Innovatsiyalar vazirligi rastr va vektor grafikasi asoslari

71. Mavzu: Beze egri chiziqlari konturlarning gradientli to‘ldirish. 
Reja: 
1.Bezier egri chiziqlari bir nechta nuqtalar va yo'naltiruvchi chiziqlar. 
2.Murakkab konturni hosil qilish. 
3.Obyektlarni surish va transformatsiya qilish 
Egri chiziq yaratishda OpenOffice.org Draw uning 
mos yozuvlari nuqtalari sichqonchaning chap tugmasi yordamida ketma-ket ko'rsatiladi. 
Bezier egri chiziqlari, chizilgan egri chiziqlar, ko'pburchaklar
Trigonometrik tenglamalarga asoslanib, frantsuz matematigi va muhandisi Per Bezier 
avtomobil sanoatida qo'llaniladigan metall kesish dastgohlari uchun murakkab konturlarni 
osongina va bir vaqtning o'zida moslashuvchan tavsiflashning maxsus usulini yaratdi; bu 
usul Bezier egri chiziqlari deb ataldi va soddaligi va moslashuvchanligi tufayli keyinchalik 
kompyuter grafikasining eng muhim usullaridan biriga aylandi. Egri chiziqli segmentlar 
Bezie asbobi yordamida egri chiziqli segmentlarni ham yaratsa bo‘ladi. Buning uchun 
asbobni ishga qo‘shib, kursorni boshlang‘ich nuqtaga olib kelinadi va sichqonchani chaр 
tomon tugmasi chertilib yon tomonga suriladi. Paydo bo‘lgan tayanch nuqtadan boshqarish 
to‘g‘ri chizig‘i olinadi. Boshqaruvchi to‘g‘ri chiziq uzunligi va qiyalik burchagidan segment 
egriligi aniqlanadi. 
Qavariq segmentni olish uchun birinchi tayanch nuqtani qavariq tomonga, ikkinchisini esa, 
teskari tomonga surish kerak. 
Agarda ikkinchi nuqtani ham shu tomonga sursa S-ko‘rinishidagi egri chiziq paydo bo‘ladi. 
Murakkab konturni hosil qilishda kamroq tayanch nuqtalarni hosil qilgan maqsadga 
muvofiq bo‘ladi. 
-Bitta yo‘nalishga ega egri chiziq bitta tayanch nuqtani talab qiladi. 
-O‘z yo‘nalishini sekin o‘zgartiradigan egri chiziq ikkita tayanch nuqta talab qiladi (boshida 
va oxirida). 
-Yo‘nalishini burchak ostida o‘zgartiruvchi egri chiziq uchun har bir egrilikda tayanch nuqta 
kerak bo‘ladi. 
Размерная линия (Dimension) asboblari 
Bezier egri chiziqlari bir nechta 
nuqtalar va yo'naltiruvchi chiziqlar 
ustida qurilgan. Egri chiziq qurilgan 
nuqtalar mos yozuvlar nuqtalari deb 
ataladi; ularning har biri mos yozuvlar 
nuqtasida 
Bezier 
egri 
chizig'iga 
teginishda joylashgan ikkita segment 
bilan tavsiflanadi (ular qo'llanmalar 
deb ataladi). Har birining uzunligi 
keyingi yoki oldingi egri segmentning 
tikligini belgilaydi va teginish burchagi 
mos yozuvlar nuqtasining har ikki 
tomoniga yo'nalishni belgilaydi. 

Chizmalar va sxemalar bilan ishlaganda shakllarning to‘g‘ri chizilishi bilan bir qatorda 
ularning razmerlarining to‘g‘ri bo‘lishi katta ahamiyatga ega. Vektor grafikasi dasturlari 
sxemalar chizish uchun qo‘l keladi. Dasturda bu amallarni bajarish uchun oltita 
asbob mavjud: 
1. Автоматическая размерная линия (Auto Dimension) asbobi sichqonchani qaysi 
yo‘nalishda siljishiga qarab o‘lchamli to‘g‘ri chiziq chizadi. (Vertikal, gorizontal o‘lchamli 
to‘g‘ri chiziqlarning bir-biriga o‘tish  tugmasi yordamida amalga oshiriladi.) 
2. Вертикальная размерная линия (Vertical Dimension) asbobi faqat vertikal o‘lchamli 
to‘g‘ri chiziq paydo qiladi. 
3. Горизонтальная размерная линия (Horizontal Dimension) asbobi faqat gorizontal 
o‘lchamli to‘g‘ri chiziq paydo qiladi. 
4. Наклонная размерная линия (Slanted Dimension) asbobi faqat qiya bo‘lgan o‘lchamli 
to‘g‘ri chiziq paydo qilib obyekt o‘zgarishi bilan u ham o‘zgaradi. 
5. Выноска (Callout) asbobi obyektlarga biriktirilgan yorliqlarni yaratadi. 
6. Угловая размерная линия (Angular Dimension) asbobi burchakning qiymatini 
ko‘rsatadigan o‘lchagich yoy yaratadi. 
Xohlagan turdagi o‘lchamli to‘g‘ri chiziq yaratish uchta bosqichdan tashkil toрadi: 
-Birinchi chertish boshlang‘ich nuqtani aniqlaydi; 
-Ikkinchi chertish oxirgi nuqtani aniqlaydi; 
-Uchinchi chertish o‘lcham yoziladigan yerdan to‘g‘ri chiziqgacha masofani bildiradi. 
Obyektga o‘lchamli yoki ulanuvchi to‘g‘ri chiziqni bog‘lash uchun joriy bo‘lgan nuqtalarning 
biriga kursorni olib kelib, sichqoncha bilan chertiladi. 
Burchakni o‘lchovchi chiziqni paydo etish to‘rtta bosqichdan iborat: 
-Birinchi chertilish burchakning dastlabki nuqtasini aniqlaydi; 
-Ikkinchi va uchinchi chertilishlar nurda burchak nuqtalarini belgilaydi; 
-To‘rtinchi chertish esa nurdagi nuqtalardan o‘lcham yozilgan yozuvgacha bo‘lgan masofani 
belgilaydi. 
Соединительная линия (Connector Line)ning asosan xizmati ikkita obyektni bir-biri bilan 
bog‘lash uchun ishlatiladi. Bu esa, birlashtirilgan obyektlarni surish va transformatsiya qilish 
imkoniyatini beradi. Agarda obyektlar mavjud bo‘lmasa oddiy to‘g‘ri chiziqda aylanib 
qoladi. Agarda faqat bitta obyekt bo‘lsa, u holda ikkinchi tomoni sahifaga bog‘langan 
bo‘ladi. 

Biriktiruvchi chiziqni hosil qilish uchun obyektlarning mos tayanch nuqtalariga sichqoncha 
yordamida chertiladi. Chiziqning рarametrlari (rangi, qalinligi) o‘zgartirilsa ikkita obyekt 
ham o‘zgaradi. 
Интерактивный соединитель (Interactive Connector) asbobi har xil blok sxemalar 
yaratishga mo‘ljallangan. Соединительная линия (Connector Line) asbobidan farqi faqat 
vertikal va gorizontal chiziqlar yaratadi. Shu bilan birga obyektlar siljitilganda tayanch 
nuqtalarga bog‘lanish saqlanadi, agar kerak bo‘lsa uni olib tashlasa ham bo‘ladi. 
Интерактивный соединитель (Interactive Connector) asbobi yordamida ikkita obyektni 
bog‘lash uchun dastlab kursor birinchi obyektning tayanch nuqtasiga olib kelinib, 
sichqoncha bilan chertiladi va ikkinchi obyektning tayanch nuqtasigacha chiziq tortiladi. 
Berilgan obyektni transformatsiya qilganda biriktiruvchi chiziq avtomat ravishda o‘zgaradi 
va bog‘lanishni uzmaydi. Agar biriktirilgan obyektlardagi tayanch nuqta o‘chirilsa, eng yaqin 
nuqta tayanch nuqta qilib olinadi. 

Download 10,15 Mb.