186
kamayganda yonib, haydovchini ballon-larda 10-12 km. ga etadigan gaz qolganligi tug’risida
ogohdantiradi.
Reduktordan (20) gaz filtrli elektromagnit klapanga (6) keladi. Bu klapan dvigatelni
yurgazish paytida ochiladi va gaz trubka (7) orqali past bosimli reduktorga (3) kiradi.
Reduktor (3) ikki pog’onali bo’lib, undagi bosim deyarli atmosfera bosimigacha pasayadi.
Dvigatel ishlayotgan paytda gaz karbyurator - aralashtirgichga (21), salt ishlash rejimida bo’lsa,
shlang (2) orqali to’g’ridan-to’g’ri drossel orti bo’shlig’iga kirib keladi.
Past bosimli reduktor (3) karbyurator-aralashtirgichga kiradigan gaz bosimini pasaytiradi,
zarur tarkibdagi aralashma tayyorlash uchun gazni dozalaydi va dvigatel to’xtaganda gaz
magistralini uzib qo’yadi.
Dvigatelni benzinda ishlashi karbyurator-aralashtirgichga (21) ulangan, benzin bilan
ta’minnlovchi standart ta’minnlash tizimi orqali amalga oshiriladi.
Siqilgan gazlar uchun po’lat ballonlar, tashqi diametri 219 mm va devorlarining qalinligi
6,5-7,0 mm bo’lgan choksiz quvurlardan yasaladi. Ballon sig’imi 50 l.
1-rasm. Gaz ballon armaturalari chap tomonda joylashgan gaz ballonli yonilg’i tizimining
asosiy shakli: 1- gaz aralashtirgich; 2- salt ishlash tizimining shlangi; 3- past bosimli reduktor; 4-
yurgazish klapanidan gaz aralashtirgichga o’tkazilgan shlang; 5- elsktromagnit klapandan past
bosimli reduktorga o’tkazilgan shlang; 6- gaz filtrli elektromagnnt klapan; 7- o’tkazish shtusteridan
elektromagnitga o’tkazilgan trubka; 8- yuqori bosimli reduktorning saqlagich klapanidan gazlarni
olib ketuvchi shlang; 9- orqa guruh ballonlar ventili; 10- to’ldirish ventili; 11- krestovina; 12-
krestovinadan gaz isitgichga ketgan turbka; 13- asosiy sarflash ventili; 14- old guruh ballonlar
ventili; 15- yonilg’i baki; 16- yuqori bosim manometri; 17- yonilg’ini dag’al tozalash filtri, 18- gaz
isitgich; 19- gaz isitgich shohobchasi; 20-yuqori bosimli reduktor; 21- karbyurator-aralashtirgich;
22-elektromagnit klapanli yonilg’ini mayin tozalash filtri; 23- yokilg’i nasosi
Gaz ballonli yonilg’i tizimini takomillashtirish va yong’inga qarshi xavfsizligini oshirish
maqsadida ZIL-138A avtomobilida ballonlar bo’g’zini avtomobilning o’ng tomoniga joylashtirib
o’rnatish mumkin. Tizimning o’ziga xos tomoni shundaki, yuqori bosimli reduktor kabinaning
kapot ostidagi oldingi devoriga o’rnatilgan. Reduktor kronshteyni bir vaqtni o’zida gaz isitgich
hamdir. Shu maqsadda, qo’shimcha kronshteynga trubka payvandlangan bo’lib, unga shlang
bo’ylab kabina isitgichining krani orqali dvigatelning sovitish tizimidan issiq suyuqpik kirib turadi.
Kronshteyn bo’shlig’idan suyuqlik, shlang orqali kabina isitgichining radiatoriga, so’ng dvigatelni
sovitish tizimi nasosiga yo’naladi. Yuqori bosim-li reduktor membranasi tasodifan yirtilib qolganda
yong’in xavf-sizligini ta’minnlash maqsadida, gaz reduktor qalpog’i va saqpagich klapanidan
alohida quvuryo’llar vositasida kapot osti bo’shlig’idan tashqariga olib ketiladi.
