|
-rasm. Donor aralashmali yarim otkazgichlarda elektron va kovaklarning harakat sxemasi
|
| bet | 3/4 | | Sana | 30.11.2023 | | Hajmi | 0,79 Mb. | | #108148 |
Bog'liq Yarimoʻtkazgichlar3-rasm. Donor aralashmali yarim otkazgichlarda elektron va kovaklarning harakat sxemasi
Agar germaniyga qandaydir akseptorli aralashma, misol uchun bor (B) qoshilsa, aralashmalarning har bir atomlari germaniy atomi bilan mos ravishda uchta kovalent boglanish hosil qilishadi. Ammo, borda faqatgina uchta valentli elektronlar bolganligi bois, germaniyning yaqin bolgan uchta atomlari bilan aloqa ornatishi mumkin.
Germaniyning tortinchi atomi bilan boglanadigan borning tortinchi elektroni yoq. Shunday qilib, germaniyning bir nechta atomlarida bittadan kovalent boglanmagan elektronlari hosil bolib qoladi. Unchalik katta bolmagan tashqi tasir tufayli elektronlarni joylarini tashlab ketgazishga va germaniy atomlarida teshiklarni yuzaga kelishiga erishish mumkin (3-rasm).
Ozod bolgan 2,4 va 6 germaniy atomining elektronlari bor atomi bilan boglanadi. Bor atomlari bilan egallangan 2,4 va 6 elektronlar yarim otkazgichda elektr toki hosil qila olishmaydi. Germaniy atomida hosil bolgan 1,3 va 5 teshiklar orniga qoshni atomlardan elektronlar ota boshlaydi. Ularning ornida oz navbatida yangidan kovaklar paydo boladi.
4-rasm. Akseptor aralashma sifatida bor elementi qoshilgan yassi kristall panjarali germaniy: 1,3 va 5 hosil bolgan kovaklar; 2,4 va 6 ozod bolgan elektronlar
Yarim otkazgichli materiallar va ularning tuzilishi
Monokristall va polikristall tuzilishga ega bolgan, kelib chiqishi noorganik va organik bolgan kop sonli yarim otkazgichli materiallardan elektrotexnika asosan germaniy, kremniy, selen, kremniy karbidi va galliy arsenidlaridan foydalaniladi. Ushbu materiallar yarim otkazgichli elektr jixozlar va integral sxemalar ishlab chiqarishda keng qollaniladi.
Kremniy va germaniy strukturaviy tuzilishi jixatidan olmossimon yarim otkazgichlar toifasiga kiradi. U kub shaklida bolib, uning tepalarida va markaziy chegaralarida germaniy yoki kremniy atomlari joylashgan. Bundan tashqari atomlar shu bilan birgalikda katta kub bolinadigan tortta kichik kublarning markazida ham bolishadi
Yuqoridagi rasmlarda germaniy kubik tuzilishining yassi tasviri aks ettirilgan. Rasmdan korinib turibdiki, olmos tipidagi tuzilishda har bir korilayotgan atom (germaniy yoki kremniy) tortta shunga oxshagan atom bilan oralgan. Ushbu atomlar orasidagi masofa bir xil bolib, har bir atom qoshni atom bilan kovalent boglanish hosil qilinadi.
|
| |
