Jamiyatning ijtimoiy buyurtmalarini bajarish bo’yicha:
axborot texnologiyasi sohasida faoliyat yurituvchi malakali mutaxassis va muhandis-pedagoglarni tayyorlash;
mustaqil bilish faoliyatiga o’rgatuvchi pedagogik vositalar va axborot texnologiyalarini yaratish va ulardan kasbiy ta’lim jarayonida amaliy foydalanish.
O’quv-tarbiya jarayonining barcha bug’inlarini intensifikasiyalash bo’yicha:
axborot texnologiyalari imkoniyatlaridan keng foydalangan holda o’qitish jarayoni sifati va samaradorligini oshirish;
bilish faoliyatini faollashtirish axborot omillarini aniqlash va ulardan foydalanish;
fan bo’yicha fanlararo aloqadorlikni chuqurlashtirish maqsadida axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish.
Biz hozirgi zamon axborot texnologiyalarini o’quv-tarbiya jarayoniga tadbiq etish, o’quvchilarga axborot texnologiyalaridan yuksak darajada foydalanish, ta’lim jarayoni faoliyatiga ko’maklashuvchi imkoniyatlarini un uchta omil bo’yicha yoritib berishga harakat qildik (1-jadval). Jadvalda umumta’lim maktablarida axborot texnologiyalaridan foydalanish bo’yicha ma’lumotlar yo’nalishlari keltirilgan, xususan, o’qitish jarayonida foydalanishga taqdim etish mumkin.
Jadvalda keltirilgan ma’lumotlarga tayangan holda umumta’lim maktablarida axborot texnologiyalaridan foydalanishni tashkil etish, ularni o’quv faoliyatiga joriy etish bo’yicha tashkiliy-tuzilmaviy sxemani keltirib o’tmoqchimiz (1-shakl). Shakldan ko’rinadiki, o’quvchilarning axborot texnologiyalaridan foydalanishlari sistemali amalga oshirilib borishi lozim. Bunday ta’lim jarayonida o’qituvchi va o’quvchining hamkorlikda faoliyat olib borishlari, ta’limda hamjihat, birgalikda faol ishtirok etishlarini talab etadi. Zero, ta’lim-tarbiya jarayonida bu ikki shaxs (o’qituvchi va o’quvchi) ning o’zaro faoliyat natijasi hisobga olinadi. Aks holda, o’qitish-o’qish jarayonida hech biri (o’qituvchi va o’quvchi) o’z maqsadiga erisha olmaydi. Haqiqatdan, o’qituvchi faoliyatining yutug’i o’qitishning samarasi, o’quvchining yutug’i bilish, ko’nikma va malaka hosil qilish bilan belgilanadi.
1-jadval
№
|
Omillar
|
Axborot texnologiyalarining o’quv jarayoniga ko’maklashish imkoniyatlari va vositalari
|
1
|
Foydalaniladigan o’qitish vositalari majmui
|
An’anaviy o’qitish vositalari, o’qitishning texnik vositalari, dasturli nazorat vositalari, avtomatlashtirilgan o’rgatuvchi tizimlar, intellektual o’rgatuvchi tizimlar, o’quv-axborot muhiti
|
2
|
O’qitishning psixolo-pedagogik nazariyasi
|
Virtual muhitda o’qitish nazariyasi
|
4
|
Bilish faoliyati turlari
|
Mahsuldorlik (produktiv) faoliyat
|
3
|
O’qitish vositalari vazifalari
|
O’quv materiallarini namoyish etish, bilimlarning joriy, oraliq va yakuniy nazorati, bilimlarni baholash, tashhislash, ko’nikma va malakalarni shakllantirish, ko’nikma va malakalarni rivojlantirish yo’llarini ishlab chiqish
|
5
|
O’qitishni individuallashtirish vositalari
|
Ta’lim oluvchining o’ziga xos qobiliyatini hisobga olish
|
6
|
O’zlashtirish uchun beriladigan va nazorat qilinadigan bilimlar o’rtasidagi vaqt intervali
|
O’qitish shart-sharoitiga bog’liq tanlash ixtiyori
|
7
|
Bilimlarni nazorat qilish oralig’i
|
Kompyuter texnik imkoniyatlarining amaliy jihatdan cheklanmagani
|
8
|
Bilimlarni nazorat qilish subyekti
|
O’qituvchi, o’qitish va o’rganish vositalari
|
9
|
O’rganuvchi axborot taqdim etish imkoniyatlari
|
Animasiya, audio va video, ma’ruza
|
10
|
O’quv materiallarini o’rganishni faollashtiruvchi omillar
|
Virtual borliq bilan ishlash
|
11
|
O’qitishning texnik vositalarini integrasiyalash imkoniyatlari
|
Barcha o’qitish vositalarini integrasiyalash, sun’iy intellekt asosida o’qitishni tashkil etish vositalari
|
12
|
Turli xil sharoitda o’qitishning texnik vositalarini qo’llashning qulayligi va ommaviyligi
|
Amaliy jihatdan o’qitish shart-sharoitiga bog’liq emasligi
|
13
|
Instrumental vositalar bilan jihozlanganlik
|
Turli xil sharoitda o’quv jarayonini tashkil etish va o’tkazish uchun mo’ljallangan avtomatlashtirilgan instrumental vositalari
|
Amaliy san’at fanlarini o’qitishda yuqorida tavsiya etilayotgan jadval va shakldan o’z o’rnida foydalanilsa, o’qitish ishlari samara natijala beradi. Bundan tashqari olingan bilimlarni mustahkamlash, nazariy bilimlarni chuqurlashtirish maqsadida amaliy mashg’ulot ishlarida kompyuter imkoniyatlaridan foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi. Buning uchun fanni o’qitishda fan yuzasidan barcha ma’lumotlarni o’zida mujassamlashtiruvchi maxsus dastur tuzib chiqilsa maqsadga muvofiq bo’ladi.
Dasturdan ijodiy foydalanish, ta’lim samaradorligini oshiradi. O’quv jarayonida axborot texnologiyalarini qo’llash va ular asosida multimediya vositalaridan foydalanish quyidagi natijalarga erishish imkonini beradi: o’quv-tarbiya jarayoni va o’quvchilarning bilish faoliyati faollashadi, o’quv materiallarni turli xil shakl va vositalar (ovoz, matn, video, grafika, animasiya) orqali taqdim etish natijasida o’quvchilarning bilim olishga bo’lgan qiziqishi ortadi, o’quv materiallarini bayon etishda ko’rgazmalilik yuqori darajada ta’minlanadi va o’quvchilarning mustaqil fikrlashiga zamin yaratiladi, axborot texnologiyalaridan foydalanish o’quv materiallari mazmuni o’quvchilar xotirasida uzoq vaqt saqlanishiga olib keladi, o’quvchilarni tabaqalashtirib o’qitish imkoniyati yaraladi, o’quvchilar mashg’ulot davomida nofaol tinglovchidan faol ishtirokchiga aylanadi, o’quvchilar o’qituvchi bilan erkin muloqotga kirishadi va uning hamkoriga aylanadi, o’quvchilarda mustaqil bilim olish ko’nikmasi shakllanadi, o’qituvchining vaqti tejaladi, o’quvchilarning bilimi kompyuter vositasida nazorat qilinadi va baholanadi.
Aytish mumkin ekanki, amaliy san’at fanlarini o’qitishda informasion texnologiyalardan foydalanishning pedagogig asoslarini ishlab chiqish va ta’lim-tarbiya faoliyatiga tadbiq etish mashg’ulotlarni yuqori saviyada o’tishini ta’minlab, ta’lim samaradorligini sezilarli darajada oshirishga imkoniyat yaratib beradi.
|
