JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/
Volume–21_Issue-4_January_2023
243
shiori esa ―”Love me, love my dog” ya‘ni egasini hurmat qilsang, itiga suyak tashla
qabilida qo‘llanilgan. Yana bir ajoyib so‘zlardan biri bu kokteyl. Cocktail [ inglizcha
cock – xo‘roz, tail – dum] leksemasi mustaqillikgacha bo‘lgan davrda xo‘rozning dumi
lug‘aviy ma‘nosida qo‘llanilgan.
O‘zbek tili leksikasiga o‘zlashish sezilarli darajada ta‘sir qilgan. 20 dan ortiq til
o‘zlashmalari mavjud.
Shuningdek, tilimizda uncha faol bo‘lmagan tillarning
o‘zlashmalari ham uchrab turadi. Mustaqillikdan so‘ng, o‘zlashma so‘zlar
orasida
inglizcha o‘zlashmalarning miqdori va ma’no taraqqiyoti o‘ziga xos. O‘zbek tili
leksikasidan o‘rin olgan inglizcha o‘zlashma so‘zlar semantikasidagi o‘zgarishlar
sezilarli darajada bo‘lib, ular polisemantik xususiyatga ega bo‘lishidan tashqari, so‘z
ma’nosini kengaytirishi, ta’sirchan ifodalashi va tinglovchiga ma’noni
tez yetkazib
berishi bo‘yicha yetakchi mavqeni egallaydi. Shu sababli ham neologizmlarni,
jumladan, sport, harbiy, oziq-ovqat, kiyim-kechak va shu qatori barcha sohalarga doir
o‘zlashma so‘zlarni o‘z o‘rnida va ma‘nosiga xos qo‘llasak ham o‘rinli bo‘ladi, ham
so‘zlovchi nutqining ta‘sirchan, aniq va ilmiyligiga xizmat qiladi.
Xulosa o‘rnida keltirish mumkinki:
Bugungi kunda zamon bilan birga nutqimizdagi so’zlar
ham zamonaviylashib
bormoqda. Neologizmlar jamiyat va davr ehtiyoji bilan paydo bo‘ladi va qo‘llanilishi
bo‘yicha doimiylik tusini oladi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
Sevinch Abdixamitova, Madina Yo’lchiyeva, Maftuna Omonova. “Ingliz tilidan
o’zbek tiliga kirib kelgan bir necha neologizmlar tahlili”. Toshkent. 2022.
2.
Go’zal Qo’ziboyeva. “Tilimizga kirib kelgan Neologizmlar va ularning tahlili”.
Toshkent. 2022.
3.
Go’zal Qo’ziboyeva . “Hozirgi kunda tilimizda faol qo’llanilayotgan o’zlashma
neologizmlar”. Toshkent. 2022.
4.
Hamidullo Dadaboyev. “ O’zbek terminalogiyasi”. Toshkent. 2019.
5.
Nodira Nabiyeva. “ O’zbek tili leksikasining tarixiy bosqichlari”. Surxandaryo.
2022.
6.
Karimov I.A. ― “ Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch”. – Toshkent. Ma’naviyat,
2008. B. – 87.
7.
Muqaddas Abdurahmonova, Fotima Nizomova. “ O’zlashma so’zlar
bazasini
yaratish omillari”. Toshkent. 2022.
8.
Zahroxon Nosirova. “O’zbek tilshunosligida o’zlashma so’zlarning ro’li va
ahamiyati”. Andijon. 2022.
