374
Moliyalashtirish maqsadiga qarab, kompaniya kreditlashning qaysi turidan foydalanishni
tanlaydi – qisqa muddatli yoki uzoq muddatli. Uzoq muddatli qimmat loyihalar uchun uzoq muddatli
kreditlash ustuvor hisoblanadi.
Moliyaviy leveragening taʼsiri
Loyihani amalga oshirish jarayonida shaxsiy resurslarning yetishmasligi va natijada
qoʻshimcha pullik moliyalashtirish manbalarini jalb qilish zarurati boʻlgan holatlar korxonalarda
odatiy hol yemas. Bir vaqtning oʻzida siz foyda kabi manbaga ishonishingiz mumkindek tuyuladi,
lekin uni turli aktivlarda ishlatish mumkin, bundan tashqari, uning hajmi yetarli boʻlmasligi mumkin,
boshqacha qilib aytganda, foyda juda cheklangan moliyalashtirish manbai hisoblanadi. Bank sektori
bozorida har doim yetarli boʻlgan kredit resurslari haqida ham shunday deyish mumkin yemas.
Bundan tashqari, toʻlangan kapitaldan foydalanganda real moliyaviy resurslar imkon qadar tezroq va
kerakli miqdorda keladi.
Biroq, kompaniyaning iqtisodiy zaxirasini mustahkamlash uchun kredit mablagʻlarini har
qanday safarbar qilish batafsil asoslashni talab qiladi. Ushbu asoslardan biri korxonaning moliyaviy
imkoniyatlarini hisoblash boʻlishi mumkin, bu jalb qilingan kapitaldan foydalanish sof foyda
miqdoriga qanday taʼsir qilishini koʻrsatadi. Leveragening taʼrifi iqtisodga fizikadan kelgan, chunki
uning qoʻllanilishi kamroq kuch sarflab koʻproq ogʻirlikni koʻtarishga imkon beradi.
Moliyaviy leverage (YEFR) taʼsirini quyidagi formula yordamida hisoblash mumkin:
EFR = (1 – N) (Ra – Szs ) ZK/SK,
bu yerda (1- N) har doim ijobiy boʻlishi kerak boʻlgan soliq tuzatuvchisi; h-korxonaning soliq
yuki; Ra-aktivlarning rentabelligi; S-qarz mablagʻlarining narxi; ZK-qarz kapitali; SK-kapital; (Ra –
Ss) – differensial; (ZK/ SK) – moliyaviy dastakning dastagi.
Moliyaviy leveragening taʼsiri aktivlarning rentabelligi qarz mablagʻlari narxidan yuqori
boʻlganda ijobiy boʻladi. YEFR sizga qarz mablagʻlarini jalb qilish orqali oʻz aktivlaringizning
rentabelligini oshirishga imkon beradi. Korxonalar qarz mablagʻlarini turli xil kreditlash vositalari
orqali jalb qilishlari mumkin:
