Stanoklarning kinematik strukturasini tuzishga misol
Konussimon vintli sirtga ishlov beradigan tokarlik stanokining kinematik strukturasini tuzish misolini ko‘ramiz (2-rasm). Bu yerda shakl yasovchi murakkab harakat Ф(В1П2П3) uchta oddiy harakatdan iborat. Stanokda uchta bajaruvchi organ: zagotovka 2 o‘rnatilgan shpindel 1, bo‘ylama support 3 va kesish asbobi 5 o‘rnatilgan ko‘ndalang salazka 4 bor.
2-rasm. Tokarlik stanokining kinematik strukturasi
Ko‘rilayotgan kinematik strukturada ichki kinematik aloqa ikkita ichki kinematik zanjirdan iborat (zanjirlar soni oddiy harakatlar sonidan bittaga kam). Bo‘ylama surish uchun zanjir b-с xizmat qiladi. Bu zanjir 1 ning aylanma harakati B1 ni bo‘ylama support 3 ning to‘g’ri chiziqli harakati П2 ga bog’laydi hamda sozlash organi iSbuy yordamida sozlanadi. Sirtning talab etilgan konusligi kinematik zanjir d-e yordamida ta’minlanadi. Bu zanjir bo‘ylama support 3 ning to‘g’ri chiziqli harakati П2 ni ko‘ndalang salazkalar 4 ning to‘g’ri chiziqli harakati П3 ga bog’laydi.
Mazkur kinematik zanjir sozlash organi iSko’n yordamida sozlanadi. Ikkala kinematik zanjir bitta kinematik guruhni tashkil etadi. Tashqi kinematik aloqaning kinematik zanjiri a-b harakat manbai M dan shpindel 1 ga energiya uzatish uchun xizmat qiladi. Asosiy harakat tezligi sozlash organi iv yordamida sozlanadi.
Stanoklarni kinematik sozlash tartibi
Stanokni kinematik sozlash uning kinematik zanjirlarini bajaruvchi organlar talab etilgan tezlikda harakatlanadigan qilishdan, shuningdek bu organlarning siljishlarini yoki tezliklarini muvofiqlashtirishdan iborat.
Ko‘pchilik metall kesish stanoklarida tishli almashma g’ildiraklar gitaralari, tasmali uzatmalarning almashma shkivlari, variatorlar, tezliklar va surishlar qutisi sozlash organlari vazifasini bajaradi.
Kinematik zanjirlar quyidagi tartibda sozlanadi:
Tanlangan kinematik zanjir uchun oxirgi zvenolarning siljishlari yoki tezliklarini muvofiqlashtirish shartlari, ya’ni ularning hisoblangan siljishlari aniqlanadi. Masalan, tokarlik stanoki asosiy harakatining kinematik zanjirida (2-rasm) oxirgi zvenolar elektrodvigatel M va shpindel 1 dan iborat. Bularning hisoblangan siljishlari quyidagicha bo‘ladi:
,
bu yerda nel – elektrodvigatel rotorininag aylanish chastotasi; nshp – shpindelning talab etilgan aylanish chastotasi bo‘lib, u quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
,
bu yerda V – kesish tezligi, m/min yoki m/s; d – ishlov beriladigan sirt diametri, mm.
Bo‘ylama surish kinematik zanjirida oxirgi zvenolar shpindel 1 va bo‘ylama support 3 dan iborat. Bularning hisoblangan siljishi quyidagicha:
Shpindelning 1 ayl. Bo‘ylama supportning Sb ,
bu yerda Sb — bo‘ylama supportning rezba qadamiga teng siljishi.
Hisoblangan siljishlarni nazarda tutgan holda muvofiqlash zanjirining kinematik balansi tenglamasi tuziladi. Bu tenglamada sozlash organining uzatish nisbati i noma’lum bo‘ladi. Ko’rilayotgan misolda asosiy harakatning kinematik zanjiri uchun mazkur tenglama quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi (2-rasm) :
,
bu yerda iy1 va iy2 – kinematik zanjirda sozlash organidan oldin va keyin joylashgan mexanik (tishli, tasmali, zanjirli) uzatmalarning umumiy uzatish nisbati.
3. Muvofiqlash zanjirining kinematik balans tenglamasini echib, sozlash formulasi aniqlanadi. Tokarlik stanokining asosiy harakat yuritmasi uchun sozlash formulasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:
.
|
