Abstract
This mannual is designed to work with students studying in the Faculty of 60110600 – Mathematics and
Informatics.The most urgent problems of the field of Computer graphics and web-design and the scientific,
methodological basis of increasing educational efficiency are covered in this mannual. Moreover, this mannual can
be beneficial for students, school, lyceum informatics teachers and independent learners who want to study the science
of computer graphics and web design in depth.
ISBN 978-9910-796-15-9
© “ILM NURI PRINT” MCHJ, 2024
3
KIRISH
Kompyuter grafikasi tushunchasi hozirgi keng qamrovli sohalarni o‘zida
birlashtirgan bo‘lib, bunda oddiy grafik chizishdan toki real borliqdagi turli
tasvirlarni hosil qilish, ularga ko‘rinish berish, dastur vositasi yordamida tasvirga
doir yangi loyihalarni yaratishga mo‘ljallangan. Bu esa multimedia muhitida ishlash
imkoniyatini yaratadi. Kompyuter grafikasi jamiyatning barcha sohalarida keng
qo‘llaniladigan dastur ta’minoti bo‘lib, u mavjud va yangi yaratilayotgan dasturlarga
asoslanadi. Kompyuter grafikasi jarayonlarni uch o‘lchovli fazoda qanday
kechishini aniq tasvirlash imkoniyatini yaratdi. Shu boisdan hozirda mavjud amaliy
dastur paketlari orqali ko‘rilayotgan masalaning asosiy qiymatlarini kiritgan holda
uning natijasini grafik shaklda olishimiz mumkin.
Yurtimizda ham dasturlashga bo‘lgan talab va e`tibor oshib bormoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti SH. M. Mirziyoyevning 2020-yil 24-yanvardagi
Oliy majlisga qilgan murojaatnomasida ta’kidlangan «Soha uchun yuqori malakali
mutaxassislar tayyorlash maqsadida xorijiy hamkorlarimiz bilan birgalikda 1 million
dasturchi» loyihasini amalga oshirilishi dasturlashga bo‘lgan e`tibordan darak
beradi. Bu loyihadan ko‘zlangan maqsad kelgusida jamiyatimizning qurilish,
energetika, qishloq va suv xo‘jaligi, transport, geologiya, kadastr, sog‘liqni saqlash,
ta’lim, arxiv sohalarini raqamlashtirishdan iborat.
Hozirda kompyuter grafikasi ilmiy xodimlar uchungina emas, balki rassomlar,
loyihachilar, dizayn va reklama bilan shug‘ullanadigan mutaxassislar, web sayt
yaratuvchilar, o‘qitish jarayoni va boshqa sohalarda keng qo‘llanilmoqda. Shuning
uchun kompyuter grafikasi sohasida yetuk kadrlarni tayyorlash, yosh kitobxonlarga
kompyuter grafikasiga doir adabiyotlarni yetkazish oldimizda turgan vazifalardan
biri hisoblanadi. Yuqoridagi fikrlarni inobatga olgan holda ushbu o‘quv qo‘llanmada
tasvir turlari, kompyuter grafikasi turlari, grafik formatlar, rang modellari,
proyeksiyalar, tasvirlarni sifatini yaxshilash usullari, tasvirlarni filtrlash, Adobe
Flashda animatsiyalar kabi mavzular to‘liq yoritib berilgan.
O‘ylaymanki, ushbu o‘quv qo‘llanma oliy o‘quv yurti talabalari, akademik
4
litsey, kasb-hunar kollejlari, umumiy o‘rta maktab o‘quvchilari va mustaqil
o‘rganuvchilarda kompyuter grafikasiga bo‘lgan qiziqishini oshirishga, dasturlash
muhitida ishlash va mustaqil dastur tuzishga, mamlakatimizning turli sohalari uchun
ilovalar yaratishga, zamonaviy axborot texnologiyalari vositalaridan foydalanish
ko‘nikmalarini shakllantirishga va ularning amaliy ishlarida yangi qirralarning
ochilishiga zamin hozirlaydi.
Hozirgi kunda axborot texnologiyalarining jadal suratlar bilan rivojlanib
borishi va uni inson faoliyatining barcha sohalariga kirib borishi kuzatilmoqda.
Internetga kirish axborot xazinasiga kirishdek, foydalanuvuchilarga cheksiz bilim
qatlamini ochib beradi va qiziqarli onlarga, yaxshi tadqiqotlarga ega bo‘lgan
foydalanuvchilar uchun juda katta keng miqyosdagi imkonmiyatlar beradi.
Axborot
texnologiyalarida web texnologiyalari vositalari Web-sahifa va
ma‘lumotlar bazasi, Web- interfeyslarni dasturlash uchun JavaScript, PHP
vositalarini amalga oshirish eng dolzarb masalalardan hisoblanadi.
Fan va texnikaning rivojlanishi bilan inson faoliyati chegarasi nihoyatda
kengayib bormoqda, auditoriyaga o‘qitish imkoniyatlari keng bo‘lgan yangi
texnologiyalar kirib kelmoqda.
Internet bu yagona standart asosida faoliyat ko‘rsatuvchi jahon global
kompyuter tarmog‘idir. U mahalliy (lokal) kompyuter tarmoqlarni birlashtiruvchi
axborot tizimi bo‘lib, o‘zining alohida axborot maydoniga ega bo‘lgan virtual
to‘plamdan
tashkil
topadi.
Internet
tarmog‘i,
unga
ulangan
barcha
kompyuterlarning o‘zaro ma‘lumotlar almashish imkoniyatini yaratib beradi.
Ushbu darslik web ilovalarni yaratishda foydalaniladigan asosiy va
zamonaviy dasturlash tillari, ularning tuzilishi va ulardan foydalanish metodlari, har
bir dasturning afzalligi va kamchiligi, rivojlanish tendensiyasi, istiqboli hamda
respublikamizdagi bu borada olib boriliyotgan ishlar va olinayotgan natijalar
web ilovalarni yaratish sohasida foydalaniladigan dasturlash tillari istiqboliga
ta‘siri masalasini qamraydi.
Web ilovalarni yaratish darslining maqsadi har bir mutaxassis o‘z sohasida
5
qo‘llashi lozim bo‘lgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanib,
turli xil saytlar yaratish va unga ishlov berish imkoniyatlari haqidagi bilimlarga
ega bo‘lishi va ulardan foydalanish uchun ko‘nikma va malakalarni shaklantirish
va rivojlantirishdan iborat.
O‘quv qo‘llanma 15 ta mavzudan iborat bo‘lib, har bir mavzu misollar bilan
yoritib berilgan va har bir mavzu so‘ngida nazorat savollari hamda foydalanilgan
adabiyotlar ro‘yxati keltirilgan.
Ushbu o‘quv qo‘llanmada Kompyuter grafikasi haqida tushuncha, Kompyuter
grafikasida fayllar formatlari va ranglarning sxemalari, Grafik muharrirlar haqida
tushuncha. ikki va uch o‘lchamli kompyuter grafikasi turlari, Rastrli grafik
muharrirlar. adobe photoshop dasturi va uning imkoniyatlari, Vektorli grafik
muharrirlar, Uch o‘lchovli tasvirlar va ularni yaratuvchi grafik dasturlari,
Animatsion grafika, Web-dizayn asoslari. internetda dizayn. vazifalar,
yondashuvlar, yechimlar, HTML tili va unda ishlashning qo‘shimcha imkoniyatlari,
HTML tilida rasm, javdal va boshqa elementlardan foydalanish, Javascript va css
qoʻllagan holda web-sayt yaratish, SMM - platformalar va ularning imkoniyatlari,
MOOC (massive online open courses) platformalari va ularning turlari, CMS -
kontent boshqaruv tizimlar va ularning ta’lim jarayonidagi o‘rni, CMS tizimlarining
sayt dizaynini yaratish imkoniyatlari haqida batafsil ma’lumotlar hamda PHP,
MySQL, JavaScript va CSS haqida umumiy tushunchalar berib o‘tilgan.
| 