ИҚТИСОДИЁТНИНГ БАРҚАРОР ЎСИШИ, ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТГА ЎТИШНИНГ




Download 9,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet245/447
Sana15.07.2024
Hajmi9,47 Mb.
#267669
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   447
Bog'liq
Сборник готовый

ИҚТИСОДИЁТНИНГ БАРҚАРОР ЎСИШИ, ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТГА ЎТИШНИНГ 
МУҲИМ ОМИЛИ 
Барча соҳаларда ўсиш суръатлари таъминланиб келинаётган шароитда Ўзбекистон 
Республикаси 
иқтисодиётнинг 
барча 
соҳаларида 
трансформация 
жараёнларини 
жадаллаштириш вазифаси турибди. Ютуқларга эришиш йўлида илғор жаҳон технологиялари 
ва ускуналаридан фойдаланган ҳолда янги саноат қувватларини модернизация қилиш ва барпо 
этиш, иқтисодиётнинг бошқа тармоқларини жадал ривожлантириш, барқарор иқтисодий ўсиш 
суръатларини таъминлаш учун долзарб бўлган масалалар юзага келмоқда. Бундай шароитда 
иқтисодий барқарор ўсиш суръатларини таъминлашнинг асосий омили бўлган электр 
энергетика соҳаси зиммасига катта масъулият юкланади. 
Жаҳон тажрибасини ўрганиш шуни кўрсатадики, ривожланиб бораётган давлатларда 
ортиб бораётган электр энергиясига бўлган талабни қондириш учун ишлаб чиқариш 
қувватларини модернизация ҳамда технологик трансформациясини амалга ошириш зарур. 
Жаҳон тенденцияларига мувофиқ электр энергияси ишлаб чиқариш қувватларини технологик 
ўзгартириш мамлакатни яшил иқтисодиётга ўтишига ёрдам беради. Ушбу ўзаро боғлиқ 
омилларнинг барчасини ҳисобга олган ҳолда, генерация қувватларини технологик 
трансформация қилиш ҳамда энергия самарадорлигини ошириш истиқболларини аниқлаш 
масалалари долзарб бўлиб қолади. 
Кўпгина илмий ишлар генерация қувватларини транаформацияси масалаларига ва бу 
жараёнга таъсир этувчи омилларга бағишланган. Албатта, ҳар бир давлатнинг ишлаб чиқариш 
қувватлари, уларни ривожлантириш ва янгиларини яратиш биринчи давлат ҳудудидаги имкониятлар 
ва мавжуд ресурсларнинг истиқболдаги салоҳияти асосида шаклланади. 
Бу йўналишда Горкин Т. нинг Европа давлатларининг энергетик хавфсизлиги масалаларига 
бағишланган илмий мақоласида Скандинавия давлатларининг энергетика тузилмасини 
трнасформациячи бўйича кўрилаётган чора-тадбирлар нуқтаи назаридан тажрибаси таҳлил қилинган. 
Ушбу давлатларда генерация қувватларини трансформация қилиш энергия самарадорлиги ва энергия 
тежаш сиёсатини амалга ошириш билан бир вақтда амалга оширилгани кўрсатилган, бу эса ўз 
навбатида энергия ресурсларини 12 фоизгача тежаш имконини бергани мақолада келтирилган. 
Муаллиф томонимдан қайта тикланадиган энергия манбаларини жорий этиш ва ривожлантириш 
энергетика тизимини самарали технологик трансформация қилишнинг асосий омили эканлиги 
асослаб берилган.
Мурзин 
А. 
илмий 
мақоласида 
иқтисодий 
ўсиш, 
урбанизация
ва инфратузилмани ривожлантириш йўналишларининг ўзаро боғлиқлиги таъкидланган. Муаллиф 
илмий мақоласида генерация қувватлари, йирик шаҳарлар ва инфратузилманинг ҳамда 
ҳудудларнининг йирик саноат ишлаб чиқариш объектлари қувватлари ҳам техник жиҳатдан ҳам 
иқтисодий жиҳатдан мутаносиб бўлиши муҳим эканлигини таъкидлаган. 
Kuo, H. I., & Chen, C. C. (2007). томонидан Осиёнинг 10 та мамлакатининг (Хитой, Гонконг, 
Индонезия, Хиндистон, Корея, Малайзия, Филиппин, Сингапур, Тайван и Таиланд) ялпи ички 
махсулоти ва электр энергияси истеъмоли ўртасидаги боғлиқликнинг эмпирик таҳлиллар натижалари 
шуни кўрсатадики, ананавий усуллардан фойдаланганда Гонконг ва Кореяда реал ялпи ички махсулот 
ва электр энергияси истеъмоли ўртасида бўлган узоқ муддатли сабабий боғлиқлик мавджудлиги, аммо 
тескари узок муддатли неденселлик боғлиқлик (causality) мавджуд эмаслиги, Индонезияда ва бошқа 
давлатларда эса аксинча, электр энергииси истеъмоли ва реал ялпи ички махсулот ўртасида бир 
йўналишли узоқ муддатли неденселлик (causality) боғлиқлик мавжудлиги аниқланган. 
Altinay, 
G., 

Karagol, 
E. 
(2005). 
Туркиянинг ялпи ички махсулоти
ва электр энергияси истеъмоли ўртасидаги боғлиқликнинг эмпирик таҳлиллар натижалари 
шуни кўрсатадики ананавий усулларда ҳам тескари узок муддатли неденселлик боғлиқлик 


366 
(causality) таҳлилларда ҳам иккита катталик ўртасида кучли боғлиқлик аниқланган. Ушбу 
эмперик таҳлиллар Туркия давлатининг 195-2000 йиллар оралиғидаги йиллик ялпи ички 
махсулоти ва электр энергияси истеъмоли бўйича йиғилган маълумотларни таҳлил қилиш 
натижасида аниқланган. Демакки ушбу йиллар оралиғида Туркия давлати иқтисодиёти 
ривожланиш босқичида бўлиб электр энергияси истеъмоли ҳам мутаносиб равишда ошиб 
борганлигини хулоса қилиш мумкин. 
Jamil, F., & Ahmad, E. (2010). томонидан Покистонда ялпи ички махсулоти ва электр 
энергияси истеъмоли ўртасидаги муносабат 1960-2008 йиллар оралиғининг йиллик 
маълумотларидан фойдаланган ҳолда, тадқиқот амалга оширилган. Натижада иккита катталик 
ўртасида бир йўналишли боғлиқлие мавджудлиги аниқланган. 
Юқорида кўриб чиқилган илмий мақолалар таҳлилидан келиб чиқиб шуни хулоса 
қилиш мумкинки, генерация қувватларини транформацияси жараёни иқтисодиётнинг ўсиш 
суръатларини таъминлаш (ялпи ички маҳсулот ўсиши) ва “яшил” иқтисодиётга ўтиш 
вазифалари билан ўзаро боғлиқ бўлган муҳим омиллар бири эканлиги ҳақида хулоса қилиш 
имконини берди. 
Миллий энергетика тизимини трансформация қилиш йўналишларини белгилашда, 
биринчи навбатда, жаҳон тажрибасини, энергетика тармоғини, шу жумладан ишлаб чиқариш 
қувватларини муваффақиятли технологик трансформациясига эришаётган мамлакатларнинг 
амалий ишларини таҳлил қилишни ҳисобга олиш зарур. 
Мисол учун, ривожланган мамлакатлардаги электр энергиясини ишлаб чиқариш 
қувватларини технологик нуқтаи назардан таҳлил қилсак, улар қуйидагича кўринади (1-
жадвал):
1-жадвал 

Download 9,47 Mb.
1   ...   241   242   243   244   245   246   247   248   ...   447




Download 9,47 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



ИҚТИСОДИЁТНИНГ БАРҚАРОР ЎСИШИ, ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТГА ЎТИШНИНГ

Download 9,47 Mb.
Pdf ko'rish