7.1.5 Avtotransformator tanlash
Avtotransformator quvvatini tanlash avtotransformatordan o‘tishi mumkin bo‘lgan eng katta quvvatni topib olish sharti orqali aniqlanadi. Bunda tarmoqning normal va avariya holatlarida avtotransformatorning ish rejimlari orqali quvvat oqimi bir OTQ dan ikkinchi OTQ ga o‘tishini hisobga olish lozim.
Avtotransformator orqali o‘tuvchi quvvvat yuklamaning quvvatiga bog‘liq ravishda o‘zgarishi mumkin, shuningdek OTQ dagi generatorning remont holatida bo‘lishi natijasida avtotransformatordan o‘tuvchi quvvatning o‘zgarishiga olib keladi.
Yuqoridagi variant bo‘yicha bloklarning joylashishi mumkin bo‘lgan holatlarini ko‘rib chiqamiz. Har bir OTQ da generatorlarning bir nechtasini joylashtirib ko‘rishdan maqsad, imkon boricha kichik quvvatli avtotransformatorni tanlashdan iborat. Bloklarning joylashish variantlarida kuchlanishi past tomondagi OTQ da bitta blokning ta’mirga chiqishi yoki avariya natijasida ishdan chiqishini hisobga olish lozim. Shuning uchun kuchlanishidan qat’iy nazar bloklarning joylashtirilishida OTQ da kamida ikkita blok o‘rnatilishi lozim, bitta blokning o‘rnatilish varianti ko‘rib chiqilmaydi.
Generatorlar soni 6 ta bo‘lganda OTQ larga joylashtirish mumkin bo‘lgan variantlarni ko‘rib chiqamiz.
1-VARIANT
Bunda har ikkala OTQ ga uchtadan generator joylashtirib, normal va avariya holatlarida quvvat uzatilishni ko‘rib chiqamiz.
Normal holat
13-rasm. Tarmoqning normal holatdagi quvvat uzatishi.
Normal holatda stansiyadagi barcha generatorlar normal ishlab turibdi (1-rasm). Har bir generator 75,3 MVA quvvat ishlab chiqarmoqda. Quvvatning 2,3 MVA qismi o‘z ehtiyoj uchun sarf etilmoqda. OTQ-1 da o‘rnatilgan uchta bloklardan yuklamagacha 219 MVA quvvat yetib bormoqda. Yuklama o‘ziga tegishli quvvatni olgach, quvvatning qolgan 39 MVA qismi avtotransformator orqali tizimga uzatiladi. Tizimga uzatilayotgan jami quvvat 258 MVA ni tashkil etadi. Bularni formulalar orqali ifodalasak qo‘yidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
Bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
3. Tizimga ketayotgan quvvat:
Avariya holati
Bunda past kuchlanishli OTQ-1 da bitta generatorni remont holatida yoki avariya natijasida ishdan chiqqan deb qabul qilinadi. Remontga chiqarilgan generator 2-rasmda uziq-uziq chiziqlar bilan ko‘rsatilgan. Hisoblash ishlari xuddi yuqoridagidek amalga oshiriladi.
14-rasm. Tarmoqning avariya holatdagi quvvat uzatishi.
OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
Quvvatning «-» ishora bilan chiqishi, yuklamaga quvvatning bir qismi tizim tomondan kelayotganini bildiradi.
Tizimga ketayotgan quvvat:
Bundan ko‘rinib turibdiki har bir OTQ ga uchtadan generator joylashtirilganda avtotransformator orqali normal holatda 39 MVA quvvat, avariya holatida esa 34 MVA quvvat o‘tishi mumkin. Ikkala holatda avtotranformatordan eng katta o‘tishi mumkin bo‘lgan quvvat tashkil etmoqda. Ushbu quvvat asosida avtotransformatorning hisobiy quvvatini topib olamiz. Bunda avtotransformatorlarni 70 % yuklanadigan qilib ikkita bir xil avtotransformator tanlaymiz.
Hisoblangan hisobiy quvvat asosida katalog ma’lumotlardan hisobiy quvvatga teng yoki bir pog‘ona katta bo‘lgan avtotransformatorni qabul qilamiz,
19-jadval
2xATДЦТН-32000/220/110
2-VARIANT
Bunda OTQ-1 da 2 ta generator, OTQ-2 da 4 generator joylashgan holatini ko‘rib chiqamiz.
Normal holat
15-rasm. Tarmoqning normal holatdagi quvvat uzatishi.
OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
2. Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
3. Tizimga ketayotgan quvvat:
Avariya holati
16-rasm. Tarmoqning avariya holatdagi quvvat uzatishi.
1. OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
2. Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
3. Tizimga ketayotgan quvvat:
Bundan ko‘rinib turibdiki OTQ-1 ga 2 ta generator, OTQ-2 ga 4 ta generator joylashtirilganda avtotransformator orqali normal holatda 34 MVA quvvat, avariya holatida esa 107 MVA quvvat o‘tishi mumkin. Ikkala holatda avtotranformatordan eng katta o‘tishi mumkin bo‘lgan quvvat tashkil etmoqda. Ushbu quvvat asosida avtotransformatorning hisobiy quvvatini topib olamiz. Bunda avtotransformatorlarni 70 % yuklanadigan qilib ikkita bir xil avtotransformator tanlaymiz.
Hisoblangan hisobiy quvvat asosida katalog ma’lumotlardan hisobiy quvvatga teng yoki bir pog‘ona katta bo‘lgan avtotransformatorni qabul qilamiz,
20-jadval
2xATДЦТН-100000/220/110.
|
To‘la quvvati, (MVA)
|
Yuqori kuchlanish , (kV)
|
O‘rta kuchlanish
(kV)
|
Qo‘yi kuchlanish , (kV)
|
Salt ishlashdagi toki , %
|
Qisqa tutashuv kuchlanishi, %
|
|
|
| |
100
|
230
|
121
|
11
|
0,5
|
11
|
35
|
22
|
3-VARIANT
Bunda OTQ-1 da 4 ta generator, OTQ-2 da 2 generator joylashgan holatini ko‘rib chiqamiz.
Normal holat
17-rasm. Tarmoqning normal holatdagi quvvat uzatishi.
OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
2. Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
3. Tizimga ketayotgan quvvat:
Avariya holati
18-rasm. Tarmoqning avariya holatdagi quvvat uzatishi.
1. OTQ lardan chiqayotgan quvvatlarni aniqlaymiz:
;
.
bu yerda va - mos ravishda OTQ larda ishlayotgan generatorlar soni.
2. Avtotransformator orqali o‘tayotgan quvvat:
;
3. Tizimga ketayotgan quvvat:
Ikkala holatda avtotranformatordan eng katta o‘tishi mumkin bo‘lgan quvvat tashkil etmoqda. Ushbu quvvat asosida avtotransformatorning hisobiy quvvatini topib olamiz. Bunda avtotransformatorlarni 70 % yuklanadigan qilib ikkita bir xil avtotransformator tanlaymiz.
Hisoblangan hisobiy quvvat asosida katalog ma’lumotlardan hisobiy quvvatga teng yoki bir pog‘ona katta bo‘lgan avtotransformatorni qabul qilamiz,
21-jadval
2xATДЦТН-100000/220/110.
|
To‘la quvvati, (MVA)
|
Yuqori kuchlanish , (kV)
|
O‘rta kuchlanish
(kV)
|
Qo‘yi kuchlanish , (kV)
|
Salt ishlashdagi toki , %
|
Qisqa tutashuv kuchlanishi, %
|
|
|
| |
100
|
230
|
121
|
11
|
0,5
|
11
|
35
|
22
|
Ko‘rib o‘tilgan variantlarda eng kichik quvvatli avtotransformator 1-variantga mos kelmoqda. Hisoblashlarning qolgan qismini shu variant bo‘yicha olib boramiz (13-rasm).
| 