| 2.3 Ultradawisli qa’ddi o’lshegishler
Ha’zirgi waqitta sanaattta ultradawisli qa’ddi o’lshegishler ken’ tarqalmaqta.
Bul a’sbaplar basqa a’sbaplarg’a qarag’anda kantaktsizlik, joqari aniqliq, kishi inertsionliq , u’lken diapazonda ha’m agressiv suyiqliqlarda isletiliwi siyaqli bir qatar abzalliqlarg’a iye. Biraq o’lshew sxemalarinin’ quramalilig’I sondayaq, jeterli da’rejede isenimli bolmag’anlig’i sebepli, bul a’sbaplar basqa qurilmalardan paydalaniw mu’mkin bolmag’andag’ana isletiledi.
Ultradawisli qa’ddi o’lshegishlerdin’ islew principi suyiqliq, ga’z shegarasinan dawis tolqinlarinin’ qaytiw principine tiykarlang’an.
Ultradawis impulsinin’ hawa ha’m suyiqliq shegarasi sirtinan qaytiw shamalari akustik qarsiliqtin’ keskin parqi na’tiyjesinde ju’z beredi.
Impuls ultradawisli terbelisler generatori nurlatg’ish arqali qa’ddi o’lshenip atirg’an signalg’a uzatiladi. Ultradawis tolqinlar o’lshenip atirg’an ortaliqta tarqaladi ha’m suyiqliq hawa shegarasinda qaytadi. Qaytqan tolqinlar ortaliqta keri jo’neliste o’tedi, nurlatqishqa uqsas ultradawisli terbeliwler qabil qilg’ishina keledi, ol jerden ultradawisli impuls ku’sheytirgish , waqit aralig’in esaplaytug’in qurilma ha’m o’lshe a’sbabina keledi.
Suyiqliq qa’ddin o’lshew impulsinin’ jiberiliwi ha’m qaytiwi arasindag’I waqit boyinsha aniqlanadi, yag’niy:
Bunda H-suyiqliq qa’ddi; C-suyiqliq ultrawistin’ tarqaliw tezligi.
Waqıt ólshegishte alınatuǵın akslengen signaldıń keshigiw waqıtına proporsional bolǵan ózgermeytuǵın kernew shkalası qa’ddi birliklerinde dárejelengen avtolmatik potensiometrge beriledi. Nurlatg’ish retinde bariy titanat, pezokvarts, manitostriktsion elementler isletiledi.
Ultradawıslı qa’ddi ólshegishler 45 mm den bir neshe on metrge shekem ólshew diapazonına iye. Ólshenip atırǵan ortalıq temperaturası -50 den +2000 C0 ge sheke etiwi múmkin. Jol qoyılatuǵın tiykarǵı qáte ±2, 5%.
Qa’ddinin’ ultradawisli datchikleri
En’ a’piwayi jag’daylarda UTT datchigi rezervuardin’ joqari noxatinda jaylasadi, ortaliq qa’ddi rezervuar biyikligi ha’m datchik ha’mde ortaliq sirti ortasindag’I araliqlar ortasindag’i parq siyaqli esaplanadi ( uliwma jag’dayda du’zetiw za’ru’r , bunda datchikti haqiqiy ornatqan biyikligi ha’m rezervuar biyikligi ortasindag’I parq esapqa alinadi). Bul araliq o’lshenetug’in waqit boyinsha esaplanip, bunda ultradawisli impulsqa datchikden qadag’alaw ortaliqqa deyin ha’m arqag’a qaytatug’in o’tiw joli za’rur boladi (1-su’wret)
H=ht -1/2vst
Bul jerde vs- ortaliqta ultradawisli signaldi tarqaliw tezligi
Qa’ddi ultradawisli usilda aniqlawdi a’melge asiriw principi
H=hmax-1/2×vxt( vx-tezlik, ultradawisli signaldin’ rezervar ishindegi tarqaliwi)
Ortaliqtin’ ximiyaliq ha’m fizik qa’siyetleri UTT –usilinda aling’an o’lshewler na’tiyjesine ta’sir etpeydi, sonin’ ushin abraziv, japisqaq ha’m kleyli elementler qa’ddin o’lshewde mu’shkil emes . Biraq ultradawistin’ tarqaliw tezligi hawa temperaturasina ta’sir ko’rsetiwin este tutiw za’rur 1-keste.
Hawada ultradawisli terbeliwlerdin’ tarqaliw tezliginin’
temperaturag’a baylanislig’i
Temperatura, 0C
|
-20
|
0
|
20
|
40
|
60
|
80
|
Tezlik
|
319,3
|
331,6
|
343,8
|
355.3
|
366.5
|
377,5
|
Odan tısqarı, temperaturaǵa ju’da baylanıslı bolǵan ultradawıs tezligi hawa basımınada baylanıslı : basım ósiwi menen ol artadı. Normal atmosferada basım ózgeriwi menen baylanıslı bolǵan dawıs tezliginiń salıstırmalı ózgeriwi shama menen 5% ni quraydı. Ultradawıs tezligi hawa quramınada baylanıslı, mısalı, CO2 nıń procent muǵdarı hám ızǵarlıq. Salıstırmalı ızǵarlıqtıń ultradawıs tezligine baylanıslılıǵı temperatura hám basım kórsetetuǵın tásir menen salıstırılg’anda kem boladı : qurǵaqlay hám ızǵar hawa menen toyingan hawadaǵı qosımsha tezlik ayırmashılıǵı 2% di quraydı.
UNN-usılınıń tiykarǵı abzallıqları :
- kontaktsiz;
- pataslanǵan suyıqlıqlar ushın qollanılıwı ;
- usıldı ámelge asırıw buyimnin’ jayiliw bardasliq hám
bekkemlikke joqarı talap qoyılmaydı ;
- qadaǵalawlanıp atırǵan ortalıq qısıqlıǵına baylanıslı emesligi.
Kemshilikleri:
-nurlanıw konusinin’ úlken ayırmashılıg’ı ;
-turg'un emes tosıqlardan qaytıwı (mısalı, aralastırǵısh )
ólshewde qátelikti keltirip shıǵarıwı múmkin;
- tek normal atmosfera basımlı rezervuarlarda qollanıladı ;
- signalǵa shań, puw, gaz qospaları hám kóbikler tásir
etedi.
LUC4 ceriyali ultradawisli datchikler
LUC4 ceriyadag’i datchiklar suyıqlıqlar sıyaqlı sashılıwǵa biyimlang’an materiallar maydanin ólshew ushın arnawlı islep shıǵılǵan.
Datchik korpusınıń teflonli qatlamı korrozion suyıqlıqlı datchiklarda qóllaw múmkinshiligin beredi. Statsionar ob'yektlerdi maskirovkalaw , ólshew aymaǵında tirgeklar yamasa basqa rezervuar ishki konstruksiyaları elementlerine túsetuǵın orınlarda datchikni ornatıw múmkinshiligin beredi.
2-Su’wret
------------------ Kereksiz bolg’an exo-signaldin’ o’tiw shegarasi
___________ Ob’yekttin’ toltirilg’annan keyingi basimnin exo-signali
3-su’wret
2-3-Su’wretler Rezervuarda statsionar ob’ekttegi exo-signal
Parazit signaldı basıw paydalı signal quwatın azaytadı, ayrim jaǵdaylarda paydalı signaldı jog’altpaw ushın bul azayıwdı bahalawǵa tuwrı keledi. Datchik jáne de temperatura ózgeriwi tásirin komensatsiya qılıw quralı menen úskenelestirilgen. Odan tısqarı, sırtqı zondlar ornatıw múmkin, bunda temperatura terbelisleri keltirip shıǵaratuǵın qátelikti azaytatuǵın datchikdi montajlaw sharayatına baylanıslı bolmaǵan ólshenip atırǵan sirtning temperaturası qadaǵalanadı.
LUC4 ceriyadag’i datchiklerdin’ tiykarǵı texnikalıq xarakteristikası 2-kestede keltirilgen.
2-keste. LUC4 texnik xarakteristikalari
O’lshew diapazoni
|
0,3…4m ( suyiqliqlar ushin)
|
Aniqliq
|
0,5 % toliq o’lshew
Diapazoninan
|
Ruxsat etilgen qa’bilyet
|
2mm
|
Turaqli tok ta’miynati
Ku’shleniwi
|
10…30 V
|
Shig’iw signali
|
Unifikatsiyalang’an tokli 4…20
mA R<500 Om), 0…10 V (R>1
kOm)
|
Indikatorlar:
Jumisshi rejim
Qaytariw
|
Jasil jaqtiliq svetodiodi
Qizil jaqtiliq svetodiodi (2
Hz jiylikde Milt-jaqtılanıwı)
|
Atrap ortaliqtin’ ruxsat
Etilgen temperaturasi
|
-25…+70 0C
|
Saqlawdin’ ruxsat etilgen
Temperaturasi
|
-40…+85 0C
|
Qadag’alanip atirg’an
Ortaliqtin’ ruxsat etilgen
Temperaturasi
|
-25…+70 0C
|
Jumisshi basim
|
Atmosfera
|
Korpus materiali
|
Polibutentereftalat (RVT)
|
Membranalar sirti materiali
|
Politetraftoetilen (PTFE)
|
Bekkemlew
Usili
|
Rezbali birikpe G ½” A, tat baspaytuǵın polat Rezbali birikpe G ½” A, polipropilen Rezbali birikpe 1 ½” NPT, tat baspaytug’in polat
Rezbali birikpe 1 ½” NPT, polipropilen
|
Qorg’aliw
Da’rejesi
|
IP55
|
LUC-T ceriyadag’i ultradawıslı datchiklar LUC-T seriyadag’i qolayli ultradawis -datchikler suyiqliqlar ha’m cho’kpe qatti ortaliqtin’ qa’ddin kantaktsiz tiykarda o’lshew ushin mo’lsherlengen (4-su’wret).
LUC-T ceriyadag’i datchik
LUC-T ceriyasi túrli elektr shıǵıwlı (2 yamasa 4 ótkizgishli jalǵanıw )
Úsh túrdegi datchiklarden hám 0, 25 m den baslap ortalıq bóliniw
Dárejesine deyin aralıqlardı ólshew diapazonların óz ishine aladı.
· LUC-Txx-x5: 4-ótkizgishli jalǵanıw jag’daylarinda 4 mm den strukturalı material komponentli ólshewde kepillik berilgen ólshew diapazonı 2 m ge shekem quraydı, suyıqlıq maydanin ólshewde-5 m ge shekem (informaciyalı kanal arqalı támiynatlı 2 ótkizgishli jalǵanıwda -4 m ge shekem ).
· LUC-Txx-x6 : 4-ótkizgishli jalǵanıw jag’daylarinda 4 mm den strukturalı material komponentli ólshewde kepillik berilgen ólshew diapazonı 3, 5 m ge shekem quraydı, suyıqlıq maydanin ólshewde- 8 m ge shekem (informaciyalı kanal arqalı támiynatlı 2 ótkizgishli jalǵanıwda -7m ge shekem ).
· LUC-T30 (tek 4-ótkeriwshili jalǵanıw ): kepillik berilgen ólshew diapazonı 4 mm den materiallardıń strukturalı komponentleri ólshemleri menen shashılıwǵa biyimlang’an materiallar maydanin anıqlawda 7 m ge shekem quraydı, suyıqlıq maydanin ólshewde- 15 m ge shekem quraydi.
Barlıq datchikler ólshewler nátiyjelerine temperatura terbeliwinin’ tásiriniń kompensatsiyası ornatılǵan sistemaǵa iye.
LUC-T datchiklerdin’ tiykarǵı qasiyetlerin keltiremiz.
· Maqul túsetuǵın bekkemlew usılları kompleksi: rezbali birikpe G 1/2" yamasa 11/2" NPT túrdegi.
· Jaqtılıq diodli indikatorlar arqalı datchik jaǵdayın esaplaw múmkinshiligi.
·Shıǵıwlardıń túrli atqarılıw variantları.
-LUC-T10 : informatsion kanal arqalı támiyinlengen 2- ótkizgishli jalǵanıw, jarılıwdan qorǵawlaniwdi markalaw EEx ia/ATEX II 2 G;
-LUC-T20 : informatsion kanal arqalı támiyinlengen yamasa 4- ótkizgishli jalǵanıw 2-ótkizgishli shıǵıw ;
-LUC-T30 : 4 - ótkizgishli shıǵıw, jarılıwdan qorǵaliwin markalaw ATEX II 1/3 G 10 klass aymaǵında ornatıw ushın (janılg'i shańları yamasa talshıq).
· Displeyden datchik kórsetkishin onı ornatǵan orından sanaw múmkinshiligi (qosımsha buyırtpa boyınsha keltiriledi).
· Datchiklerdin’ jıraqlasqan retleniwi ushın HART- protokol menen sáykesligi.
·PROFIBUS-PA cifrlı sanaat kommunikatsion tarmaǵın qollap-quwatlaw.
Usı LUC-T ceriya buyımlarınıń tiykarǵı texnikalıq xarakteristikaları 3-kestede keltirilgen.
3-keste. LUC-T texnik xarakteristikalari
Suyiqliq sirtina shekem araliqta
O’lshew diapazani
|
·LUC- Txx-x5: 0,25…4m,
4- o’tkizgishli jalg’aniwda
0,25…8m
·LUC-Txx-x6:0.4….7,
4- o’tkizgishli jalg’aniwda
0,4…8m
·LUC-T30: 0.6….15m
|
Nurlaniw jiyligi diapazoni
|
·LUC-Txx-x5: shama menen 70
kHz
·LUC-Txx-x6: shama menen 50
kHz
·LUC-Txx-x30: shama menen 35
kHz 3 Hz g’adeyin ( datchik tu’ri ha’m onin’ shig’iwina baylanisli)
|
Qosiw waqti
|
·2-o’tkizgishli jalg’aniw ushin
5 s atrapinda
·4-o’tkizgishli jalg’aniw ushin
1 s atrapinda
|
Aniqliq
|
Toliq o’lshew diapazoninan
0,25 %
|
Gisterezis
|
·2- o’tkizgishli jalg’aniw ushin
3 mm
·4- o’tkizgishli jalg’aniw ushin
2 mm
|
Tekqana elektron bo’legi ushin
Jumisshi temperatura diapazoni
|
-20…+60 °C
|
Saqlaq temperatura diapazoni
|
-40…+80 °C
| |
|
|
