2.5. ARGOUML muhitida diagrammalarni yaratish va boshqa yordamchi buyruqlar
Ishning maqsadi. Talabalarga ARGOUML muhitida diagrammalarni yaratish va boshqa yordamchi buyruqlar bo‘yicha amaliy bilim berish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar:
ARGOUML muhitida diagramma yaratish jarayonini aniq misolda ko‘ramiz. Eng avvalo, yangi loyiha yaratish uchun “untitledModel” nomli model yaratamiz. Aslida bu nomning o‘rniga istalgan nomni o‘zimiz qo‘yishimiz mumkin, masalan, “MyFirstUML”.
“Create” menyusiga murojjat qilamiz, unda ma’lum bir loyiha uchun yaratilishi mumkin bo‘lgan diagrammalar ro‘yxati mavjud, masalan, Use Case Diagram, Activity Diagram va boshqalar.
Agar bu ro‘yxatdan, masalan “New Use Case Diagram” bandini tanlasak, u holda shu diagramma elementlarini o‘z ichiga olgan maxsus muharrir instrumentlar paneli yuzaga keladi.
Agar bu diagrammadagi istalgan bir elementni tanlasak, u holda “Properties” oynasida mazkur elementning xossalar to‘plamini ko‘rishimiz mumkin bo‘ladi.
Loyiha diagrammasini yaratish jarayoni shu tariqa davom etadi. Loyihani saqlash uchun “File” menyusidan “Save Project” yoki “Save Project As…” buyruqlaridan biri tanlanadi.
Diagrammadan keyin ham foydalanish uchun uni grafik fayl ko‘rinishida boshqa amaliy dasturlarga masalan, MS Word dasturiga eksport ham qilish mumkin.
Topshiriqlar:
1. ArgoUML dasturida New Deployment Diagram yarating.
2. ArgoUML dasturida diagrammalar yaratish usullari haqida ma’lumot tayyorlang.
2.6. O‘xshash diagrammalar (foydalanish naqllari (Use Case))ni yaratish
Ishning maqsadi. Talabalarga Use Case diagrammalarini yaratish va undan foydalanish usullari bo‘yicha amaliy bilim berish.
Qisqacha nazariy ma’lumotlar
Use Case diagrammasi foydalanish holatlaridan kelib chiqqan holda tizimning funksionalligi va talablarini o‘zida aks ettiradi. Use Case diagrammasi tizim bajarishi kerak boʻlgan xizmatlar, vazifalar va funksiyalarni modellashtiradi. Foydalanish holatlari yuqori darajadagi funksiyalarni va foydalanuvchi tizimni qanday boshqarishini ifodalaydi. Foydalanish holatlari UML-modellashtirishning asosiy tushunchalaridan biri hisoblanadi.
Use Case xususiyatlar va foydalanish holatlarini amalga oshirish uchun mas’ul bo‘lgan elementlarni chaqiruvchi foydalanish holatlari, shaxslar yoki turli narsalardan iborat. Use Case diagrammasi jonli tizimning dinamik harakatini o‘zida aks ettiradi. U tashqi obyektning tizim bilan qanday ishlashini modellashtiradi. Use Case diagrammasi tizimning bir qismi bilan o‘zaro ta’sir qiluvchi tashqi narsalarni vizualizatsiya qilish uchun ham javobgardir.
Quyidagi rasmda sinflar diagrammasiga oid bir namuna keltirilgan:
Foydalanish holati – foydalanuvchi tomonidan amalga oshiriladigan tizimning noyob funksionalligidir. Use Case diagrammasini qo‘llao‘dan asosiy maqsad tizimning asosiy funksiyalarini qo‘lga kiritish va aktyorlar deb ataladigan turli xil narsalarning foydalanish holatlari bilan o‘zaro ta’sirini tasavvur qilishdir.
Use Case diagrammasi tizimning asosiy qismlarini va ular orasidagi ish jarayonini ifodalaydi. Foydalanish holatida amalga oshirish tafsilotlari tashqi foydalanishdan yashiriladi, faqat voqea oqimi aks ettiriladi.
Use Case diagrammasi yordamida biz aktyor bilan o‘zaro aloqada bo‘lishdan oldingi va keyingi shart-sharoitlarni bilib olamiz. Ushbu shart-sharoitlarni turli test holatlari yordamida aniqlash mumkin.
Umumiy holda diagrammalar quyidagilar uchun ishlatiladi:
tizim talablarini tahlil qilish;
yuqori darajadagi vizual dasturiy ta’minotni loyihalash;
tizimning funksiyalarini qamrab olish;
tizimning asosiy g‘oyasini modellashtirish.
Foydalanish holatlari kerakli funksionallikni yetkazish uchun mo'ljallangan, shuning uchun foydalanish holatlarining aniq doirasi tizimga va UML modelini yaratish maqsadiga qarab farq qilishi mumkin.
Quyida Use Case diagrammasida ishlatiladigan umumiy belgilar “Use Case” va “Actor” nomli notatsiyalar haqida ma’lumotlar keltirilgan:
| 