1 – AMALIY ISH
STANOKLAR KINEMATIKASI
Nazariy qism
Stanoklarning kinematik strukturasi
Stanoklardagi ishchi harakatlar – harakat manbai, bajaruvchi organ, kinematik bog’lanish elementlari va sozlash organidan tuzilgan hamda zarur harakatlarni ta’minlaydigan kinematik guruhlar tomonidan bajariladi. Kinematik guruhlarda ikki turli, ya’ni ichki va tashqi kinematik aloqa (bog’lanish) bo‘ladi.
Ichki kinematik aloqa bajaruvchi harakat traektoriyasini ta’minlayd. Tashqi kinematik aloqa bajaruvchi (ijro etuvchi) organni harakat manbaiga (masalan, elektrodvigatelga) birlashtiradi va harakat tezligi, yo‘nalishi, yo‘li va boshlang’ich nuqtasini ta’minlaydi (1-rasm).
1-rasm. Kinematik guruhlarning struktura sxemasi:
a – oddiy kinematik guruh; b – murakkab kinematik guruh, (a-b zanjiri – tashqi kinematik aloqa, b-c zanjiri – ichki kinematik aloqa).
Almashma tishli g’ildiraklar yoki shkivlar, tezlik va surish qutilari, rostlanma elektrodvigatellar va hk. lar sozlash organlari vazifasini bajaradi, ya’ni kinematik guruhlarning tuzilishi sxemalarida o‘zaro kinematik aloqalar mexanik vositalar, turli uzatmalar (tishli, tasmali, zanjirli uzatmalar) yordamida amalga oshiriladi.
O‘zaro turli usullarda birlashtirilgan kinematik guruhlar stanokning kinematik strukturasini tashkil etadi. Stanokning kinematik strukturasi shakl yasovchi kinematik guruhlar soni va tarkibi va bu guruhlar o‘rtasidagi kinematik aloqalar bilan tavsiflanadi.
Stanokning kinematik strukturasi shakl yasash, ya’ni ishlov berish sxemasiga asosan tuziladi. Shakl yasash sxemasi ishlov beriladigan sirt shakliga va kesish asbobiga bog’liq. Strukturani tuzish tartibi quyidagicha:
bajaruvchi (ijro etuvchi) organlar soni belgilanadi;
guruhning ichki kinematik aloqasi aniqlanadi;
harakat manbai va guruhning tashqi kinematik aloqasi aniqlanadi;
harakat parametrlarini sozlash organlarining soni va joylashishi belgilanadi.
|
