227
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
FIZIKA DARSLARINI KO‘RGAZMALI TASHKIL ETISHDA GEOGEBRA
DASTURIDAN FOYDALANISH
Yulchiyev Iftixorjon Isaqovich
Farg‘ona politexnika instituti “Fizika” kafedrasi asistenti
Masaliyeva Sitora Nomonjon qizi
FarPI Kimyo-texnologiya fakulteti talabasi
GeoGebra dasturi - bu fizika dasr jarayonlarida foydalanish mumkin bo‘lgan, keng
imkoniyatlarga ega bo‘lgan, bepul dastur xisoblanadi.Ayniqsa Matematika darslarida foydalanish
mumkin bo‘lgan eng yaxshi dasturiy taminotdir. Odatda GeoGebra dasturining ichki imkoniyatlari
Geometriya va analitik geometriya darslarini ko‘rgazmali taskil etish
uchun juda qulay dastur
xisoblanadi. Biroq, GeoGebra dasturida fizikaviy hisob-kitoblarlar, statistika va animatsiyalar
tayyorlash imkoniyatlari ham mavjud. Bu esa GeoGebra dasturidan fizika dars jarayonlarida ham
foydalanishimiz mumkinligini ko‘rsatadi.Fizika fanida harakatlarni o‘rganish
jarayonida
koordinatalar va vektorlar bilan ishlashga to‘g‘ri keladi, dasturda vaqtga bog‘liq bo‘lgan
hodisalarni taqlid qilishimizda va ularning sodir bo‘lish jarayonlarini animatsiyalar orqali
ko‘rsatish imkoniyatlari mavjud. Shuningdek, biz interaktiv vositalardan foydalanishimiz va o‘z
appletlarimizni47 yaratishimiz mumkin. GeoGebraning katta afzalligi shundaki, asosiy vositalar
intuitiv va ulardan foydalanish oson. Shu sababli GeoGebra dasturi butun dunyo bo‘ylab juda ko‘p
foydalanuvchilarga ega.Ko‘p foydalanuvchilardars jarayonlarida foydalanishga tayyor bo‘lgan
materiallarni yoki qandaydir ma'lum vositalardan foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalarni bir-birlari
bilan almashadilar.Ushbu maqolada biz fizika darslarida GeoGebradan qanday foydalanish
mumkinligi ko‘rsatdik.
Ta'limda GeoGebraning asosiy imkoniyatlari.GeoGebra – bu imkoniyatlari keng va uncha
murakkab bo‘lmagan dastur bo‘lib, biz dars jarayonlarida, matematika
va fizika darslarida
foydalanishimiz mumkin. Xulosa qilib aytganda, GeoGebra bu geometriya, algebra, statistika,
hisob-kitoblar va boshqalarni o‘qitish uchun ishlatilish mumkin bo‘lgan
dinamik-matematik
dasturiy ta'minotdir (GeoGebra-2017-yilda yaratilgan). GeoGebradan matematika darslarida
qanday foydalanish imkoniyatlari dastur ishga tushirilgandan so‘ng darhol aniq bo‘ladi (1-rasmga
qarang). Birinchidan, biz GeoGebra dasturi ishga tushganda geometrik asboblar menyusi(masalan,
Nuqta, Chiziq, Perpendikulyar chiziq va boshqalar) bilan ishlaydigan ishchi oynasini ko‘rishimiz
mumkin.GeoGebra dasturidan ta'limda foydalanishning eng oson yo‘li geometrik masalalarni
yechishdir. Biz geometriya darslarida ham koordinatalar bilan ishlashimiz va vektorlar bilan
hisoblashimiz mumkin. GeoGebra dasturi grafik kalkulyator singari ishlaydi, shuning uchun biz
bu dasturdan funktsiyalarni chizish uchun foydalanishimiz ham
mumkin va matematikaning
yuqori darajalarida biz hisoblash uchun asboblardan foydalanishimiz mumkin. GeoGebra notijorat
foydalanuvchilar uchun rasmiy veb-sahifada bepul mavjud dastur hisoblanadi.
Ta'lim uchun foydalanish imkoniyatlari haqida gapirganda, GeoGebra dasturidan
foydalanish juda oson ekanligini va uni ishlatish uchun bizga maxsus kurslarda o‘qish kerak
emasligini ta'kidlash kerak. Masalan, biz biron bir geometrik
konstruktsiyani yaratmoqchi
bo‘lganimizda, biz qilishimiz kerak bo‘lgan narsa - kerakli nuqtani bosish yoki chiziqni aniqlash
uchun ikkita nuqtani bosish va hokazo. Bundan tashqari, kursorimizni biron bir dastur
komponentasiga qo‘yganimizda, GeoGebra dasturi bizga ushbu komponentadan foydalanish
ko‘rsatmalari uchun kichik oyna xosil bo‘ladi.Agar biz buyruqbermoqchi bo‘lsak,
kursor bilan
belgilashdan ko‘ra tezroq bo‘lishi mumkin: Kiritish panelidan (1-rasmda ko‘rishimiz mumkin)
foydalanishimiz mumkin. Buyruqlar ro‘yxati rasmiy veb-sahifada mavjud.GeoGebra dasturi
haqidagi to‘liqqo‘llanmas rasmiy veb-sahifada mavjud (GeoGebra - qo‘llanma, 2017).
47
Applet dasturiy ta’minot komponenti bo‘lib, to‘laqonli ilova konteksida ishlaydi va bitta torroq vazifa
uchun mo‘ljallangankomponent xisoblanadi.
