|
Issn: 2181-1695 oak: 01-08/1819/6Bog'liq 65-71Adabiyotlar tahlili:
Mehnatni tejovchi texnologiyalarning (LST
deb ham ataladi) kelib chiqishi sanoat inqilobi boshlanishiga qadar
kuzatilishi mumkin. Sanoat inqilobi davrida mashinalarga asoslangan
ishlab chiqarish usullari inson mehnatiga tayangan usullarni almashtira
boshladi. Bu ham mahsuldorlikning, ham samaradorlikning sezilarli
oʻsishiga olib keldi. Bugʻ dvigatelining joriy etilishi va boshqa
mexanik yaxshilanishlar turli sohalarda, shu jumladan toʻqimachilik,
ishlab chiqarish va qishloq xoʻjaligida LSTni amalga oshirish uchun
yoʻl ochdi. Ushbu yutuqlar yuqori iqtisodiy oʻsishga va odamlarning
turmush darajasini yaxshilashga olib keldi, chunki ular mahsuldorlikni
oshirdi va yangi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun zarur boʻlgan
mehnatni kamaytirdi. (Staccioli va Virgillito 2021a)
XX asrda LSTlar rivojlanishda davom etdi va elektr
energiyasining kiritilishi ularning evolyutsiyasida muhim omil boʻldi.
XX
asrning
ikkinchi
yarmida
kompyuter
va
axborot
texnologiyalarining kengayishi biznesning turli sohalarida, shu
jumladan, ishlab chiqarish va transport sohalarida robotlar va
avtomatlashtirishning keng qoʻllanilishiga olib keldi. (Montobbio va
boshq. 2022) Robotlar mehnatni tejash effektiga ega ekanligini
aniqladi, ammo bu ta’sirning hajmi va yoʻnalishi muayyan sanoat,
malaka darajasi va mamlakatga qarab oʻzgaradi. Boshqa tadqiqot
(Staccioli va Virgillito 2021b) patent tahlili orqali mehnatni tejovchi
texnologiyalarning tarixiy koʻrinishini taqdim etadi; Ushbu tadqiqot
inson funksiyalarini texnologik innovatsiyalarning soʻnggi toʻlqini
bilan almashtirishni hujjatlashtiradi.
Shuningdek,
kompaniyalarning
mahsuldorlik
va
raqobatbardoshlik darajasini oshirishga qaratilgan doimiy sa’y-
harakatlari natijasida LSTlar butun dunyo boʻylab iqtisodlarda
mashhur boʻlib bormoqda. LSTlar mahsuldorlikni oshirishi va yangi
ish joylarini yaratishi mumkin; shunga qaramay, ular past malaka
darajasini talab qiladigan kasblardagi ishchilarni almashtirishlari
mumkin.
|
| |
