‘yiladigan maqsadlar va uni o‘tkazish uchun
194
ajratiladigan moliyaviy mablag’lar summasi yaqindan bog’liqdir. Ya’ni, boshqacha
qilib aytganda, ushbu savollar tug’iladi:
1. Reklamaga ajratilgan mablaglar qo‘yilgan maqsadlarga mos keladimi?
2. Reklama tadbirini o‘tkazish natijasida qo‘yilgan maqsadga erishiladimi?
Agar bu ikki omil bir biriga mos kelsa, unda iqtisodiy foydali bo‘ladi. Buning
ustiga, kompyuterlashtirilgan reklamaning iqtisodiy samaradorligini aniqlab turib,
ko‘p reklamalar oldida foyda olish maqsadi turmaganligi holini hisobga olmaydilar.
Masalan, imij-reklamaning 80%i to‘g’ridan to‘g’ri foyda olish maqsadini
ko‘zlamaydi, chunki bu xolda biror axborot maxsuloti emas, balki umuman
interaktiv xizmat reklama qilinadi.
Kompyuterlashtirilgan reklamani yaratish texnologiyasi zamonaviy axborot
texnologiyalarini rivojlantirish va marketingning axborot kommunikatsion, bazasini
takomillashtirish
ishida
fundamental
tadqiqotlarni
o‘tkazishning yangi
shaxobchasini yaratish uchun qudratli rag’bat bo‘ladi. Reklama tarqatishning radio
va televidenie kabi vositalaridan foydalanishda efirga buyurtma berish va sifatli
reklama syujetini yaratishga qo‘shimcha xarajatlar mavjud, agar mavjud bo‘lgan
hisoblash texnikasidan kompyuterlashtirilgan reklamani tarqatishda foydalanilsa, bu
xarajatlardan chetlash mumkin.
Axborot maxsulotlari va xizmatlarining reklama vositalari va usullarini taxlil
qilish ularni kompyuter grafikasi vositalari bilan takomillashtirish yo‘llarini
belgilashga imkon beradi, ya’ni:
a) animatsiya elementlariga jonli video va audio materiallarini kiritish;
b) telekommunikatsion kompyuter tarmogi orqali tarqatish;
v) reklama axboroti iste’molchilariga ruxiy ta’sir ko‘rsatuvchi, oldin erishib
bo‘lmaydigan ko‘rish samaraligini olish imkoniyatini ta’minlash;
g) tasvirlarning aniqligiga, 16 mln. va undan ortik rang-tuslardan foydalanish
imkoniyatlariga erishish;
d) kerak bo‘lgan xolda tabiiy suratga olishni to‘ldirish (masalan, axborot
maxsulotlari va xizmatlarining xususiyatlarini ko‘rsatishda);
195
e) iste’molchilarni reklama kommunikatsiyalarining faol ishtirokchilariga
aylantiruvchi reklamani tarkatish vositalarini yaratish;
j) grafik axborotning yangi manbalaridan foydalanish.
Muhandislik grafikasi o‘z ichiga taxlil, sintez, modellashtirish, testdan
o‘tkazish, chizmachilik, real vaqtda boshqarish (ya’ni butun loyihalashtirish,
avtomatlashtirishni tashkil qilishni) oladi va ikki asosiy vazifaviy xususiyatlar:
obyektning qurilishi va u bilan manipulyatsiya qilish bilan ta’riflanadi.
Bunday bo‘linish ikki koordinatli tizimlar kontseptsiyasiga olib kelgan:
mustaqil (dunyoviy), unda obyekt va koordinataning apparatli tizimi kuriladi
| 