JavaScriptda funksiyalar bilan ishlash
JavaScriptda funksiyalar, boshqa boshqa operatsiyalarni birlashtirish va ko'p marta qaytarilgan amallarni bajarish uchun foydalaniladi. Saytdagi interaktiv sozlamalar, animatsiyalar, ma'lumotni ajratish va boshqa har qanday interaktiv funksiyalarni real vaqt rejimida amalga oshirish uchun funksiyalar juda muhimdir.
Kod misolida quyidagi ko'rinishdagi odatiy JavaScript funksiyasini ko'rsatamiz:
function salom($ism) {
return "Salom, " + $ism + "!";
}
var foydalanuvchi_ismi = "John";
var xabar = salom(foydalanuvchi_ismi);
console.log(xabar); // Salom, John!
Bu misolda salom nomli funksiya yaratilgan va u parametrni qabul qiladi. salom funksiyasi yordamida foydalanuvchi ismini o'zgartirib qaytarilgan salomnomala jamlanib va uni console'ga chiqaradi.
Funksiyalar JavaScriptda parametrlarni qabul qilishi, juft ko'p qiymatlar qaytarishi va boshqa funksiyalarga argumentlar sifatida uzatishi mumkin. Hosil bo'ladiki, funksiyalar JavaScriptda kodni qayta-qayta qayta ishlatishning zarur bo'lgan qismidir.
JavaScriptda ob’ektlar.
JavaScriptda ob'ektlar, xususan ma'lumotlar va xizmatlarni bir qatorda saqlash uchun qulay vosita. Ob'ektlar, xususiyatlarning joylashuvi va ularga murojat qiluvchi metodlarni yaratishga imkon beradi.
Quyidagi misol JavaScriptda ob'ekt yaratishning oddiy uslubini ko'rsatadi:
// Ob'ekt yaratish
var shaxs = {
ism: "John",
yosh: 30,
viloyat: "Toshkent",
salom: function() {
return "Salom, " + this.ism + "!";
}};
// Ob'ekt xususiyatlari va metodlariga murojat
console.log(shaxs.ism); // John
console.log(shaxs.yosh); // 30
console.log(shaxs.viloyat); // Toshkent
console.log(shaxs.salom()); // Salom, John!
Bu misolda, shaxs nomli ob'ekt yaratilgan va uning xususiyatlari (ism, yosh, viloyat) va metodlari (salom) mavjud. Ob'ektning xususiyatlari . belgisi orqali yoki o'q o'ng qavosida murojat qilinadi. this kalit so'zi ob'ektning o'zining o'zini belgilaydi va uning xususiyatlariga murojat qilishda foydalaniladi.
Ob'ektga yangi xususiyatlar va metodlar qo'shish, mavjud xususiyatlarga murojat qilish, xususiyatlar bilan amal qilish va boshqalar bilan qurilgan kompleks strukturalar yaratish uchun ob'ekt modalari JavaScript dasturlashda katta ahamiyatga ega.
JavaScript funksiyalari yordamida hodisalarni qayta ishlash.
JavaScriptda funksiyalar hodisalarni qayta ishlash uchun samarali vosita. Misol uchun, quyidagi misolda hozirgi vaqtda sanani oladigan va unga hozirgi kundagi vaqtga 24 soat qo'shib beradigan funksiya yaratamiz:
function sananiOlish() {
var hozirgiVaqt = new Date();
var soat = hozirgiVaqt.getHours();
var daqiqa = hozirgiVaqt.getMinutes();
return soat + ":" + daqiqa;
}
function vaqtniO'zgartir(soat, daqiqa) {
soat += 24;
return soat + ":" + daqiqa;
}
var hozirgiSananiOlish = sananiOlish();
console.log("Hozirgi san: " + hozirgiSananiOlish);
var keyingiKunSanasi = vaqtniO'zgartir(9, 30);
console.log("Keyingi kun 24 soat qo'shib: " + keyingiKunSanasi);
Bu misolda, sananiOlish funksiyasi hozirgi vaqtni olish uchun ishlatiladi va natija qaytaradi. vaqtniO'zgartir funksiyasi esa olgan soat va daqiqani 24 soat qo'shib beradi. Keyingi kunni aniqlash uchun bu funksiya ishlatiladi.
JavaScript funksiyalari hodisalar bilan ishlashning samarali usuli bo'lib, hozirgi vaqt ma'lumotini olish, ushbu ma'lumotni qayta ishlash va uni o'zgartirish uchun funksiyalarni yaratishda muhim ahamiyatga ega.
JavaScriptda doimiy ifodalar.
JavaScriptda doimiy ifodalar, biror shart mavjud bo'lgan paytda kodni bajarish uchun ishlatiladi. Misol uchun, to'g'ri va yolg'on qiymat olish uchun quyidagi misolni ko'ramiz:
var sinov = true;
while (sinov) {
var son = prompt("Ixtiyoriy son kiriting:");
if (son > 0) {
alert("Siz kiritgan son musbat.");
sinov = false;
} else if (son < 0) {
alert("Siz kiritgan son manfiy.");
sinov = false;
} else {
alert("Siz kiritgan son nolga teng.");
}
}
Bu misolda, dasturchi foydalanuvchi bilan qarash paytida son kiritishga chaqiradi va shartlarga rioya qilgan holda foydalanuvchi kiritgan sonning xususiyatlarini korsatadi. Kod quyidagi qadamalardan iborat: birinchi foydalanuvchi sonini kiritadi, keyin if(), else if() va else operatorlari orqali shartlarni tekshirish va natijalarni ekranga chiqarish. Dastur paytida sinov o'zgaruvchisi false qilib, shart tugagunicha bu sikl davom etmaydi.
Doimiy ifodalar JavaScriptda shartga bog'liq amallar bajarish uchun katta ahamiyatga ega. Bu usuldan foydalanib, dasturni qo'shimcha sinovlar yoki shartlar bilan bajarish mumkin.
Hujjatning ob’ektli modeli haqida tushuncha (DOM).
DOM, yoki Dokumentning Ob’ektli Modeli, brauzerda web sahifalardagi HTML elementlarni yoki brauzerda yaratilgan har qanday ma'lumotni ko'rish, o'zgartirish va openweb rlaydigan interfeysni tarkib qiladi. DOM, HTML, XML yoki XHTML hujjatlari uchun ob’ektli modelni ta'minlaydi va ularga dasturlar tomonidan erkin kirish, o'zgarishlar va oqimlar bilan ishlash imkoniyatini beradi.
DOM, hujjatlarni kataloglash, tartiblash va ularga ishlov berish uchun strukturali ma'lumot turi sifatida ishlatiladi. DOM brauzerda (yoki brauzerlarda) JavaScript yordamida foydalanuvchilarga HTML elementlarni ko'rish, ularga muntazam ravishda murojaat qilish va html elementlari orqali sahifaning interaktiv tuzilishini nazorat qilish imkoniyatini beradi.
DOM, HTML elementlarni ob’ekt (node) turlariga ajratadi. Bunda barcha HTML elementlari bir ob’ekt tarzida ma'lumotlar turi bilan ta'minlangan. Ob'ekt xususiyatlari, metodlari va hobbi funksiyalari bilan to'liq kontrolni amalga oshirishga imkon beradi.
Bu ob’ekt turlari qo'shimcha HTML ob’ekt, matn ob’ekti, kommentariya ob’ekti va boshqalar kabi turli elementlarga bo'lingan. DOM HTML ob’ektlari HTML elementlarga mos keladigan barcha metod va xususiyatlarni o'z ichiga oladi.
DOM HTML, XML, SVG yoki boshqalar kabi ma’lumotlar formatlaridan foydalanilgan hujjatlarni didactika (tree) tuzilishda kabi amalga oshiradi, bo‘ladi. Ohishta, bu ob’ektning barcha elementlarini tartiblangan ma’lumotlar tuzilishi, qodirdir.
Hujjatning ob’ektli modelida HTML ob’ektlari bilan ishlash.
JavaScript da DOM, yani Hujjatning Ob’ektli Modeli, HTML elementlari bilan ishlash uchun qulay interfeys yaratadi. DOM bilan JavaScript foydalanuvchiga HTML elementlari orqali web sahifalarni interaktiv ravishda nazorat qilish, tekshirish va o'zgartirish imkoniyatini beradi.
HTML elementlariga JavaScript orqali murojaat qilish uchun quyidagi qadamlar o'tkaziladi:
1. HTML elementini tanlash: DOM yordamida HTML elementlariga JavaScript yordamida tilbilan murojaat qilish imkoniyatiga ega bo'lamiz. Keling, misol uchun, document.getElementById() metodi yordamida berilgan id atribut orqali HTML elementini tanlashimiz mumkin.
Masalan, quyidagi HTML elementimizni JavaScript yordamida tanlash:
Salom, JavaScript
|
