|
Joizliklar va o'tqazishlarni tanlash prinspi reja: joizlik va ōtqazishlarning yagona tizimi (JŌyat) haqida tushuncha
|
| bet | 5/9 | | Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 1,89 Mb. | | #155378 |
Bog'liq JOIZLIKLAR VA O\'TQAZISHLARNI TANLASH PRINSPIO`lchamlar oraligi (intervali). Silliq birikishlar uchun detallarga ishlov berish joizliklari turli standartlarda ko'rsatilgan bo`lib, ISO joizliklar tizimida 500 mm gacha bo`lgan nominal o`lchamlar ko`lami 13 ta intervalga bo`linadi (3 gacha, 3 dan 6 gacha, 6 dan 10 mm gacha va h.k.), 500 dan 3150 mm gacha bo‘lgan ko`lam esa 8 asosiy va 16 oraliq intervallarga bo`linadi.
ISO va SEV tizimlarida 180 mm gacha bo`lgan o`lchamlar intervallari bir xildir. Farq shundaki, ISO tizimida 1 mm dan kichik bo`lgan o`lchamlar birinchi interval oralig'ida hisoblanadi. SEV JO‘YaT esa quyidagi intervallar belgilangan: 0,1 mm gacha, 0,1 dan 0,3 mm gacha, 0,3 dan 1 mm gacha, 1 dan 3 mm gacha, 180 mm dan 500 mm gacha o`lchamlar uchun 10 va SEV JO‘YaT da 4 interval belgilangan 180-250; 250-315; 315-400; 400-500 mm, 3150 mm dan 10000 mm o`lchamlar uchun SEV 177-75 standarti belgilangan.
Joizliklar qatorlari (kvalitetlar). JO‘YaT joizliklari 19 ta qator (kvalitetlar) ko‘rinishda standartlashtirilgan.
Kvalitet fransuzcha “qualite” so'zidan olingan bo`lib sifat degan ma‘noni anglatadi.
Kvalitetning ta‘rifi quyidagicha; 1 dan 500 mm gacha bo'lgan nominal o‘lchamlar o‘zgarmas nisbiy aniqlik koeffitsienti a bilan xarakterlanadigan joizliklar maydonlari majmuasiga kvalitetlar deb ataladi.
Kvalitetlar IT01, IT0, IT1, IT2, IT3 ITJ7 tarzda belgilanadi.(IT: ISO Tolerance - ISO bo‘yicha joizlik).
Formula T = ai 5...17 kvalitet joizliklarini hisoblash uchun ishlatiladi. Bu formulada IT5 uchun a = 7, IT6 uchun a = 10, IT7 uchun a = 16; IT8 uchun a = 25, IT9 uchun a = 40, IT10 uchun a=64 va h.k.
Yuqorida ko‘rinib turibdiki joizliklar qatorlari maxraji q=1,6 ga teng bo`lgan geometrik progressiyadan iborat.
Asosiy og`ishlar qatorlari. Joizliklar maydonining nol chizig‘iga nisbatan vaziyati asosiy og‘ishlar bilan xarakterlanadi. Teshiklarning asosiy og'ishlari lotin alifbosining bosh harflari, vallarniki esa kichik harflari bilan belgilanadi.
Kafolatlangan tirqishli o‘tqazishlar asosiy og‘ishlari: teshiklarniki A, B, C,..., H on;iaH, vallamiki a,b,c, ..., h bilan belgilanadi
Kafolatlangan taranglikli 0‘tqazishlar asosiy og'ishlari: teshikniki R, S, T, U, V, X, Y, Z, ZA, ZB, ZC harflari bilan va vallarniki r, s, t, u, v, x, y, z, za, zb, zc harflari bilan belgilanadi.
ГОСТ 25347-82 da teshiklar uchun 72 ta joizlik maydonlari, vallar uchun 80 ta joizlik maydonlari qabul etilgan.
3-rasm. Joizlik va o`tqazishlarning yagona tizimi bo‘yicha asosiy og‘ishlar.
|
| |
