48
Reja:
1.”Kibernetika” tushunchasi.
2. Optimal boshqarish haqida ma`lumot.
3. Model va modellashtirish.
Jamiyat taraqqiy etgan sari boshqariladigan ob`ektlar soni ko`payib,
boshqarish muammolari murakkablashib boradi.murakkab mashina va dastgohlar,
korxona va muassasalar, hatto odamning o`zi ham, jamiyat ham boshqarish ob`ekti
hisoblanad.Bunday ob`ektlarni kibernetikada murakkab dinamik (harakatdagi)
tizimlar deb ataladi. Ana shunday tizimlarni boshqarishga oid umumiy qonunlarni
o`rganish, odam qo`liga boshqarish sirlari kalitini
topib berish maqsadida
boshqarish fani y`ni kibernetika paydo bo`ldi.
“Kibernetika” yunoncha so`z bo`lib, o`zbek tilida “darg`a”, ya`ni “kema
boshqaruvchi” degan ma`noni ahglatadi.
Kibernetik tizimlarni quyidagicha uch sinfga ajratish mumki:
1.Tabiiy tizim.
2. Avtomatlashtirilgan.
3.Avtomatik tizim.
Avtomatlashgan boshqaruv tizimlarida hisoblash texnikasi muhim
ahamiyat kasb etadi. Masalan texnologik jarayonlar
faqat odam tomonidan
boshqarilganda harakatda kechikish xom ashyoni ortiqcha sarflash hollari ro`y
berishi mumkin.Hozirgi zamon ishlab chiqarishida odam ishlab chiqarish
jarayoning qoniqarli yoki qoniqarsiz ekanligini o`z
vaqtida baholashga,
shuningdek , zarur aniqlikda kerakli parametrlar – tempratura,
bosim va
boshqalarni o`lchashga ulgurmay qolishi tabiiy holat deb qaraladi.
Bu vaziyatdan chiqish uchun boshqarish jarayonini avtomatlashtirish zarur
boshqarishni avtomatlashtirish esa masalani optimal hal etishga olib keladi.
Boshqarishni to`liq texnik qurilmalarga ham berib qoyish o`rinli emas, chunki
texnik qurilmalar duch kelinadigan mantiqiy masalalarni o`z – o`zidan hal
qilavermaydi.Buning uchun maxsus dastur kiritish talab etiladi.
Maxsus dasturlar yaratish uchun esa, modellashtirishdan foydalaniladi.
Modellashtirishni o`rganishdan avval biz model nima
ekanligiga oydinlik kiritib
olaylik.
