Hozirgi vaqtda yaratilayotgan va amalda qo’llanilayotgan zamonaviy axborot texnologiyalari ta’lim jarayoni sifatiga, ayniqsa, o’quvchilarning kasbiy tayyorgarligi sifatiga katta ta’sir ko’rsatadi. Shu jumladan, amaliy san’at fanini o’qitishda kompyuter texnologiyalarini joriy etishning afzalliklari yaqqol namoyon bo’lmoqda. O’qitish jarayonida kompyuter texnologiyalarini qo’llashning ahamiyatli tomoni shundaki, respublikamizning uzoq tumanlarida yashaydigan ta’lim oluvchilar axborot resurslaridan foydalanib, mahalliy darajada mavjud bo’lmagan maxsus bilimlarni egallaydilar.
Yangi axborot texnologiyalaridan foydalanish ta’lim oluvchilardan katta mas’uliyat talab etmoqda va ma’lum darajada ta’lim beruvchining vazifasini ham o’zgartirmoqda. U endilikda axborot tarqatuvchi va o’quv jarayonini boshqaruvchi hisoblanadi. Ta’kidlab o’tish joizki, ta’lim jarayonida o’qituvchi va o’quvchilar birgalikda faoliyat ko’rsatib, mazkur fanni o’qitish va o’rganishda jonbozlik ko’rsatishlari lozim.
Ravshan bo’ladiki, ta’limda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish o’qitishning yangi vositalarini, eng birinchi navbatda, ta’lim berishning elektron vositalarini yaratishni talab etadi. Tadqiqot ishining ushbu paragrafida turli o’quv jarayonida, xususan, amaliy san’at fanidan o’quv mashg’ulotlarini tashkil etish (nazariy bilim berish, amaliy mashg’ulotlarni o’tkazish, o’quvchilarning bilimi va o’qitish natijalarini nazorat qilish) da kompyuter texnologiyalaridan maksimal darajada foydalanish imkoniyatlari, o’qitishning elektron vositalari haqida so’z yuritamiz.
Hozirda ta’lim berishda texnik vositalarning xilma-xil turlaridan foydalanilmoqda. Ammo, ko’pgina ta’lim oluvchilar o’qitishning texnik vositalaridan foydalanish jarayonida ma’lum qiyinchiliklarga duch keladilar. Shuning uchun ham, ta’lim oluvchilar kompyuter texnologiyalaridan qaysi sohalarda ko’proq foydalanish, ularni qo’llash natijalari haqida aniq tasavvurga ega bo’lishlari lozim. Bundan tashqari, axborot texnologiyalaridan foydalanish va tegishli ish-vazifalarni bajarish bo’yicha barqaror amaliy malakaga ega bo’lish muhimdir. Umumta’lim maktablarida fanlarni o’qitishda axborot texnologiyalarining, xususan, kompyuter vositalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Bunda kompyuter ma’lum vaqt davomida, asosan ta’lim berishning boshlang’ich bosqichlarida o’qituvchi rolini bajarishi, keyin esa o’quvchining o’quv amaliy ish faoliyatida samarali vositaga aylanishi kerak.
Umumta’lim fanlari turkumiga kiruvchi tasviriy san’at va chizmachilik fanlarini o’rganishda ham o’quv jarayoniga ta’lim berishning elektron vositalarini tadbiq etish mashg’ulotlarni tashkil etish tartibini ancha o’zgarishini ta’minlaydi. Quyida ana shu o’quv jarayoni bosqichlarini qisqacha tavsiflab o’tamiz.
Birinchi bosqich. Tasviriy san’at va chizmachilik fanini o’rganishda har bir mavzuni o’rganish bo’yicha kerakli obyektlarni tanlab olish. Mavzular mazmunini yoritish bo’yicha axborot texnologiyalarini tanlash, umumta’lim fanlari bilan o’zaro aloqadorlikda ta’lim oluvchilar tomonidan o’zlashtirib olinishiga alohida e’tibor qaratish kerak. Imkoniyat darajasiga qarab yoritilayotgan mavzu bo’yicha yetarlicha ma’lumotlar bazasini yaratish maqsadga muvofiq bo’ladi. Ta’lim sifatiga sezilarli darajada ta’sir ko’rsatmasdan turib, «jonli» mashg’ulotlar videoyozuvlar yoki kompyuter namoyish dasturlari bilan almashtiriladi.
Ikkinchi bosqich. Ta’lim oluvchilarda tanlab olingan tasviriy san’at va chizmachilik faniga oid obyektlarni tahlil etish texnologiyasidan foydalanish bo’yicha barqaror kasbiy malakalar shakllantirish maqsadida o’qitish dasturi (dasturlari) bo’yicha mustaqil ishlarni tashkillashtirish zarur. Bu bosqich umumta’lim fanlarini, xususan, amaliy san’at fanini o’qitishning asosiy bosqichi bo’lib, bunda o’quvchining kasbiy yaroqliligini tasdiqlovchi haqiqiy kasbiy malakalar shakllantiriladi. Psixologik nuqtai nazardan bu juda muhim sanaladi. Chunki bunda ta’lim oluvchi kompyuter bilan «yolg’iz» qoladi, subyektiv baholashlar va nosog’lom raqobatdan holi bo’ladi. U o’zining kelgusidagi kasb-kori texnologiyasini egallashi uchun qancha vaqt kerak bo’lsa, shuncha vaqt sarflashi va shuncha urinishi mumkin. Bunday yondashuv asosida amaliy san’at fani bo’yicha ta’lim olish ancha samarali bo’lib, o’zining ijobiy tomonini ko’rsatishi aniq.
|
