Mavzu bo’yicha o`quv mashg`ulotining texnologik xaritasi
Faoliyat
bosqichlari
Faoliyat mazmuni
O’qituvchining
O’quvchilarning
I.
Kirish
bosqichi
(10 daqiqa)
1.1. Mаvzu, mаqsаd vа rеjаlаshtirilgаn o’quv
nаtijаlаrini e’lоn qilаdi.
1.2. Rеjа sаvоllаrini ekrаngа chiqаrаdi.
1.3. O’quv fаоliyatini bаhоlаsh mеzоnlаri mа’lum
qilinаdi.
Eshitаdilаr,
yozib
оlаdilаr.
Diqqat qiladilar.
II. Аsosiy
bosqich
(60 daqiqа)
2.1. Tаlаbаlаr bilimini fаоllаshtirish mаqsаdidа
blis-so’rоv o’tkаzаdi:
1. Raqamli fotokamera va skaner qanday
maqsadda ishlatiladi?
2. Printerlar haqida ma’lumot bering?
3. Grafik pero qanday vazifani bajaradi?
2.2. Vizuаl mаtеriаllаrdаn fоydаlаngаn hоldа
mа’ruzа mаtеriаllаrini rеjа sаvоllаri bo’yichа
izchillikdа bаyon qilаdi (1-ilоvа).
Savollarga javob
beradilar.
Tinglаydilаr,
yozаdilаr.
III. Yakuniy
bosqich
(10daqiqa).
3.1. Mаvzugа хulоsа yasаydi. O’quv jаrаyonidа fаоl
ishtirоk etgаn tаlаbаlаrni rаg’bаtlаntirаdi.
3.2. Klаstеr tuzish qоidаlаrini eslаtаdi (2-ilоvа).
Mustаqil ish uchun vаzifа bеrаdi: kompyuter
grafikasi turlari (rastrli,
vektorli, fraktal) bo’yicha
klaster tuzish. O’qituvchining bоshlаng’ich nаzоrаt
vаriаnti 3-ilоvаdа kеltirilgаn.
Diqqat qiladilar.
Vazifani yozib
oladilar.
41. Mavzu: Tasvir elementlari.
Reja:
1. Grafik dizayn elementlari
2. Fotoshop qatlamlari
3. Tasvir intensivligini o‘zgartirish. Kontrast va yorqinlik.
Tasvirning har bir elementini almashtirishga tayangan usullar
Tasvir diskret elementlarga bo`linadi va ularning har biri o`zining aniq
joylashuv o`rniga ega bo`ladi. Buning uchun esa mos keladigan koordinatalar
sistemasi talab etiladi. Koordinata (lot. co – «birgalikda»; ordinates –«tartiblangan»)
sonlar to`plami bo`lib, tekislikda, sirtda yoki fazodagi nuqtaning o`rnini aniqlaydi.
To`g`ri burchakli koordinata nuqtalari o`zaro perpendikular bo`lgan ikkita
to`g`ri chiziq bo`lib, ular o`q deb ataladi.Kompyuterda tasvirlar bilan ishlash
jarayonida turli-tuman vositalardan foydalaniladi.
Shuningdek, bu vositalardan
foydalanishda kompyuteming o‘ziga ham talablar qo‘yiladi. Vektorli grafik
tizimning muhim tavsifi bo‘lib, uning sodda grafik elementlarining tarkibi xizmat
qiladi, sodda grafik elementlariga bir nechta misol keltiramiz:
- Koordinatasi ko‘rsatilgan nuqtalar boshlanuvchi ma’lurn bir
burchak ostida yo‘nalgan va berilgan uzunlikka ega boigan chiziq;
- Markaziy koordinatalari ko‘rsatilgan nuqtada joylashuvchi,
yarim o‘qlarining uzunligi,
chiziqning rang va qalinligi, hamda uni
bo‘yash rangi berilgan ellips;
- Chap tomondagi yuqori burchagiga joylashgan nuqtaning
koordinatalari, tomonlar uzunligi, chiziq qalinligi va rangi ko‘rsatilgan
to‘g‘ri to‘rtburchak.
Vektorli tasvimi ko‘rsatayotganda sodda elementlaming chiziqli geometrik
atributlari, uning boshlang'ich va zarur oichamlari o‘rtasidagi munosabatni
hamda chiqarish qurilmalarida (monitorlar, chop etish qurilmasi)
ruxsat berilgan
xatolikni hisobga olgan holda hisoblab chiqadi. Bunday usul masshtablashtirish
imkoniyatini sezilarli darajada oshlradi. Tasvir oichamini qancha ko‘paytirsa
ham, uning sifati o‘zgarmaydi. Tasviming oichamlarini juda kichiklashtirib
yuborganda, sodda elemenlaming chiziqlari ustma-ust tushib qolishi va xatolami
ixchamlash hisobiga u o‘zgarishi (blizilishi) mumkin.
Kompyuter grafikasida ishlatiladigan qo‘shimcha vositalardan biri bu raqamli
fotokamera hisoblanadi. Ular oddiy fotoapparat singari ishlaydi,
lekin plyonka
o‘miga tasvimi elektr signallariga aylantirib beruvchi yom glik sezuvchi
elementdan foydalaniladi. Tasvir signallari kodlanganidan keyin, ular
kameraning xotirasiga joylashadi, undan keyin esa xohlagan paytda kompyuterga
yozib olish mumkin. Shundan keyin bu tasvirlar xohlagan grafik muharrirda
qayta ishlanadi va printerda chop qilinadi.
Bundan tashqari siz grafik fayllami kompakt disklarga yozib olib,
raqamli
ко‘rinishda fotoalbom tashkil qilishingiz mumkin. Agar sifatli fotokamera boisa
skaner yoki nusxa ko‘chiruvchi qurilmalar kerak bolmaydi. Raqamli kameralami
Agfa, Canon, Kodak, Olympus kabi firm alar ishlab chiqaradi. Kompyuter
grafikasi uchun yana zarur vositalardan bin bu maxsus peroli grafik planshet
hisoblanadi. Planshetga grafik pero bilan xuddi qalamda qog‘ozga chizgandek
chiziladi. Bu esa rasm chizuvchilarga katta imkoniyatlar beradi. Bu planshetlami
Wacom firmasi ishlab chiqaradi. Grafik peroda iste'mol
elementi va
birlashtiruvchi kabel boimaydi. Pero oddiy ruchkaga o‘xshaydi. Grafik peroni
orqasiga aylantirilib, huddi o‘chirg‘ich bilan o‘chirgandek o‘chiriladi.
Kompyuterlarga rasmlar va suratlami kiritish uchun skanerlardan
foydalaniladi. Yuqori sifatli skanerlami Agfa va UMAX firmalari ishlab
chiqaradi.Grafik ishlami printersiz tasawur qilish mumkin. Lekin grafikani qog‘ozga
chiqarish uchun lazer printerlaridan foydalangan ma’qul. Lazer printerida oq-
qora tasvirlar va xomaki rasmlar chop qilinadi. Lekin chop qilingan rasmlar
rangsiz bo‘lsa o‘z go‘zalligini yo‘qotadi15.Yuqori sifatli
realistik tasvirlarni chop
qilish uchun fotografik printerlardan foydalaniladi. Foto printerlardan eng sifatlisi
Epson, Stylus photo seriyasidagi printerlar hisoblanadi. Bu printerlar uchun
maxsus qogozlardan foydalaniladi.
